दश वर्षपछि आईपीएलकाे कमेन्ट्रीमा फर्किएका सिद्धु, राजनीति के गर्लान् ?

A+ A A-

इन्डियन प्रिमियर लिगको खेलमा नवजोत सिंह सिद्धुले आफ्नो कमेन्ट्रीबाट मानिसहरूलाई प्रभावित पारेका छन् । झण्डै एक दशकपछि कमेन्ट्री बक्समा फर्किएका सिद्धुलाई हेर्दा एकपटक पनि आफ्नो विचार व्यक्त गर्न कुनै अप्ठ्यारो परेको जस्तो देखिएन ।

कुनै समय शान्त क्रिकेटरको रूपमा चिनिने सिद्धु आफ्नो कमेन्ट्रीका लागि निकै लाेकप्रिय छन् । तर, एक दशकपछि र अझ तीव्र क्रिकेट प्रतिस्पर्धाको युगमा पनि सिद्धुले कमेन्टेटरको रूपमा कुनै कसर बाँकी राखेका छैनन् ।

एक उखान प्रयोग गर्दै उनले भने, 'ठक्कर खाएर ढुंगा चुरचुर भयाे, त्यही ढुंगा शंकर भयाे ।' कार दुर्घटनापछि खेलमा फर्किएका ऋषभ पन्तबारे सिद्धुले याे भनाइ राखेका हुन् ।

महेन्द्र सिंह धोनीले चेन्नई सुपर किंग्सकाे कप्तानी छाडेको बारेमा उनले भने, 'यो मानिस त्यतिबेला गएकाे छ, जब मानिसहरूले भनिरहेका छन् किन गयाै । यतिका वर्षसम्म खेलिसकेपछि हिमालयको चुचुरोबाट धाेनी निस्किँदै छन् र पनि मानिसहरूले भनिरहेका छन्, तिमी किन छोड्दै छौ ।'

एक बलियो छक्कामा उनले भने, 'बाफ रे बाफ, बल तारामण्डलमा ।'

आईपीएल म्याचको उत्साहमा सिद्धुले भने, 'आईपीएलको अनौठो चाल छ प्यारे, यसले प्यादेलाई क्षणभरमा मन्त्री बनाउँछ । कहिलेकाहीँ सानो गल्तीले राजकुमारहरूलाई भिखारी बनाउँछ ।'

आईपीएलका आगामी खेलहरूमा सिद्धुले क्रिकेट फ्यानहरूलाई अनौठो तरिकाले मनोरञ्जन दिने देखिन्छ । कमेन्टेटरका रूपमा सिद्धुको सबैभन्दा ठूलो विशेषता भनेको अंग्रेजी र हिन्दी दुवै भाषामा राेमाञ्चक ढंगले कमेन्ट्री गर्ने हो ।

तर, यसले पञ्जाबको राजनीतिमा र विशेषगरी कांग्रेस पार्टीभित्र चर्चा बढाएको छ । सिद्धुले लोकसभा चुनावमा पार्टीका लागि प्रचार गर्ने कि नगर्ने भन्ने चर्चा जनमानसमा छ ।

जेलमा सिद्धु

आईपीएलमा कमेन्ट गर्नुअघि सिद्धुले राजनीतिबाट टाढा रहने कुनै संकेत दिएका छैनन् । अप्रिल २०२३ मा, जब उनी एक मुद्दामा १० महिनाको जेल सजाय काटेरबाहिर आए, उनले पञ्जाबको मालवा क्षेत्रमा आफ्ना समर्थकहरूका बीचमा दुई ठूला र्‍यालीहरू गरे । यी र्‍यालीहरूमा उनले आफ्नै पार्टीका नेताहरूमाथि पनि धेरै प्रश्नहरू उठाए र त्यसबेला नवजोत सिंह सिद्धुले पञ्जाबको राजनीतिमा सक्रिय भूमिका खेल्ने विश्वास गरिएको थियो ।

पटियाला जेलबाट बाहिर आएपछि पत्रकारहरूसँग कुरा गर्दै सिद्धुले पञ्जाबको आम आदमी पार्टी सरकार र मुख्यमन्त्री भगवन्त मानमाथि पनि राजनीतिक हमला गरे । २७ डिसेम्बर १९८८ मा पटियालामा कार पार्किङको विवादमा ६५ वर्षीय गुरनाम सिंहको मृत्युको मामलामा सिद्धुलाई सर्वोच्च अदालतले एक वर्षको जेल सजाय सुनाएको थियो ।

सिद्धुको राजनीतिक यात्रा

नवजोत सिंह सिद्धुको राजनीतिक यात्रा पनि निकै रोचक रह्यो । सन् १९९९ मा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट सन्न्यास लिएपछि उनी सन् २००४ मा भारतीय जनता पार्टीमा प्रवेश गरे । २००४ को लोकसभा चुनावमा, उनी बीजेपीको टिकटमा अमृतसरबाट लोकसभा सांसद बने र २०१४ सम्म भाजपा सांसदको रूपमा निर्वाचित भए । २०१६ मा उनलाई राज्यसभाको लागि बीजेपीद्वारा मनोनीत गरिएको थियो, तर उनले पञ्जाबकाे राजनीतिमा रुचि देखाउँदै राज्यसभाबाट राजीनामा दिए ।

सन् २०१७ मा उनी भारतीय जनता पार्टी छोडेर कांग्रेसमा प्रवेश गरे । सोही वर्ष भएको पञ्जाब विधानसभा चुनावमा सिद्धु कांग्रेस पार्टीबाट अमृतसर पूर्वबाट विधायक बने । उनी तत्कालीन मुख्यमन्त्री क्याप्टेन अमरिन्दर सिंहको सरकारमा पर्यटन र सांस्कृतिक मामिलामन्त्री बने ।

अप्रिल २०१८ मा, १९८८ काे गुरनाम सिंहको मृत्युको मुद्दा फेरि अदालतमा पुग्यो । पञ्जाब सरकारको तर्फबाट सिद्धुविरुद्ध शपथपत्र दायर गरिएको थियो । सन् २०१८ मा पाकिस्तानमा भएको निर्वाचनमा इमरान खान पाकिस्तानको प्रधानमन्त्री बने । सिद्धुका साथी इमरान खानले उनलाई शपथग्रहण समारोहमा सहभागी हुन निम्तो दिएका थिए ।

क्याप्टेन अमरिन्दर सिंहले सिद्धुलाई यो समारोहमा नआउन अपिल गरे । तर, सिद्धु वाघा बोर्डरहुँदै पाकिस्तान गए । त्यहाँ उनले करतारपुर कोरिडोर खोल्ने प्रस्तावमा पाकिस्तानी सेना प्रमुख कमर जावेद बाजवालाई पनि अँगालो हाले ।

२०१९ मा, क्याबिनेट फेरबदलको क्रममा, क्याप्टेन अमरिन्दर सिंहले सिद्धुको मन्त्रालय परिवर्तन गरे, यसको विरोधमा सिद्धुले पद नलिई राजीनामा दिए ।

सन् २०२१ मा चरणजित सिंह चन्नी मुख्यमन्त्री बन्दा सिद्धुले क्याप्टेन अमरिन्दर सिंहलाई मुख्यमन्त्री पदबाट हटाउन सक्रिय भूमिका खेलेका थिए । तर, २०२२ को विधानसभा चुनावमा सिद्धुले आफ्नो सिट गुमाए ।

त्यसपछि सन् १९८८ मा कार पार्किङको विवादमा एक व्यक्तिको हत्या गरेको अभियोगमा उनले १० महिना जेल बस्नुपरेको थियो । १९ मे, २०२२ मा, सिद्धुलाई एक वर्षको जेल सजाय सुनाइएको थियो, तर जेलमा उनको राम्रो व्यवहारलाई ध्यानमा राख्दै, उनी १० महिनामै रिहा भए ।

आफ्नै पार्टीका नेताप्रति आक्रोश

जेलबाट बाहिर आएपछि उनले कांग्रेसका नेताहरूको कार्यशैलीमा पनि प्रश्न उठाएका थिए । सिद्धुले कसैको नाम नलिई आफ्नै पार्टीका नेताहरूको चर्को आलोचना गरेको यो पहिलोपटक भने थिएन ।

सन् २०१७ मा जतिबेला पञ्जाबमा क्याप्टेन अमरिन्दर सिंहको नेतृत्वमा कांग्रेस पार्टीको सरकार बनेको थियो, त्यतिबेला पनि सिद्धुले आफ्नै सरकारको कार्यसम्पादनमा प्रश्न उठाएका थिए । सिद्धुले पहिले भटिन्डा र त्यसपछि मोगामा सार्वजनिक सभा गरे । यी सभाहरूमा उनले कांग्रेसका वरिष्ठ नेताहरूको चर्को आलोचना गरे ।

यसपछि पनि पञ्जाब प्रदेश कांग्रेस कमिटीका अध्यक्ष अमरिन्दर सिंह राजा वारिङले सिद्धुविरुद्ध कुनै अनुशासनात्मक कारबाही गरेनन्, तर सिद्धुका समर्थकहरूलाई 'कारण देखाऊ' नोटिस दिए ।

पटियाला जेलबाट बाहिर आएपछि पञ्जाब विधानसभाका विपक्षी नेता प्रताप सिंह बाजवा, प्रदेश कांग्रेस अध्यक्ष अमरिन्दर सिंह राजा वारिङ र नवजोत सिंह सिद्धुबीच लगातार ‘वाक युद्ध’ चलिरहेको थियो ।

सिद्धु राजनीति र टेलिभिजन स्क्रिनमा आफ्नो स्पष्ट भाषणका लागि परिचित छन् । उनले राजनीतिमा आफूलाई धेरै महत्त्व दिने गरेकाले पार्टीमा कहिलेकाहीँ आन्तरिक कलह हुने गरेको राजनीतिक जानकारहरू बताउँछन् ।

'इमानदार छवि'

अमृतसरको गुरु नानक देव विश्वविद्यालयका इतिहास र राजनीतिक मामिलाका विशेषज्ञ डा. जगरूप सिंह सेखोन भन्छन्, 'पञ्जाबको राजनीतिमा नवजोत सिंह सिद्धुको छवि इमानदार नेताको छ । तर, राजनीतिमा जनताका मुद्दाहरू उठाउन आवश्यक छ, इमानदारीपूर्वक ।'

डा. सेखोनको पनि विश्वास छ, 'राजनीतिक नेता एकपटक हारे पनि फरक पर्दैन । नवजोत सिंह सिद्धुले जुनसुकै अवस्थामा पनि चुनाव लड्नुपर्थ्यो । तर, उनले त्यसो गरेनन् । कांग्रेस पार्टी अहिले 'पूरै देश' को लागि संघर्ष गरिरहेको छ । यस्तो समयमा नवजोत सिंह सिद्धुका लागि आफ्नो राजनीतिक पकड बलियो बनाउने यो ठूलो अवसर थियो ।'

सिद्धुले प्रायः आफ्नो भाषणमा केन्द्रीय राजनीतिमा कुनै चासो नभएको कुरा गर्दै आएका छन् । उनले आफ्नो राजनीति पञ्जाबमा मात्र केन्द्रित गर्न चाहेको पनि पार्टी उच्च कमाण्डलाई बताएका छन् ।

आगामी चुनावमा सिद्धुको भूमिका

अब दुई महिनापछि हुन लागेको लोकसभा चुनावमा नवजोत सिंह सिद्धुले कस्तो भूमिका खेल्ने भन्ने प्रश्न उठेको छ । जब नवजोत सिंह सिद्धु भारतीय जनता पार्टीमा थिए, उनी भाजपाका लागि स्टार प्रचारक पनि थिए । त्यसपछि कांग्रेस प्रवेश गरेपछि पार्टीले उनलाई देशका विभिन्न भागमा प्रचारप्रसार गर्ने महत्त्वपूर्ण नेताको सूचीमा राखेको थियो ।

राजनीतिक विश्लेषक डा. जगरूप सिंह सेखोन भन्छन्, 'राजनीतिमा नवजोत सिंह सिद्धु फरक व्यक्तित्वका रूपमा उभिएका छन् भन्ने कुरामा कुनै शंका छैन । स्पष्टवक्ता र कडा भाषणका कारण उनी जनताको आकर्षणको केन्द्र पनि बन्छन् ।'

'आईपीएलमा कमेन्ट्री गर्नु उनको कामको हिस्सा हुन सक्छ । तर, जब कांग्रेस पार्टी आफ्नो हैसियतको लागि हरेक पल लडिरहेको छ, यस्तो समयमा कमेन्ट्री गर्न जाँदा प्रश्न उठ्नु स्वाभाविक हो', सेखोन भन्छन् ।

दुई ठूला राजनीतिक र्‍यालीहरू गरिसकेपछि जब पञ्जाब प्रदेश कांग्रेस कमिटीले नवजोत सिंह सिद्धुका समर्थकहरूलाई पार्टी लाइनबाहिर काम नगर्न नोटिस जारी गरे, नवजोत सिंह सिद्धुले प्रियंका गान्धीलाई दिल्लीमा भेटेका थिए ।

पञ्जाब प्रदेश कांग्रेस कमिटीले सूचना दिएका सिद्धु समर्थकहरूमा महेशिन्दर सिंह, निहाल सिंह वाला र धरमपाल सिंह डीपी थिए । धरमपाल सिंह डीपी भन्छन्, 'आयकर मामिलामा कानुनी अवरोधका कारण नवजोत सिंह सिद्धुको बैंक खाताहरू पनि सिल गरिएको थियो । आईपीएलमा कमेन्ट्री उनका लागि आयको स्रोत हो ।'

उनले भने, 'नवजोत सिंह सिद्धुले आफ्ना समर्थकहरूको बैठकमा आईपीएलमा कमेन्ट्री गरेपछि पञ्जाबको राजनीतिमा सक्रिय रहने स्पष्ट पारेका छन् ।'

नवजोत सिंह सिद्धुले ‘द ट्रिब्यून’ पत्रिकालाई दिएको अन्तर्वार्तामा भनेका छन्, ‘मसँग न त विलासी होटलहरू छन्, न त पञ्जाबका धेरै नेताहरूजस्तै मदिरा वा खानी व्यवसायबाट आम्दानीको कुनै वैकल्पिक स्रोत छ । एक जिम्मेवार बुबा र पतिको रूपमा, मैले जीविकोपार्जन गर्नुपर्छ र त्यसैले मैले आईपीएल रोजेँ । मेरी श्रीमती क्यान्सरको सामना गरिरहेकी हुनाले मैले कमाउनुपर्छ । छोरीको बिहेका लागि पनि पैसा चाहिन्छ ।'

सिद्धुले स्पष्ट रूपमा आफू राजनीति वा पञ्जाबका जनताबाट टाढा नरहने बताए । ‘म एक वफादार कांग्रेसी हुँ र म हाम्रा नेता राहुल गान्धीको साथमा छु । पार्टीले चाहेको ठाउँमा प्रचार गर्छु,' अन्तर्वार्तामा उनले भनेका छन् ।

सिद्धुको क्रिकेट करिअरमा एक नजर

सन् १९८३ देखि १९९९ सम्म भारतीय क्रिकेट टोलीमा रहेका सिद्धुले आफ्नो क्रिकेट करिअरमा ५१ टेस्ट र १ सय ३६ एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय खेल खेलेका छन् । उनले सन् १९८७ को विश्वकपमा धेरै अर्धशतक बनाएर मानिसहरूको ध्यान आकर्षित गरेका थिए ।

उनले सन् १९९९ मा नै क्रिकेटरका रूपमा क्रिकेटलाई अलबिदा गरेका थिए । तर, उनी कमेन्टेटरका रूपमा खेलसँग जोडिए । सिद्धु लामो समयदेखि टीभी शोमा पनि सक्रिय छन् र आफ्नो अनौठो स्टाइलले छुट्टै पहिचान बनाउन सफल छन् ।

उनका पिता भगवन्त सिंह पनि पञ्जाब कांग्रेससँग आबद्ध थिए । सिद्धुकी पत्नी नवजोत कौर सिद्धु पञ्जाब सरकारमा विधायक र मुख्य संसदीय सचिव थिइन् ।

(याे सामग्री बीबीसी हिन्दीबाट नेपालीमा अनुवाद गरी साभार गरिएकाे हाे । )

प्रकाशित मिति: आइतबार, चैत ११, २०८० १७:४९