नेपालमा हिन्दु राष्ट्र र राजतन्त्र पुनर्स्थापनाको चर्चा भारतमा, भाजपाको राजनीतिक एजेन्डा कि चुनावी फण्डा ?

नेपालमा हिन्दु राष्ट्र र राजतन्त्र पुनर्स्थापनाको चर्चा भारतमा, भाजपाको राजनीतिक एजेन्डा कि चुनावी फण्डा ?

A+ A A-

१९ मार्च २०२४ अर्थात् ६ चैत २०८० मा नेपालका लागि भारतका पूर्वराजदूत मञ्जिवसिंह पुरीले ट्रिब्युन इन्डियामा लेखेका छन्, ‘राजनीतिक दलले डेलिभर गर्न नसकेका कारण जनतामा निराशा निम्त्याइरहेको छ, कतिपयले राजतन्त्र राम्रो थियो भन्ने सोच्दैछन् । केही साताअघि काठमाडौंमा राजतन्त्रसमर्थक प्रदर्शन भएको थियो ।’

पुरीले यति कुरा भन्नका लागि केही पृष्ठभूमि बाँधेका छन् । त्यसक्रममा केही हिन्दु धर्मसँग जोडिएका सन्दर्भहरू पनि उप्काएका छन् । त्यतिले नपुगेर पुरीले कोभिड १९ को महामारीसँग पनि जोडेका छन् । उनले लेखमा भनेका छन्, 'कोभिड १९ को महामारीका कारण नेपाली अर्थतन्त्रमा गम्भीर असर परे पनि अन्य मुलुकको तुलनामा यसले पुनःउछाल आउने संकेत कम देखाएको छ । यसले जनतामा निराशा निम्त्याएको छ, कतिपयले राजतन्त्र राम्रो थियो भन्ने सोच्दैछन् ।’

त्यसो त, पुरीले नेपाली कांग्रेससँग धार्मिक सम्बन्ध निकै सहज रहेको भनेर व्याख्या गरेका छन् । अनि, माओवादी र एमालेमा पनि त्यसमा सकरात्मक रहेको बताएका छन् । उनले लेखमा भनेका छन्, ‘नेपाली कांग्रेससँगको व्यवहार भारतलाई परम्परागत रूपमा नै सहज भएको छ । माओवादी-नेपाली कांग्रेस गठबन्धनले नेपाललाई हिन्दु राष्ट्रको रूपमा पुनर्स्थापित गर्ने नेपाली कांग्रेस नेतृत्वको झुकावबाट केही सान्त्वना प्रदान गर्‍यो । सन् २०१५ को संविधानले नेपाललाई धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र घोषणा गरेको थियो । नेकपा एमालेका नेता केपी शर्मा ओलीले विगतमा पनि नेपालमा हिन्दु राज्य र ‘सांस्कृतिक’ राजतन्त्रप्रति असहमति जनाएका छैनन् ।’

पुरीले नेपालसँग् जोडेर लेखिएको लेखमा राजतन्त्र र हिन्दु धर्मलाई भारतीय राजनीतिसँग जोडेका छन् । लेखको सोझो साइनो भारतीय चुनाव र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीसँग गाँसिन पुग्छ । पुरीको काठमाडौं आगमन मोदीकै कार्यकालमा भएको थियो । मोदी अर्थात् भारतीय जनता पार्टी (भाजपा) नेपालमा हिन्दु धर्म पुनर्स्थापना गर्न चाहन्छ जुन खुलेआम छ । अनि, त्यसको पाश्र्वचित्रको भूमिका बिजेपीनिकट थिङ्कट्याङ्क सक्रिय छन् ।

त्यसलाई पुष्टि गर्ने तर्क जवाहरलाल नेहरू विश्वविद्यालयका प्राध्यापक तथा पूर्वराजदूत एस डी मुनीबाट पनि आएको छ । नेपालको राजनीतिसँग नजिक रहने मुनीले १२ मार्च अर्थात् २९ फागुन ०८० लामो व्याख्या गरेका छन् । दी डिप्लोम्याटको अन्तर्वार्तामा मुनीले नेपालको राजनीतिमा हिन्दु र राजतन्त्रलाई साथसाथै जोडेर खुबै व्याख्या गरेका छन् । मुनीलाई भारतमा कांग्रेस आईसँग निकट मानिन्छ र नेपालमा गणतन्त्रको पक्षमा वकालत गर्ने वुद्धिजीवीहरूको समूहमा मुनी पनि पर्छन् । त्यसअर्थमा पनि उनको मतलाई अर्थपूर्ण रुपमा हेरिएको छ । त्यसमाथि हालै मुनीले लेखेकाे एक पुस्तकमा नेपालको राजनीति र माओवादीको मुलप्रवाहीकरणमा भारतीय भूमिकाको लामो व्याख्या गरेका छन्, जसले नेपालका नेताहरूका अनुहार राम्रैसँग पढाउँछ ।

त्यही पुस्तकको सन्दर्भसँग जोडिएको अन्तर्वार्तामा मुनीले भनेका छन्, ‘हिन्दु र राजतन्त्रको पक्षमा नेपालमा चर्को प्रदर्शन र आन्दोलनका लागि भारतबाट आर्थिक सहयोग आइरहेको पनि मेरा धेरै नेपाली साथीहरूले सुझाव दिन्छन् । भारतको गोरखपुरमा रहेको गोरखनाथ मन्दिर स्थापनाले नेपालका लागि हिनु र राजतन्त्रात्मक राज्यको खुलेर प्रचार गरेको छ । मैले मेरो पुस्तकमा एक बलियो राजतन्त्रवादीलाई भारतीय संस्थापनले हिन्दु राज्य र राजतन्त्रलाई एउटै सिक्काका दुई पाटा ठानेको दाबी गरेको छु।’

मुनीले दी डिप्लोम्याटमा बोलेको साता दिनपछि पुरीले ट्रिब्युन इण्डियामा लेखे । मुनी र पुरी दुई धारका कूटनीतिज्ञ हुन्, तर नेपालको सन्दर्भमा उनीहरूका पछिल्ला अभिव्यक्तिको सार एकैप्रकृतिको देखिन्छ । त्यसैले, भारत पछिल्ला दिनमा नेपालमा के चाहिँरहेको छ भन्ने सन्देश मात्र प्रवाहित भइरहेको छैन, अनुकूल राजनीतिक समीकरणको प्रयासमा लागेको पनि पुष्टि गर्छ ।

भाजपाको चाहना नेपालमा हिन्दु राष्ट्रको पुनर्स्थापना हो । तर, सँगै जोडिएर राजतन्त्र पनि आएपछि राजनीतिक कनेक्सनको सुत्र नै फरक पर्न थालेको देखिन्छ । एस डी मुनीकै भनाइमा पनि नेपाली राजतन्त्रकाे सधैं भारतको भाजपा शासनसँग मित्रवत् रहेको छ। सन् १९७० र १९८० को दशकमा नेपाली राजपरिवारले भाजपा नेताहरूलाई संसदीय चुनावमा चुनावी समर्थन गरेको उदाहरणहरू छन् । नेपाली राजपरिवार भारतीय शाही परिवारहरूसँग पनि वैवाहिक सम्बन्धमा नजिक छ, जसमध्ये केहीको भाजपासँग बलियो सम्बन्ध छ । जसले गर्दामा नेपालमा हिन्दु धर्मको पुनर्स्थापना र राजतन्त्र एकसाथ आउन थालेको छ ।

भारतीय लाइनलाई नजिकबाट हेर्नेहरूको भनाइमा भारतकाे खास चाहना चाहिँ हिन्धु राष्ट्रकाे पुनर्स्थापना मात्रै थियो । तर नेपालमा दलहरूको घट्दो अविश्वास र अधिक टाकुरासँग डील गर्नुपर्ने भएकोले पनि भाजपा राजतन्त्रको पक्षमा पनि उभिन थालेको छ । अर्थात् भारतीय लाइनअनुसारको हिन्दु राष्ट्र र नेपालका राजावादीको राजतन्त्रको अडानका बीचमा सहमति हुने खेल पनि भइरहेको छ ।

तर प्रमुख दलहरू हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा तर राजतन्त्रको विपक्षमा रहेको संकेत पनि भारतबाट प्रसारित भइरहेको छ । मुनीले पनि भनेका छन्, ‘भारत भ्रमणमा रहेका शीर्ष नेपाली नेताहरूलाई भारतीय जनता पार्टी (भाजपा)का मन्त्रीहरू र वरिष्ठ नेताहरूले अनौपचारिक रात्रिभोज र कफी संवादमा हिन्दु राज्यलाई सकारात्मक रूपमा हेर्नका लागि नरम रूपमा मनाउनुभएको छ । भारतीय जनता पार्टी र संघ परिवारका कार्यकर्ताहरू नेपाली राजनीतिक वर्गसँग हिन्दु राज्यको आफ्नो प्राथमिकता बुझाउन बारम्बार नेपाल आउने गरेका छन् ।'

'यस सन्दर्भमा बीजेपीको विदेश विभाग प्रमुख विजय चौथाईवालेको नेपाल भ्रमण र दुई देशबीचको सांस्कृतिक र सभ्यताको एकीकरणका लागि उनका अनुरोधहरू उल्लेखनीय छन् । धर्मनिरपेक्ष नेपालको पक्षमा उभिएका शेरबहादुर देउवा र उनकी श्रीमती आरजु राणाजस्ता नेपाली कांग्रेसका नेताहरू पनि अहिले हिन्दु राष्ट्रको कुरा गरिरहेका छन्, अचम्मको कुरा होइन । नेपाली कांग्रेसभित्र हिन्दु राष्ट्रको पक्षमा हस्ताक्षर अभियान चलिरहेको छ ।’

त्यसो त माओवादी पनि लाइनमा आइसकेको भारतीय बुझाइ देखिन्छ । माओवादी नेता पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले सन् २०२३ मा भारतको राजकीय भ्रमणका क्रममा मन्दिरको भ्रमण र गेरुवस्त्र लगाउने कार्यलाई त्यही सन्दर्भमा जोडिएको छ ।

भारतमा आगामी अप्रिलमा आमचुनाव हुँदैछ । कट्टर हिन्दुवादी पार्टी भाजपाले लगातार तेस्राे कार्यकालका लागि चुनाव जित्ने अनुमानहरू भइरहेका छन् । जसले गर्दा पनि भारतीय चुनावकाे प्रभाव नेपालमा देखिन थालेकाे छ । र याे समयमा हिन्दु राज्यकाे एजेन्डा झन पर्खर भएर आएकाे छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, चैत ७, २०८० १४:११

शिलापत्र संवाददाता

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

कांग्रेसको प्रभाव क्षेत्रमै सुहाङलाई ११ सय ५५ मतको अग्रता, तेस्रो स्थानका लागि थेगिम र लिम्बूको प्रतिस्पर्धा

रेडक्रसको भ्रष्टाचार छानबिन गर्न बन्यो छानबिन समिति, दीर्घकालीन महत्वका निर्णय गर्न रोक

इराकमा समलिङ्गी सम्बन्धलाई अपराध मान्ने विधेयक पारित, १५ वर्ष जेल हुन सक्ने

लगानी सम्मेलनबारे के भन्छन् स्वदेशी उद्यमी व्यवसायी ?

बझाङमा एमालेका दमन भण्डारी निरन्तर अगाडि

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

इलाम २ः प्रारम्भिक मतपरिणाममा एमाले र 'पूर्वएमाले'बीच टक्कर

इलाम २ अपडेटः यस्तो छ प्रारम्भिक मतपरिणाम

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

शिक्षा

युवा विद्यार्थी लक्षित परिसंवाद गर्दै हिमालयन ह्वाइटहाउस स्कुल, एमाले अध्यक्ष ओली पनि सहभागी हुने

बौद्धिक पलायन रोक्न पाठ्यक्रम समय सान्दर्भिक बनाऔँ : प्रधानमन्त्री

कक्षा १२ को परीक्षा आजदेखि, तीन लाख ९० हजार परीक्षार्थी सहभागी हुँदै