नेरीको सानदार उडान, नमीठो अवतरण

A+ A A-

नेपालगन्जको महेन्द्र रंगशाला र मंगलप्रसाद अर्थात् एमपी क्रिकेट मैदानको कम्पाउन्ड झन्डै जोडिएको छ । राजा महेन्द्रले जमिन सुनिश्चिता गरिदिएका कारण नामांकन गरिएको महेन्द्र रंगशाला र मंगलप्रसाद माडसाबले खोलेको स्कुल परिसरको मैदान दुवैसँग गर्विलो इतिहास छ । नेपाली खेलकुदको विरासतसँग यी दुई मैदानको नाता अनमोल छ ।

एमपी क्रिकेट मैदानलाई नेपालगन्जिया क्रिकेट पारखीहरू ‘लर्ड्स’ उपमा दिन्छन् । दुई दशकअघिसम्म पश्चिम नेपालमा क्रिकेटका लागि यो मैदान निर्विकल्प थियो । पश्चिम नेपालका सफल क्रिकेटर यो मैदानमा नखेलेका सायदै होलान् । क्रिकेटको वास्तविक सुगन्ध भेटिने यस मैदानमा खेल्न जोकोही सहज र आनन्दित मान्छन् । यही मैदानबाट जन्मिएकी हुन्, असाधारण क्रिकेटर नेरी थापा ।

नेरीलाई असाधारण भन्न सकिने केही आधार छन् । छोरीहरूको हातमा क्रिकेट ब्याट देख्दा खिसिट्युरी गर्ने समाजमा उनी पहिलो पुस्ताकी उम्दा खेलाडी बनेर अगाडि आइन् । विसं २०६१ मा उनी अध्ययनरत मंगलप्रसाद मावि मैदानमा महिला क्रिकेटको कार्यक्रमबाट आकर्षित भइन् । उनको हातमा बल र ब्याट पर्नासाथ प्रतिभा पहिचान भइसकेको थियो । क्रिकेटको उमेर समूह र सिनियर दुवैमा राष्ट्रिय टिमको नेतृत्व गर्ने सुवर्ण अवसर पनि उनैले प्राप्त गरिन् । अझ दुवै प्रतियोगितामा ऐतिहासिक सफलता हासिल भयो ।

एसियाली क्रिकेट परिषद् (एसीसी)ले पहिलोपटक आयोजना गरेको र नेपालले पहिलोपटक भाग लिएको एसीसी महिला क्रिकेट च्याम्पियनसिपमा उपविजेता र लगत्तै अर्को वर्ष एसीसीले सुरु गरेको उमेर समूहको एसीसी यु-१९ प्रतियोगितामा विजेता बन्दा नेरी नै टिमकी कप्तान थिइन् । यस्तो अवसर विरलै खेलाडीले पाउँछन् ।

किशोरी अवस्थामै महिला क्रिकेटमा देशको नेतृत्व गर्न पुगेकी नेरीका नाममा अनेकौँ कीर्तिमानका रोचक कथा जोडिएका छन् । एसियाली क्रिकेट परिषद् (एसीसी) ले सन् २००७ मा पहिलोपटक एसीसी वुमन्स च्याम्पियनसिप सुरु गर्ने भयो । नेपालले यो अवसरलाई सदुपयोग गर्न चाहन्थ्यो । किशोरी अवस्थामा सिनियर टिमको नेतृत्व गर्नु नेरीका लागि रहर नभई बाध्यताजस्तै थियो । त्योभन्दा बढ्ता सुनौलो अवसर थियो ।

नेपालले सिनियर महिला क्रिकेटमार्फत पहिलोपटक अन्तर्राष्ट्रिय उडान भर्दै थियो । ककपिटमा नेरी थिइन् । मलेसियाबाट उनले उपविजेताको ट्रफीसहित टिमलाई काठमाडौंमा सफल अवतरण गराइन् । स्वयम् नेरी त्यतिबेला उत्कृष्ट बलर घोषित भइन् । नेरीको चर्चा रातारात चुलियो । अर्को वर्ष एसीसीले उमेर समूहको प्रतियोगिता सुरु गर्ने भयो थाइल्यान्डमा । नेपाली किशोरीहरू तयारी अवस्थामा थिए, उत्साह, जोश जाँगर र उमंगले भरिएको थियो । कमान्ड नेरीले नै सम्हाल्ने भइन् । नेरीको कप्तानीमा नेपालले एसीसी यु-१९ को उपाधि नै जित्न सफल भयो । यो सन् २००८ को कुरा हो । नेरी वुमन अफ द सिरिज भइन् ।

सन् २०१० मा पनि नेरीको कप्तानीमा नेपालले उपाधिमाथि निरन्तरता दियो । नेरी फेरि पनि वुमन अफ द सिरिज बनिन् । नेरीले देखाएको नेतृत्व क्षमता त्यही थियाे । नेरी कप्तानीको जिम्मेवारीबाट बाहिरिएपछि २०१२ मा पनि नेपालले यु १९ उपाधिमा ह्याट्रिक गर्दा उनी टिमकी सारथि थिइन् । पहिलो पुस्ताको प्रतिनिधित्व गर्दा नेरीसँगै तत्कालीन क्षेत्र नम्बर ५- नेपालगन्जबाट खेलेका ममता थापा, सीता राना, केशरी चौधरी, बिनु बुढा मगर, मनिषा रावल, तृष्णा सिंह र सरिता मगरले पनि राष्ट्रिय टोलीमा उहीँ समयमा स्थान लिए ।

मूलधारका मिडियाले महिला क्रिकेटलाई उच्च प्राथमिकता दिइरहेका थिए । एक प्रकारले नेपालमा महिला क्रिकेटको लहर आयो । त्यतिबेला विभागीय टिमसमेत यसतर्फ आकर्षित भयो । सशस्त्र प्रहरी बलको नेपाल एपीएफ क्लबले चुनिन्दा खेलाडीलाई अफर गर्‍यो । उच्च प्राथमिकतामा नेरी नै थिइन् । बिनु र सीताले स्वीकार गरिहाले । अहिले पनि यी दुई एपीएफमै छन् । सीता त पहिलो पुस्ताकी एक मात्र खेलाडी हुन्, राष्ट्रिय टोलीमा । त्यतिबेला नेरीलाई पारिश्रमिकदेखि सेवासुविधा उच्च तहकै प्रस्ताव गरिएको थियो । तर, नेरीलाई गृहनगरको मोहले छाडेन । उनले नेपालगन्ज नै रोजिन् । एमपी मैदानसँग उनकाे प्रेम उत्तिकै प्रगाढ थियो । नेपालगन्ज फर्किहालिन् ।

अझ त्यही समयमा नेपालगन्जिया शुभेच्छुकले संघीय राजधानीमा एक समारोहकाबीच स्कुटर दिएर भव्य सम्मान पनि गरे । यसैक्रममा केही फाइनान्सियल कम्पनीले गुडविल एम्बेस्डरका रूपमा आबद्धताका लागि अवसर दिएका थिए । एपीएफको जागिर र फाइनान्स कम्पनीको प्रस्ताव दुवै आर्थिक एवं नियमित प्रशिक्षणको वातावरणका हिसाबले सुवर्ण अवसर थियो । तर, नेरी यी सबै त्यागेर नेपालगन्ज फर्किएकी थिइन् । यो निर्णय नेरीका लागि उपयुक्त भएन सायद ।

मोफसलमा नियमित प्रशिक्षण, प्रतिस्पर्धी सहकर्मीको कमी भयो । यसले नेरीको कला कौशल कायम राख्न सघाउ पुगेन । तैपनि जुनियर बहिनीहरूलाई सहकर्मी स्वीकार गर्दै मैदानमा डटिरहिन् । क्षेत्र नम्बर ५ को स्तर खस्किए पनि नेरीको प्रदर्शनमा कमी आएन । उनी निरन्तर नेपाली राष्ट्रिय टोलीका लागि भने कप्तानीको जिम्मेवारीपछि पनि एक दशक पहिलो रोजाइमा परिन् ।

नेरीले आफ्नो व्यक्तिगत प्रदर्शनमा कहिल्यै कमी गरिनन् । उनी नेपाल उपविजेता बन्दा पनि आफू वुमन अफ द सिरिजदेखि विभिन्न कीर्तिमानका कथा लेखाउन सफल भइन् । एसीसी लेभलका प्रायः प्रतियोगितामा उत्कृष्ट ब्याटर वुमन र सर्वाधिक विकेटकिपर भएकी थिइन् । अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटमा छक्का प्रहार गर्ने पहिलो क्रिकेटरमा पनि नेरीकै नाम छ । सन् २०१० मा सिंगापुरमा भएको एसीसी यु-१९ च्याम्पियसिपमा हङकङविरुद्ध खेलमा उनले उक्त कीर्तिमान बनाएकी थिइन् । घरेलु क्रिकेटमा पहिलो शतक हान्ने पनि नेरी नै हुन् । एक दशकअघि राष्ट्रिय क्रिकेट प्रतियोगिता (पोखरा) मा काठमाडौंविरुद्ध एक सय २१ रन बनाउँदै उनले कीर्तिमान रचेकी हुन् । नेरीले एकैखेलमा ६ विकेट लिनेमा पनि आफ्नो नाम लेखाएकी छिन् । टी-२० अन्तर्राष्ट्रिय प्रतियोगितामा नेरीले १७ विकेट लिएर नाम लेखाएकी थिइन् । उनकाे त्याे रेकर्ड रूबिनाले २९ विकेट लिएर ताेडिन् । तर, घरेलु तथा एसीसीदेखि विश्वकप छनोटसम्म नेरीका कीर्तिमानको गाथा कम छैन । एसीसीले २००८ मा एसियाका उत्कृष्ट युवा क्रिकेटर घोषित गर्दा नेपालका पारस खड्का र नेरी नै थिए ।

नेरीको क्रिकेटप्रतिको लगाव हेर्दा लाग्थ्यो- नेरीले क्रिकेटबाहिर अर्को संसार कल्पना पनि गर्दिनन् । नेरी एक हिसाबले महिला क्रिकेटकी पर्याय बनिन् । मिडिया एक्सपोजर कहिल्यै नखोज्ने नेरी करिब दुई दशक लामो क्रिकेट करिअर अन्त्य गरेको घोषणा गर्दा पनि पत्रकारसँग टाढा रहिन् । यति ठूलो निर्णय लिँदा पनि सामाजिक सञ्जालको सहारा लिन पुगिन् ।

सामाजिक सञ्जालमा नेपाल क्रिकेट संघ (क्यान) को पेजलाई मेन्सन गर्दै उनले लेखिन्, ‘म आज राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेटबाट सन्न्यासको घोषणा गर्दै छु । क्रिकेट जीवनमा उतारचढाव भए पनि यो १७ वर्ष अविश्वसनीय रह्यो ।’ खेल जीवनबाट सन्न्यास लिए पनि सम्झनामा भने क्रिकेट रहिरहने उनले उल्लेख गरेकी छिन् । उनले अगाडि भनेकी छन्, ‘मलाई आशा छ, यो सन्न्यास क्रिकेट यात्रामा हो, जीवनमा हैन ।’

झन्डै १३ वर्ष राष्ट्रिय टोलीका लागि योगदान गरेकी नेरी सुरुवाती चरणका चार वर्ष त कप्तानीकै भूमिकामा रहिन् । कप्तानीको जिम्मेवारी खोसिएपछि सम्भवतः उनले मिडियासँग औपचारिक सम्वाद गरेकी छैनन् । उनी मिडियासँग सधैँ पन्छिन खोजिन् । तर, अनौपचारिक भेटमा अतिनिकटका पत्रकारसँग भन्थिन्, ‘जबसम्म पुरानो जिम्मेवारी (राष्ट्रिय टोलीको कप्तान) मा फर्कन्नँ, तबसम्म मिडियासँग बोल्दिनँ ।’

नेरीसँग भेट्न सञ्चारकर्मी यात उनको निवास वा एमपी मैदान पुग्नुपर्थ्यो । गृहनगर रहँदा एमपी मैदान नपुगी उनको दैनिकी सायद पूरा हुन्थेन । पहिले एमपी मैदाननजिकै बसाइँ थियो । अहिले अलिक पर सरेको छ । तैपनि, एकपटक मैदान पुग्नै पर्ने उनको दिनचर्या हो । मज्जाले खुल्न नसक्नु उनको सानैदेखिको बानी हो । तैपनि एमपी मैदानमा आकस्मिक भेटमा क्रिकेटसम्बन्धी गफिँदा खुल्थिन् । तर, छुट्टिनासाथ टेलिफोन गरेर भन्थिन्, ‘प्लिज, मिडियामा नलेखिदिनुहोला ।’

मिडियालाई छल्नुको कारण उनी अक्सर भन्थिनन् । तर, राज यही थियो, उनी जसरी पनि एकपटक राष्ट्रिय टोलीको नेतृत्वमा आउन चाहन्थिन् र देशका लागि ऐतिहासिक उपलब्धि दिलाउन चाहन्थिन् । भित्रै दबेको उत्कट चाहना सायद यही थियो । उनी क्रिकेट यात्रामा आफ्नो निर्णयप्रति सदा प्रतिबद्ध रहिन् । तर, कमब्याक गर्ने धोको भने अधुरै रह्यो ।

सन्न्यासको निर्णयप्रति भने नेरीले खुसी रहेको प्रतिक्रिया दिइन् । उनी भन्छिन्, ‘एक दिन सन्न्यास लिनैपर्छ । तसर्थ मैले यो निर्णय लिएँ । म मेरो निर्णयप्रति खुसी छु ।’ भन्न सकिन्छ क्रिकेटमा नेरीको लगाव, त्याग र समर्पण साँच्चिकै लोभलाग्दो छ । नेपालमा महिला क्रिकेटकाे थालनी गरेका नेपाली राष्ट्रिय क्रिकेट टोलीका पूर्वकप्तान एलबी क्षेत्रीले आफ्नो पुस्तक 'कप्तान १९९८' मा लेखेका छन्, ‘यस्तो लाग्छ, ईश्वरले नेरीलाई क्रिकेटकै लागि जन्माएका हुन् ।’

क्रिकेट सुरु हुनुअघि उनी ब्याडमिन्टनकी जुनियर राष्ट्रिय च्याम्पियन हुन् । उनले श्रीलंकाको कोलम्बोमा सन् २००६ मा भएको दशौँ दक्षिण एसियाली खेलकुद (साग) मा ब्याडमिन्टनतर्फ कास्य पदक जितेकी थिइन् । तर, नेरीको परिचय क्रिकेटले स्थापित गरिदियो । नाम, पहिचान र प्रतिष्ठा सबै क्रिकेटले नै दियो । उनको उडान जति सानदार थियो, अवतरण अपेक्षित नहुँदा शुभेच्छुकलाई नमीठो पक्कै लागेको हुनुपर्छ ।

जेहोस्, नेरीको कप्तानी एवं क्रिकेट करिअर सधैँ सफल छ । उनको प्रतिभा र क्षमता साँच्चिकै लोभलाग्दो छ । नेरी नेपाली क्रिकेटको एउटा कालखण्डकी चर्चित र महान हस्ती हुन् । आगामी यात्रा सानदार बनोस्, शुभकामना नेरी ।

यो पनि:

नेपाली महिला क्रिकेट टिमकी पहिलो कप्तान नेरीले लिइन् सन्न्यास

प्रकाशित मिति: बुधबार, चैत ७, २०८० १६:०३