छोराछोरीलाई क्यानडा पठाउनुअघि अभिभावकले जान्नैपर्ने कुरा

फाइल तस्वीर ।

A+ A A-

दिउँसोको समय थियो, फोनको घन्टी बज्यो । नयाँ नम्बरबाट फोन आएको रहेछ । कतै स्क्याम कल पो हाे कि ? एकपटक उठाई हेर्छु, कोही साथीभाइ अथवा आफन्तको फोन पो हाे कि भन्ने मनले सोचिरहेको थियो ।

फोन उठाएँ । उताबाट परिचित आवाज आयो । 'दाइ सञ्चै हुनुहुन्छ ? म समुन्द्र –परिवर्तित नाम भाइ, फेसबुकमा हजुरको नम्बर मागेको थिएँ नि ।'

केही महिनाअगाडि फेसबुकमा नम्बर दिएको सम्झना गर्दै मैले भनेँ, 'ए अँ भाइ भन न ।' उताबाट निराश हुँदै समुन्द्रले भने, 'दाइ, क्यानडाको आएको दुई महिना पुग्यो, जहाँ जति जे गर्दा पनि काम पाउनै सकिनँ । के गरौँ दाइ, नेपालबाट लिएको पैसा पनि सबै सकियो । बिजोक हुने भयो । घरबाट पढ्न र कमाउन गएको छ भन्छन्, यहाँ काम नभएको चिन्ता र तनावले न त पढाइ रहने भयो, न त काम नै हुने भयो ।'

उनी भन्दै गए, सबै लोनमा आएको दाइ, अहिले लोकको प्रेसर पनि उत्तिकै छ । घरबाट पनि अझै काम पाएको छैनस् भन्दै प्रेसर दिइरहनुभएको छ । अब म के गरौँ दाइ ।' भनाइ सुन्दा उनी अत्तालिएका थिए । म अक्क न बक्क भएँ । मसँग कुनै जवाफ नै थिएन । यो समस्या समुन्द्रको मात्र नभई पढ्न र आफ्नो भविष्य उज्ज्वल बनाउन सात समुद्र पार गरी आएका अरु धेरै समुन्द्रहरूको हो ।

परिवर्तित नाम सज्जन, उमेर १९ वर्ष, पढाइलेखाइमा अब्बल र नामजस्तै सज्जन पनि । गत वर्षको मेमा क्यानडाको एक प्रतिष्ठित कलेजमा अध्ययनका लागि आयो । क्यानडा आएसँगै नेपालमा रहँदा देखेको सपना साकार पार्ने आशाको खोजीमा आफ्नो रेजुमे बोकेर 'आर यु गाइज हायरिङ' भन्दै डाउनटाउनको गल्लीगल्लीमा भौँतारिन्छ त कहिले काम खोज्ने अनलाइन वेबसाइटहरूमा आफ्नो योग्यता अपलोड गर्छ । सज्जन, थकान परेर साँझमा आफ्नो रुममा आएर एकछिन घरमा फोन गर्छु भन्दै आफ्नो म्यासेन्जर खोल्न थाल्छ ।

घरमा केही समय कुरा भएपछि उनलाई अभिभावक प्रश्न गर्नुहुन्छ, 'अब त काम पाइस् होला नि । कि अझै पाएको छैनस् ? पारि हरि काकाको छोराले ३ लाख महिनाको पठाउँछ रे, कि यो महिना पनि यतैबाट पठाइदिनु भन्दै मुख फाल्ने होस् ?'

सज्जन भन्छ, 'अब काम पनि पाएको छैन, यहाँ मलाई बाँच्नै गाह्रो भइसक्यो ।'

फोनमा अभिभावक भन्नुहुन्छ, 'पहिले त महिनाको यति पठाउँछु, उति पठाउँछु भन्दै हौसिएको थिइस् त ? 'यो महिना पनि पैसा व्यवस्थापन गरिदिनू' भन्नका लागि फोन गरेको हो ?'

सज्जन आखाँभरि आँसु निकाल्दै फोन राख्छ ।

काम नभएको चिन्ता, पढाइको प्रेसर र घरपरिवारबाट प्रेसरले गर्दा मानसिक अवस्था बिग्रँदै गएपछि आफूलाई सम्हाल्न सक्दैनन् । समस्या परिरहेको समयमा परिवारबाट आएको प्रेसरले गर्दा के सही र के गलत छ्ट्याउन असर्मथ हुन्छन् ।

अन्ततः सोही कारण ऊ लागुऔषध सेवनकर्ता बन्न पुग्छ । सबै समस्याहरू एकैपटक आइपर्दा उसले गलत बाटो रोज्छ । उसको अहिले पढाइ पनि निकै खस्किएको छ । अध्ययनको दबाब, आर्थिक समस्या, सांस्कृतिक अन्तर, जीविकाका लागि संघर्ष र पारिवारिक चाप, यी सबै कारणले गर्दा सज्जन र समुन्द्र एक अदृश्य लडाइँमा फस्छन् ।

समुन्द्र र सज्जन यी दुई पात्रलाई नियालेर हेर्दा घरपरिवारको प्रेसरले गर्दा कहीँ आफ्ना नानीबाबुहरू पनि मानसिक रूपले कमजोर भएका त छैनन् ? कथंकदाचित् क्यानडाबाट पैसा पठाएन भनेर तनाव दिँदा उनीहरूको सुनौलो भविष्य नै ओझेलमा परेको त छैन ? कहीँ गलत बाटो त रोज्ने होइन ?

हो, हामी सबैले बुझेको कुरा हो कि विद्यार्थी भिसाका विद्यार्थीहरू उमेरले त्यति परिपक्व नहुन सक्छन् । फेरि त्यही कलिलो मस्तिष्कमा हामीले प्रेसर दियौँ भने त्यसको दीर्घकालीन असर कति पर्ला ? हामीले त्यस्ता कुरालाई कतै बेवास्ता पो गरिरहेका छौँ कि !

हालको अवस्थामा क्यानडा मात्र नभई कुनै पनि देशमा सहजै काम पाउन मुस्किल छ । क्यानडामा अहिलेको अवस्थामा काम पाउन निकै समस्या र काम भएकाहरूले पनि आफ्नो काम जोगाउन मुस्किल परिरहेको अवस्था छ । त्यहीमाथि विद्यार्थीलाई झनै मुस्किल पर्ने गरेको छ । धेरै समय लगानी गरेर पाएको काम पनि कलेजको समयसँग जुध्ने भएकाले पनि झनै समस्या थपिएको विद्यार्थीहरू बताउँछन् । झन् त्यहीमाथि विद्यार्थी भनेपछि कम्पनी तथा व्यवसायीहरू नाक खुम्चाउने गर्छन् ।

टोरन्टोस्थित सेन्टिनियल कलेजमा अध्ययनरत विद्यार्थी सुवास गैरे भन्छन्, 'अहिले काम पाउन निकै समस्या छ । बल्लबल्ल काम पाइयो भने पनि कलेजको सेड्युलसँग म्याच हुन्छ । अझ विद्यार्थी भनेपछि काम पनि हत्तपत्त पाइँदैन ।'

परीक्षा, असाइनमेन्टलगायतका कुरा हुँदा तयारीका लागि विद्यार्थीले छुट्टी लिनुपर्ने हुन्छ । त्यस्तो बेला व्यवसायीहरूले आनाकानी गर्ने गरेको उनको अनुभव छ । भन्छन्, 'विद्यार्थी भनेपछि पाइसकेको काम पनि नपाउने धेरै साथीहरू छन् ।'

लामो समयदेखि क्यानडामा बसोबास गरिरहेका महेन्द्र सापकोटा नयाँ आउने विद्यार्थी तथा आइसकेका विद्यार्थीले यहाँको अवस्था जे हो, त्यही बताइदिनुपर्ने र अभिभावकले पनि सोहीअनुरुप बुझिदिनुपर्ने बताउँछन् । नयाँ आउने विद्यार्थीले आफूलाई करिब पाँच/छ महिनालाई पुग्ने गरी खर्चको व्यवस्थापन गरेर मात्र आउनुपर्ने उनको सुझाव छ । अभिभावकले पनि सो कुरालाई सहज तरिकाले बुझेर आफ्ना नानीबाबुलाई कुनै किसिमको तनाव दिन नहुने उनी बताउँछन् ।

क्यानडा आउँदा विद्यार्थी तथा अभिभावक दुवैले धेरै अपेक्षा राख्न नहुने सापकोटाको भनाइ छ । नयाँ आउने विद्यार्थीहरूले कमाउनुभन्दा पनि पढ्नकै लागि आउने भनेर घरमा मनाउनुपर्ने उनको तर्क छ । अभिभावकहरूले पनि आफ्ना बालबच्चाले कति कमाए भन्दा पनि कति पढे, कति सिके भन्ने कुरालाई मनन गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । नेपालबाट आउनुअगाडि आफ्नो उद्देश्य के हो, प्रस्ट बनाएर आउनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

सापकोटाले भने, 'विद्यार्थीहरू सबैले आउनुअगाडि नै पढ्नका लागि हो या काम गर्नका लागि, आफ्नो भिजन स्पष्ट पारेर आउनुपर्छ । पढ्नकै लागि मात्र हो भने निकै राम्रो हो । पढिसकेपछि नयाँ अवसरहरूका ढोकाहरू खोलिन्छन् । काम गर्नका लागि हो, क्यानडा गएर पढ्दै काम गर्छु भन्ने सोच हो भने अहिलेको अवस्थामा त्यो कुरा सम्भव छैन ।'

शैक्षिक परामर्शदाताहरूले पनि सोहीअनुरुप विद्यार्थीहरूलाई सुझाव दिन सापकोटाले आग्रह गरेका छन् । भन्छन्, 'केही शैक्षिक परामर्शदाताहरूले अलिकति बजारक्षेत्रलाई मात्र टार्गेट गरेर डकुमेन्टेसनको काम गर्छन् । अहिलेको अवस्थामा विद्यार्थीहरूलाई यहाँको अवस्था जे छ, त्यही भनिदिने हो भने पनि केही समस्या टर्छ ।'

त्यति मात्र नभई विद्यार्थी आफैँले अभिभावकलाई सम्झाउनुपर्ने सापकोटा बताउँछन् । उनी भन्छन्, 'एकातिर अभिभावकको पीडा पनि आफ्नो ठाउँमा छ । विदेशमा पढ्दै कमाऊँला भन्ने सोचले क्यानडा पठाएकोमा उल्टो कोठाभाडादेखि सबै पुनः नेपालबाट नै पठाउनुपर्दा निकै समस्या छ । तर, पढाइ सकिएपछि भविष्य निकै उज्ज्वल छ भन्ने बुझेर अभिभावकले प्रेसर दिन हुँदैन ।'

शैक्षिक परामर्शदाताले यहाँको अवस्था जस्ताको त्यस्तै भनिदिने हो भने पनि यो समस्या केही हदसम्म घट्ने लामो समयदेखि क्यानडामा बसोबास गरिरहेका विष्णुराज तामाङ बताउँछन् । उनले भने, 'विद्यार्थीहरू क्यानडा आउने प्रक्रियामा सुरुदेखि अन्त्यसम्म परामर्शदाताकहाँ जानुपर्छ । यसरी हेर्दा विद्यार्थीहरू पूरै परामर्शदातासँग डिपेन्ड हुने गर्छन् । यस्तो अवस्थामा सानो गलत सूचना दिँदा विद्यार्थीको घरमा पनि सोही गलत सूचना प्रवाह हुने गर्छ । यसले गर्दा विद्यार्थी र अभिभावक दुवैलाई भ्रममा पर्ने अवस्था सिर्जना हुन्छ । त्यस्ता गलत सूचनाका कारण विद्यार्थीहरू क्यानडा आइसकेपछि निकै अप्ठ्यारा अवस्थाहरूसमेत भोग्नुपर्ने हुन सक्छ ।'

शैक्षिक परामर्शदाताहरूले विद्यार्थीलाई झुटा सपना बेच्न नहुने उनको तर्क छ । शैक्षिक परामर्शदाताहरूले विद्यार्थी र अभिभावक दुवैलाई सँगै राखेर परामर्श गर्नुपर्ने उनकाे सुझाव छ । भन्छन्, 'धेरैजसो विद्यार्थी एक्लै परामर्शदाताकहाँ गएर परामर्श लिएको पाइन्छ । विद्याथीले त्यसो गर्नुको सट्टा अभिभावकहरूलाई पनि विद्यार्थीसँगै गएर परामर्श गर्दा धेरै कुराको जानकारी पाइन्छ ।'

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन ३०, २०८० ०८:०३