आफू जन्मेको गाउँलाई 'टुरिज्म भिलेज' बनाउन कस्सिएका लाहुरे (भिडियोसहित)

A+ A A-

१६ वर्ष ब्रिटिस सेनामा काम गरेका प्रेम सञ्जय लिम्बूले चाहेका हुन्थे भने बेलायतकै सुखसयलमा रिटायर्ड जीवन बिताउन सक्थे । तर, आफू जन्मेकै ठाउँलाई समुन्नत बनाउने सपना लिएर उनी स्वदेश फर्किए ।

लालीगुराँसको राजधानी भनिने संखुवासभाको नुन्ढाकीमा जन्मेका लिम्बू ९ वर्षयता आफ्नै गाउँलाई टुरिज्म भिलेज बनाउने अभियानमा जुटेका छन् ।

साविक नुन्ढाकी गाविस हाल चैनपुर नगरपालिका– १ मा पर्छ । लिम्बूले चैनपुर नगरपालिकालाई नै ‘पर्यटन हब’ का रूपमा विकास गर्ने सपना देखेका छन् । यद्यपि, सुरुवात भने नुन्ढाकीबाट गरेको उनी बताउँछन् । उनको नेतृत्वमा रहेको नुन्ढाकी तातोपानी धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थल संरक्षण समितिले चैनपुर–१ मा पर्यटक तान्न केही काम पनि गरिसकेको छ ।

समितिको अगुवाइमा चैनपुर १ मा नेचुरल स्वीमिङ पुल, क्याफेसहित ट्रि हाउस, पौराणिक र शास्त्रीय कथनका आधारमा मन्दिरलगायत संरचना बनिसकेका छन् । यसैगरी कमुनिटी हल, चेन्जिङ रुम, १०८ शिव लिङ्ग ढुङ्गेधारा, पाप-धर्म कुण्ड, अपाङ्गमैत्रीसहित ढुङ्गाको सिँढी, फुटबल ग्राउण्ड पनि तयार भइसकेको छ ।

हाललाई छिमेकी जिल्लाका मानिसलाई आकर्षित गर्ने गरी काम भइरहेको लिम्बू बताउँछन् । उनले भने, ‘हामी पूर्वी पहाडको कन्दरामा छौँ । अहिल्यै विदेशी पर्यटक भित्र्याउन विविध कारणले मुस्किल छ । त्यसअनुसार पर्यटकीय संरचना निर्माणका लागि स्रोतको पनि अभाव छ, अहिले जति सकिन्छ, त्यति मात्रै तर प्रभावकारी काम गर्ने भनेर लागेका छौँ ।’

४ करोड आफ्नै खर्च, प्रदेशले २० लाखमा झुलायो

गाउँ बनाउने यस अभियानमा करिब ८ करोड रुपैयाँ खर्च भइसकेको उनी बताउँछन् । ‘यसमा करिब ४ करोड व्यक्तिगत रूपमा मेरो पर्‍यो । अरु साथी, शुभचिन्तकलगायतसँग सहयोग लिइयो । सानै सही तर वडाबाट पनि केही रकम पाइयो तर प्रदेशले २० लाख दिने सम्झौता गरेर काम सकिएपछि झुलाएकाले मुद्दा हालेको छु,’ लिम्बू भने ।

दिनदिनै विदेशिइरहेका युवालाई गाउँमै अवसर दिएर रोक्ने आफ्नो प्रमुख उद्देश्य रहेको उनी बताउँछन् । भने, ‘नुन्ढाकी तेह्रथुम र ताप्लेजुङ जिल्लाको संगमस्थल पनि हो । १० किलोमिटरजतिको दूरीपछि धनकुटा सुरु हुन्छ । वरपर जिल्लाका पर्यटक मात्रै भित्र्याउन सक्दा पनि एउटा गाउँका आधाभन्दा बढी युवा ४०/५० हजार रुपैयाँ मासिक कमाउन सात समुद्र तर्नै पर्दैन भन्ने मेरो विश्वास हो ।’

पर्यटन, कृषि, स्वास्थ्य, शिक्षा र पूर्वाधार विकासमा परिणाम देखिने गरी काम गर्न चाहेको समितिका अध्यक्ष लिम्बूको भनाइ छ । यद्यपि, सुरुवात पर्यटन विकासको प्रयाससँगै गरिएको उनले बताए । लिम्बूले भने, ‘नुन्ढाकीले पर्यटकीय विकासको प्रचुर सम्भावना बोकेको छ । यहाँ तीनजुरे, मिल्के, जलजले (टीएमजे) देखि अनेकौँ बहुमूल्य जडीबुटी पदमचाल, पाँचऔँले, बुढोओखती, हाडचुर, बिख्मा, चिराइतोलगायत पाइन्छ । निगाले गुफा, मेन्छ्याऐप गुफा पर्यटकका लागि आकर्षणका केन्द्र हुन् ।’

प्रकृतिले दिएका उपहार त छँदै छन्, यसलाई अझै सुन्दर देखाउने गरी आर्टिफिसियल केही जोड्न सकियो भने थप पर्यटक ल्याउन सकिन्छ भन्नेमा आफू विश्वस्त रहेको उनको भनाइ छ ।

निर्वाचित जनप्रतिनिधि नभए पनि संखुवासभाबाट गाउँको प्रस्ताव लिएर आफू बारम्बार सिंहदरबार धाउने गरेको लिम्बू सुनाउँछन् । नयाँ मान्छेसँग भेट हुँदा उनले आफूसँगै लैजाने गरेको ठूलो पुस्तक निकाल्छन् र गाउँमा भए/गरेका र सम्भावनाका क्षेत्रबाट ब्रिफिङ गर्न थालिहाल्छन् ।

नुन्ढाकीलाई ‘टुरिज्म भिलेज’ बनाउने आफ्नो प्रयासमा वडाबाट सामान्य सहयोग पाए पनि नगर, प्रदेश र संघ सरकारले हौसला नदिएको लिम्बू गुनासो गर्छन् । प्रदेशले त दिने भनेर कबुल गरेको रकम काम सकिएपछिसमेत नदिएकाले मुद्दा हाल्न बाध्य पारेको उनले बताए ।

घाइते शरीर, शक्त जाँगर

बुबा वीरबहादुर लिम्बू र आमा सुकरानी लिम्बूका काइला छोरा उनले ब्रिटिस आर्मीमा बिताएको १६ वर्षमा ६ वर्ष मात्रै सक्रिय भएर काम गरे । सन् १९९७ मा उनी घाइते भए र मेडिकल्ली अयोग्य भए । अहिले पनि उनी ‘स्टिक’को सहारामा हिँड्छन्, रिमोटको सहायतामा शरीर चलाउँछन् । ‘यो शरीर भन्ने चीज जति चलायमान राख्यो, यसले त्यति नै काम गर्दो रहेछ । आराम गरियो भने आराम मात्रै मागिराख्छ,’ उनले भने ।

आर्मीमा हुँदैदेखि आफू समाज सेवामा सक्रिय रहेको लिम्बू बताउँछन् । उनी संसारभर काम गरिरहेको गोरखा पिस फाउन्डेसनका संस्थापक पनि हुन् । आर्मीबाट अवकाश पाएलगत्तै उनले आफ्ना केही साथीसँग मिलेर बेलायतमा यो फाउन्डेसनको स्थापना गरेका थिए, जुन संस्थाले नेपालमा मात्रै नभएर युद्धग्रस्त सिरिया, मेक्सिको, अफ्रिकालगायत देशमा समेत स्वयंसेवा गर्दै आएको उनी बताउँछन् । 'फिलिपिन्समा, तैफुनको लागि पनि सहयोग गरेका थियौँ', उनले भने ।

गाउँका लागि भने उनले सम्बन्धित छुट्टै समिति बनाएर काम गर्दै आएका छन् । उनी भन्छन्, ‘आफ्नो गाउँ गाउँलेले नै बनाउनुपर्छ । नयाँ सोच, जोस, जाँगरका साथ लाग्नुपर्छ । विकासमा एक ठाउँ आउनुपर्छ । राजनीति, जाति, पहिचानको विमतिलाई परै छोडेर लाग्नुपर्छ । तब मात्र विकास सम्भव हुन्छ ।’

संखुवासभाको नुन्ढाकीलाई ‘टुरिज्म भिलेज’ बनाउने योजनाको फाइल बोकेर सिंहदरबार धाइरहेका उनलाई काठमाडौंमा भेटेको मौका पारी हामीले संक्षिप्त भिडियो कुराकानी गरेका छौँ, जहाँ उनले हामीलाई उनी किन गाउँ फर्किए ? कहाँबाट स्रोत ल्याएर उनी गाउँमा लगानी गरिरहेका छन् ? अहिलेसम्म के के गरे, अब के गर्दै छन्‌लगायत प्रश्नको जवाफ दिएका छन् ।

भिडियोः