इरानको सस्तो र घातक ड्रोनले युद्ध शैली कसरी परिवर्तन गर्दै छ ? (भिडियो)

A+ A A-

गत वर्षको अक्टुबर ७ मा हमास र इजरायलबीच युद्ध सुरु भएयता मध्यपूर्वमा रहेका अमेरिकी सैन्य बेसहरूमा १६५ पटक आक्रमण भइसकेका छन् । ती सैन्य बेसहरूमा हरेकपटक ड्रोन आक्रमण भएका हुन्, आक्रमणहरूमा ३ जना अमेरिकी सेना मारिए भने ८० जना घाइते भएका थिए ।

गत महिना जोर्डनमा टावर २२ भनेर चिनिने अमेरिकी सैन्य बेसमा पनि ड्रोन आक्रमण भएको थियो, सोही आक्रमणमा ३ अमेरिकी सेनाले ज्यान गुमाएका हुन् । अमेरिकी रक्षा मन्त्रालयका अनुसार उक्त ड्रोन हमलामा इरान समर्थित कातियाब हिजबोल्लाह समूह जिम्मेवार छ र उनीहरूले इरानी ड्रोनको मद्दतमा आक्रमण गरेका थिए ।

मध्यपूर्वका इराक, सिरिया, कुवेत, इजिप्ट, बहराइन, कतार, यूएई, साउदी अरब, ओमान र जोर्डनमा अमेरिकी सेनाहरू मुस्लिम अतिवादी संगठनविरुद्ध लड्न भन्दै तैनाथ छन् । यी क्षेत्रमा अमेरिका र इजरायली उपस्थितिलाई इरानले भने नरुचाएको विज्ञहरू बताउँछन् ।

इरानले हुथी, हिजबोल्लाह र अन्य लडाकु समूहलाई यो क्षेत्रमा अमेरिकी सेनालाई आक्रमण गर्न हतियारहरू दिने गरेको बताइन्छ । पछिल्लो समय भने ड्रोनहरू पर्याप्त मात्रामा अमेरिकाविरुद्ध प्रयोग भएका छन् । तथ्यांकले पनि त्यही देखाउँछ । हमाससँग इजरायलको युद्ध सुरु भएयता १६५ पटक अमेरिकी बेसहरूमा ड्रोन आक्रमण भइसकेको अवस्था छ ।

त्यति मात्र नभएर इरानद्वारा समर्थित यमनका हुथी विद्रोहीले त रेड सीमा आतंक नै मच्चाएको छ । हुथीले इरानी ड्रोनहरूले रेड सीमा तैरिने व्यापारिक समुद्री जहाजहरूलाई आक्रमण गर्न थालेपछि विश्वमा महँगी बढ्ने चर्चा नै सुरु भएको छ । हमासमा इजरायली आक्रमणको विरोध गर्दै हुथीले रेड सीमा आक्रमण जारी राखेको हो ।

(भिडियो)

तेहरान मध्यपूर्वमा अमेरिकी र इजरायली हितलाई बाधा पुर्‍याउन उत्सुक छ तर प्रत्यक्ष टकरावलाई उक्साउनदेखि सतर्क रहेको विज्ञहरू बताउँछन् । इरानले आफ्नो ड्रोन हतियार रुसलाई पनि बेचिरहेको आरोप लाग्ने गर्छ तर इरानले आफूले न त रुसलाई न त हुथी अथवा कुनै पनि समूहलाई ड्रोनहरू दिएको स्वीकार गर्छ । यद्यपि इरानी ड्रोन रुसले युक्रेनविरुद्ध प्रयोग गरेका तथ्यहरू भेटिएको अमेरिकी भनाइ छ ।

द गार्जियनको रिपोर्टअनुसार इरानद्वारा आपूर्ति गरिएका ड्रोनहरू एक घातक र व्यापक उपकरण बनेका छन् । तिनीहरूको लागत सस्तो छ र ती हतियारहरू रुसले पनि प्रयोग गरिरहेको छ । रुसले साहेद–१३६ भनिने ड्रोन दुईदेखि ३ हजार वटासम्म इरानबाट खरिद गरिसकेको अनुमान छ ।

हालै अमेरिकी बेस टावर २२ मा भने साहेद १०१ र १३१ ड्रोन प्रयोग भएको अनुमान छ । यी ड्रोनहरू २० हजार अमेरिकी डलरमै खरिद गर्न पाइन्छ, जसले ७०० किलोमिटरको दूरीसम्म पुगेर मार हान्न सक्छ ।

इरानको सस्तो र खतरनाक ड्रोनले युद्धको परिदृश्य परिवर्तन गरिरहेको विज्ञहरू बताउँछन् । यतिबेला युद्धको शैली नै परिवर्तन भएको पनि टिप्पणी हुन थालेको छ । मध्यपूर्वका हतियार विशेषज्ञ फेबियन हिन्जले पछिल्लो परिवर्तनलाई जोड दिँदै भनेका छन्, 'यी साना ड्रोनहरू अब सन् १९९० को दशकका रकेटको तुलनामा टाढासम्म पुग्छन् र सटlक रूपमा आक्रमण गर्न सक्छन् ।'

पछिल्ला इरानी ड्रोनहरूले क्षेप्यास्त्र र रकेटलाई स्थान्तरण गर्न सक्ने अनुमान गरिन्छ । यी ड्रोनको तुलनामा क्षेप्यास्त्र र रकेट लन्चरहरू महँगा हुन्छन् । यसैगरी, ड्रोन हतियारहरूलाई लक्षित स्थानमा रिमोट कन्ट्रोलकै भरमा पुर्‍याउन सकिन्छ । इरानसँग अरास, हमासे, कामन–१२, कामन–२२, कियान, मेराज ५१२ र अघि नै उल्लेखित साहेद मोडलका ड्रोनहरू छन् ।

पछिल्ला ड्रोनहरूले युद्ध विमानकै जस्तो काम गर्ने पनि बताइएको छ । यसो हुँदा यो ड्रोनले युद्धक विमानलाई पनि प्रतिस्थापन गर्न सक्ने सम्भावना छ । किनभने युद्धक विमान महँगो हुन्छ । युद्धक विमानले गोलाबारी गर्छ, क्षेप्यास्त्र आक्रमण गर्छ र जासुसीको काम गर्छ, इरानी ड्रोन जुन युद्धक विमानभन्दा सस्तो छ, यसले पनि सोही काम गर्ने भएकाले इरानी ड्रोनको चर्चा यतिबेला खुबै भइरहेको छ ।

ड्रोनको प्रयोग गर्दा मानवीय क्षति पनि कम हुन्छ । युक्रेनमा जारी युद्ध, गाजामा जारी युद्ध र पछिल्लो समय अमेरिकी सेनाविरुद्ध मध्यपूर्वमा जारी आक्रमणमा ड्रोन हतियार नै प्रयोग भएको देख्न सकिन्छ । जसका कारण पछिल्लो समय विश्वमा चलिरहेका युद्धलाई ड्रोनयुद्ध पनि भन्न थालिएको छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, फागुन १६, २०८० १५:५४