जनसंख्या घटिरहेको चीनमा जन्मदर बढाउन के गरिँदै छ ?

A+ A A-

चीनमा सन् २०२२ र २०२३ मा लगातार दुई वर्ष जनसंख्या घट्यो, जन्मदर कम भएर मृत्युदर पहिलेभन्दा बढ्न थालेपछि चिनियाँ जनसंख्या घटेको हो । चीनले लगातार दोस्रो वर्ष घट्दो जनसङ्ख्या र ऐतिहासिक रूपमा कम जन्मदरसँग जुधिरहेको अवस्थामा विद्यमान प्रजनन नीतिहरूभन्दा बाहिर पनि थप व्यापक उपायहरूको आवश्यकतालाई बढी मान्यता दिन थालेको साउथ चाइना मर्निङ पोस्टले जनाएको छ ।

परिवारका लागि बढाइएको आर्थिक सहयोग महत्त्वपूर्ण पक्ष बनेको भए पनि प्रजनन्‌दरलाई प्रभाव पार्ने जटिल सामाजिक–आर्थिक कारकहरूलाई सम्बोधन गर्न गहिरो, थप सूक्ष्म दृष्टिकोण आवश्यक पर्ने विज्ञहरूको तर्क छ ।

सन् २०२३ मा चीनको जनसङ्ख्या घटेर एक अर्ब ४० करोड ९७ लाखमा पुग्यो, सन् २०२२ मा भन्दा चीनमा गतवर्ष २० लाख ८० हजारले जनसंख्या घटेको थियो । सो वर्ष ९० लाख २० हजार बच्चा चीनमा जन्मिएका थिए, जुन् सन् १९४९ कोभन्दा कम जन्मदर हो ।

गतवर्ष नै भारत चीनलाई उछिन्दै विश्वकै सबैभन्दा ठूलो जनसंख्या भएकाे देश बनेको थियो । पर्यवेक्षकहरू यो प्रवृत्तिलाई उल्टाउन र राष्ट्रिय अर्थतन्त्र र सामाजिक एकतामा प्रतिकूल प्रभावहरू रोक्न बहुआयामिक दृष्टिकोण आवश्यक रहेकोमा सहमति जनाउँछन् ।

चीनको युवा जनसंख्या अनुसन्धान संस्थानको प्रतिवेदनका अनुसार आर्थिक अनुदान र करबाट प्राप्त हुने लाभ प्रदान गरिए अहिलेभन्दा वार्षिक २० लाख थप बच्चाहरू चीनमा जन्मन सक्छन् । प्रतिवेदनमा परिवारमा जति बच्चा जन्मिए उनीहरूलाई एक हजार युआनका दरले आर्थिक सहयोग दिनुपर्ने उल्लेख गरिएकाे छ । गर्भवती भएका बेला महिलाहरूलाई घरैबाट काम गर्ने व्यवस्था मिलाइए र कामको अवधि कम गरिए जन्मदर ४ देखि १० प्रतिशतमा बढ्ने अनुमान गरिएको छ ।

वित्तीय प्रोत्साहन र लचिलो कार्य व्यवस्था बाहेक, प्रतिवेदनले उच्च जन्मदरलाई प्रोत्साहन गर्न विभिन्न उपायहरू प्रस्ताव गरेको छ । जसमा विदेशी घरेलु कामदारहरूलाई काममा लगाउन प्रोत्साहन गर्ने, समान अभिभावकीय बिदा उपलब्ध गराउने, एकल आमाको अधिकारको संरक्षण गर्ने, सहायक प्रजनन प्रविधिको लागि कोष, र शिक्षा सुधार लागू गर्ने समावेश छ । शिक्षा सुधारले मात्र ३० प्रतिशतले जन्मदर बढाउने सम्भावना रहेको विज्ञहरुको तर्क छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, फागुन ११, २०८० २०:३०