डाक्टर्नी दिदीको बे

A+ A A-

आजकै दिन हो, डाक्टर्नी दिदीको बे भएको । कम्ता भनाइ खाको छु मैले डाक्टर्नी दिदीको बेको दिन । भन्नसम्म भने मलाई त्यस घरका सन्तानले । नामसम्म बिगारी छाडे । ‘सुकुन’ भनेर त मलाई कहिल्यै बोलाउँदैनथे । खुसी हुँदा ‘सुकु’ भनेर बोलाउँथे, अनि अलि रिस उठ्दा ए ‘कुकु’ भनेर बोलाउँथे । अझ धेरै रिस उठ्यो भने 'ए कुकुर तँ कहाँ मरिछस्' भन्थे । आज त 'बाँदर'सम्म भने, नेपालीमा त भने भने आफ्नै भाषामा भने ठीकै थियो, अंग्रेजीमा सम्म ‘मङ्की’ भने । साह्रै दु:ख लाग्यो ।

त्यस घरमा मलाई कसैले पनि माया गर्दैनथे । घरका सबै मान्छे पढेलेखेका थिए । प्रशस्त आयआर्जन भएका धनी थिए । दिनदिनै नुहाइरहन्थे, सुकिला पनि थिए । नयाँ कपडा लगाउँथे, राम्रा पनि थिए । एकले अर्कोलाई साह्रै माया गर्थे । अलिकति कसैलाई पातलो दिसा लाग्यो भने, आफूले पढेको डाक्टरी विद्यामा आफैँलाई विश्वास नभएर हो कि के हो, तुरुन्त एक्बुलेन्स बोलाएर अर्को डाक्टरकोमा पुगिहाल्थे । त्यस डाक्टरको औषधिले पनि तुरुन्तै पखाला निको भएन भने अर्कोकोमा पुर्‍याइहाल्थे ।

हुन त मलाई माया गर्दैनन् भनेर मैले के मन दुखाउनु ! बिचरा, उनीहरू आफैँ अञ्जान छन् । पढ्न त पढे नि अरुअरु कुरा पो पढे त, नोकरलाई पनि माया गर्नुपर्छ भनेर यिनीहरूले कहिल्यै पढेनछन् । बाउबाजेले पनि यिनीहरूलाई सिकाएनन् । उनीहरूले पनि कसरी सिकाऊन् र ? आफैँ त्यसबेला कसैको नोकर थिए होलान् । भावी सन्तानको पुरपुरोमा नोकरचाकर राख्ने गरी सम्पत्ति कमाउने खेला चम्कन्छ भन्ने कुराको पत्तो पाएका भा 'मानिस भएर मानिसजस्तो हुनुपर्छ, दानवजस्तो हुनु हुँदैन, कपडामा आइरन लगाउँदा कोही बेला कपडा डढ्न सक्छ तर नोकरका गालामा उल्टै आइरन दल्न खोज्नु हुँदैन' भनेर पक्कै भन्थे होलान् ।

डाक्टर्नी दिदीको विवाहको दिन, विवाह भन्ने शब्दलाई मैले शहरमा आएर मात्र सुनेको हो । मैले जानेको कुरा त ‘बे’ नै हो । माफ गरिदिनुस्, मैले जानिनँ कि ! मलाई किनकिन ‘बे’ नै भन्न मन लाग्यो । त्यस दिन बिहान डाक्टर्नी दिदीको घरमा ठूलाठूला अशुभ घटना भए । त्यस्ता घटना गराउने काम मैले गरेको थेँ, तर जानीजानी होइन । भुलवश त्यस्तो हुन गएको थियो ।

पहिलो अशुभ घटना: बिहानै उठेर झाडु लगाएपछि झाडुलाई ढोकाको च्यापमा राख्ने गरेको थेँ । त्यस दिन त्यो खप्पर पनि कताबाट लडेर ढोकाको मुखमै जङ्ग्रङ्ग भएछ । यस्तो त कहिल्यै हुनु हुँदैन भन्ने मान्यता थियो, आजकै दिन भयो ।

दोस्रो अशुभ घटना: किचन कोठाको ट्युबलाइट बिग्रिएछ । तै बन्छ कि भनेर कुर्सीमाथि चढेर यस्सो हल्लाएको, त्यो खप्पर पनि खसेर बम पड्किएझैँ पड्कियो । त्यहीँ अशुभ भयो ।

तेस्रो अशुभ घटना: आएका पाहुना सबैलाई पहिलो सत्कारअन्तर्गत चिया पकाउनलाई दूध बसालेर गिलास सफा गर्दै थेँ । दूधलाई पनि आजकै दिन खुब रमिता देखाउनुपरेछ कि क्या हो । मैले यता मिलिक्क गर्न नपाउँदै उसले पनि उता भुलुक्क गरेछ । अशुभमध्येको यो झन् ठूलो अशुभ भयो । त्यसपछि पहिलो नम्बरमा डाक्टर्नीका बाउले जुँगामा ताउ लाउँदै मेरो डँडाल्नुमा घाउ बनाइदिए । अनि त्यसपछि सबले सब थोक भने । जस–जसलाई जे–जे भन्न मन लागेको थियो, मन लागेजति भने ।

डाक्टर्नी दिदीको त घर बिग्रिहाल्यो नि कुरो सुन्दा पनि मलाई त होइनजस्तो लागेको थियो, आखिर कुरो ‘हो’ रहेछ । मलाई त अचम्म लाग्यो । नक्सा हेर्न बानी परेका इन्जिनियर सा'बले डाक्टर्नी दिदीको ज्यानमा कता के बिग्रिएको देखेर छाडे होलान् भन्ने लाग्यो ।

नयाँ, राम्रो, चमकदार, घर नै झिलीमिली सबै कुरा शुभ भएको बेलामा मबाट धेरै अशुभ भए । म साह्रै दु:खी भएँ । आज मेरै हातबाट यस्तो अशुभ हुन किन परेको थियो होला ? म टोलाएर बसेँ, अरु नयाँमाथि नयाँ कुराको सिँगारपटार गर्न लागे । बिहान बितेर अबेला हुन लाग्दै थियो, अब बिस्तारै पार्टी प्यालेसतिर लाग्ने समय आयो । मलाई त किन जाऊँ भन्लान र ? त्यहाँमाथि जरुरत नै के थियो र मेरो ? सारा रमझमको बीचमा टोलाएर बसेको थेँ । अघि भर्खर ढाडमा घुस्सा लगाउने घर माउले भित्री कोठामा बोलाएर भने, 'अब जे हुनु भइगयो, आज शुभ कार्यको दिन तेरो मन दुख्यो भने अर्को अशुभ हुन सक्छ । यो कपडा लगाएर ठीक पर ।' घर माउले यति भनिसकेपछि एक पोको लुगा दिए ।

यसो लुगाको पोको फुकाएर हेर्छु, अचम्मका लुगा छन् गाँठे ! सुट पाइन्ट । यति मात्रै हो र ? टाई पनि छ । अब के गर्नु ? सकसको अर्को तगारो तयार भयो । जहिल्यैजसो मालिकले सोह्र धार्नीको भुँडी घुसारेका जडेउरी लगाउँदै आएको मेरो ज्यानमा अब आपत् परेन ? यस्तो सुट पाइन्ट लगाउनी औकात भएको छ मेरो ! न त लगाउन सकेँ, न त लगाउदिनँ भन्न सकेँ । काफल नचिनेको मान्छेको हातमा जाइफल परेजस्तो ओल्टाइ पल्टाइ हेर्दै थेँ । फेरि मालिक आइपुगे ।

'लगाइस् त लुगा ?'

मालिकको आवाज सुन्नेबित्तिक्कै हतारहतार लुगा लगाउन थाले । मैले लुगा लगाएको देख्दा मालिक हाँस्न लागे, आज अरु कति हाँस्ने हुन् । भित्तामा ऐना थियो । ऐना हेरेको आफैँले आफैँलाई गिज्याएजस्तो लाग्यो । आफैँ पनि हाँस्न लागेँ । मालिकले भने, 'टाई लगा टाई ।' यो टाई भन्ने शब्द हुनसम्मको भारी भो मलाई । ए बाई ! अब कसरी लगाउनु टाई ?

घाँटीनिर कोटको फेरो बसेको देख्दा अचम्मकै भारी बसेजस्तो भयो । अगाडिपट्टि कोटको फक्ल्याटोले लफ्रक्क गर्दा मलाई त उतै गाउँतिर साउनमा ओढेको घुमको याद आयो । यहीबीचमा मालिक आएर कराए, 'फुँडीका पुत्रले न लाउन जान्या छ, न खान जान्या छ ?'

मैले खानी भान्सा छुट्टै थियो । घुनले खाएर लट्टा परेको चामल पकाउँथे, त्यसलाई मैले राम्रोसँग चपाएर निल्थेँ । उनीहरू पनि मेरै जसरी चपाएर निल्थे । म केही थाहा पाउँदिनँ– उनीहरूले चपाएको सप्रिने, मैले चपाएको चाहिँ कसरी बिग्रियो ? उनीहरूकै जडेउरीलाई मैले लगाउँदा 'ल तँलाई त कस्तो मज्जाले सुहायो गाँठे, तँ झिल्के भइस्' भनेर प्रशंसा गर्ने थुतुनोले आज अर्कै कुरा भन्छन् भन्या । त्यहाँ भन्दा गतिलो त खान पनि जान्दिनँ होला, लाउन पनि जान्दिनँ होला, म कसो गरौँ त ?

डाक्टर्नी दिदीको बे, आम्मै ! के उधुम चल्यो पार्टी प्यालेसमा । रौसको रन्को, मानिसको फन्को सानु थिएन । लाउनेले देखाएका छन् । खानेले चपाएका छन् । मलाई त कस्तो न कस्तो, बंगारो झरेजस्तो पिर पर्‍या पनि छैन, तारो झरेजस्तो हर्ष पनि छैन । तर पनि चिनेका मान्छेहरूले 'ओ हो सुकु, तिमी त आज हिरो भएका छौ त' भनेर हैरान पारेथे । आफू भने सुट पाइन्टको अप्ठ्यारोपनाले उत्तिसको बोक्रा भित्र चेप्टिएको कीरोजस्तो भाको थिएँ । केको हिरो हुनु ? जता पायो त्यतै बस्न पनि अप्ठ्यारो भाको थ्यो । यता बिग्रिनी हो कि उता खुम्चिनी हो कि ! सानु सकस पर्‍यो मलाई !

तीस वर्षको उमेरमा बे भो डाक्टर्नी दिदीको । भाग्यले जुराएको लगन भन्छन् उनका बाउआमा । यसरी यस्तो गतिलो केटो पाउनु ठूलै भाग्यको करामत हो भनेको पनि सुन्या थेँ । अस्ति आफ्नो हुनेवाला श्रीमान्‌को बयान गरेको सुन्दा सप्रेको सेतो काउलीजसरी डाक्टर्नी दिदी पनि गुथ्रुक्क परेर मुस्कुराएकी थिइन् । ठीकै हो । आफूलाई चित्त परेको कुरामा गर्व गर्नु ।

यहाँभन्दा पहिला कति ठाउँबाट केटाको कुरा आउँदा त्यस्ता सुब्बा, खरदार, चानचुने व्यापारीलाई जनैको सुपारीजत्तिको पनि गनिनन् उनले । त्यस्तो चाला देख्दा त यिनले बे गर्दिनन्‌जस्तो लाग्या'थ्यो । तीस वर्षसम्म बे गर्नी सुरसार नभएको मन कसरी पग्लियो ? जे भए पनि राम्रै भयो ।

भन्न उसो त होइन, डाक्टर्नी दिदीले बे गरेपछि मलाई पनि फाइदै हुने कुरा भयो । मलाई कम्ता मान्छेले सताएका थिए– 'लौ न यति चिट्ठी डाक्टर्नी दिदीको हातमा पुर्‍याइदेऊ, एउटा लभ हाल्न पर्‍यो' भनेर । उनीहरूको लभ हान्नी चिट्ठी मैले बोकेर ल्याएको भा मेरा बङ्गाराचाहिँ बाँकी रहन्थे होलान् त ? अति भएपछि अटो वर्कसपको एउटा दाजुसँग त एक दिन झगडा नै पर्‍या'थ्यो । 'मैले आफ्नो टाउकोलाई तिम्रो पिरतीको पाइलो राख्ने खुड्किलो बनाउनु पर्ने ? मन परेको मान्छेलाई प्राण दिन्छु पनि भन्ने अनि यता मेरो प्राण पनि खुस्काउन खोज्ने' भनेर त्यस दिन मैले निकै ठूलो स्वर गर्नु पर्‍या'थ्यो ।

एक दिन मैच्याङको हातमा रुमालजस्तो चीज खेलाउँदै मतिर बाँङ्गा आँखा लगाएको देखेँ । कति सारो लाटो बन्नु भनेर यता मालिकको गमलामा फुलेको फूल टिपेर फुत्त फालेको, उताबाट पनि त्यही हातको चीज फुत्तै यता आयो । रुमालै हो भनेर च्याप्प समातेको त थोत्रो पेन्टी पो परेछ ।

ती दिनहरूलाई सम्झेर ल्याउँदा हाँसो पनि उठ्छ, बिचरा त्यो अटो वर्कसपको दाजु कुस्माकान्ताले भ्यालेन्टाइनको दिन पारेर 'म तिमीलाई माया गर्छु' भनेर एक थुङ्गो फुल दिँदा कत्रो काण्ड भा'थ्यो । माया गर्छु भन्नीलाई 'अबदेखि त्यसो भन्दिनँ' भन्न लाएर हायलकायल पार्दै कान समातेर उठबस गर्न लगाइछाडे । कस्तो अचम्म, टोलभरि नराम्रो बोल्दै हिँड्नेहरूलाई चाहिँ कसैले पनि कान समाउन सकेको थिएन । सारा मान्छेहरूको बीचमा 'माया गर्छु' भन्ने मान्छेको हालत देख्दा मलाई साह्रै नराम्रो लाग्यो । एउटा नोकरलाई नराम्रो लागेर के गर्नु र ! नोकरभन्दा माथिल्लो दर्जाका सबैलाई राम्रै लागेको थियो ।

बेको दिनमा म पटक्कै रमाउन सकिनँ । गर्दा भन्दा समयले आफ्नै पनि बे गर्नी समयलाई बोलाइसक्न लागेको थियो । अर्काको बे हेरेर के रमाउनु ? डाक्टर्नी दिदीको बेमा रक्सी र मासु चपाउँदै चुरोटको धुवाँ फुराउनीहरूका अनुहारतिर हेर्दै 'यो गरिबको ज्यानमा पनि पापी बैँस नआए पनि त हुन्थ्यो नि' भन्दै टोलाइरहेथेँ । आफू त कसैलाई पनि आई लभ यु भन्न सक्दिनँ बरै ! बैँस त यत्तिकै घाममा सुकेर जालाजस्तो छ । मनमा अनेक कुराहरू चलमलाइरहेका थिए ।

चार महिनाअगाडि मात्रै मेरो प्रेमिल मनमा ठूलो वज्रपात परेको थियो । 'धनी र गरिब सब बराबर' भनेर भाषण गर्ने नेता काकाको पल्लो घरमा पनि एउटी मैच्याङ काम गर्थिन् । ओल्लो छतबाट पल्लो छतमा आँखा नजुध्ने कुरै भएन । यो आँखा जुधाइमा प्रेमको दख्खल परेकै छ भन्नी लागेर मख्खै थे । कोही बेला ऊ मतिर हाँसेजस्तो लाग्थ्यो र बोल्न पनि खोजेजस्तो लाग्थ्यो । मैले त दिलको दैलोभित्रैदेखिबाट मनपराएको थेँ । मलाई विश्वास थियो– उसले पनि पक्कै मलाई मन पराएकी छे । मनको कुरा मनमै राख्नु मेरो लागि ठूलो घाटा थियो ।

कुनै समय फाइदाको मौका मिल्छ कि भनेर दाउ हेरिरहेको थिएँ । एक दिन मैच्याङको हातमा रुमालजस्तो चीज खेलाउँदै मतिर बाँङ्गा आँखा लगाएको देखेँ । कति सारो लाटो बन्नु भनेर यता मालिकको गमलामा फुलेको फूल टिपेर फुत्त फालेको, उताबाट पनि त्यही हातको चीज फुत्तै यता आयो । रुमालै हो भनेर च्याप्प समातेको त थोत्रो पेन्टी पो परेछ । त्यसपछि त सक्की गो नि । मेरो मन प्राणबिनाको मुर्दा बगरमा उत्तानो परेजस्तै भयो । त्यस दिनदेखि कुनै तरुनीका ज्यानमा सिधा हेर्न पनि सकिनँ । मेरो मनमा ठूलो वज्रपात पर्‍यो ।

बे गरेको एक वर्षपछि पाङ्ग्रेब्याग गुड्याउँदै डाक्टर्नी दिदी अस्ट्रेलियातिर लागिन् । खबर सुन्या थेँ– उनका श्रीमान्‌ले उतै बोलाए अरे । श्रीमान् उतै इन्जिनियर भएर बसेका छन् । यहाँभन्दा पहिला डाक्टर्नी दिदीले 'म त मरिकाटे पनि विदेश जान्नँ यही देशमा केही गरेर खाने हो, देशकै सेवा गर्ने हो' भनेर सयौँ चोटि भनेकी थिइन् । फेरि यिनको विचार के गरी बदलियो ? ठीकै छ विचार बल्दियो, विचारनै बदलिएन भने त मान्छेले कसरी उन्नतिको चरम चुली प्राप्त गर्छ । तर अलिकति दु:खको कुरा, मेरो नोकर जिन्दगीका यी नीच कानले नसुनेको भए कति जाति हुन्थ्यो ।

डाक्टर्नी दिदीले जानुभन्दा दुई महिनाअगाडिदेखि 'यो देशमा केही पनि हुँदैन क्या मम्मी…' भनेर देशलाई धिक्कारिरहेकी थिइन् । होइन, डाक्टर्नी दिदीलाई के हुनुपर्ने रहेछ यो देशमा ? जति पढे पनि रोजगारी नपाएका डाक्टर/नर्सलगायतका मानिसहरूले अथवा सम्पत्तिको नाउँमा बुचे ठेकीसम्म नभएको कुनै सर्वहारा मजदुरले यसो भनेर विदेश जान लाग्या भा 'बिचरा घरको आपत् स्याहार्न पनि जानैपर्ने भो' भनेर ठीकै मान्नु, उनको त दिउँसोको डाक्टरी जागिर थियो । बिहानबेलुका बिरामी जाँचेर औषधि बेच्ने आफ्नै क्लिनिक थियो । क्लिनिकको नाफा कति छ भन्ने अलिअलि मलाई पनि थाहा थियो । यही क्लिनिकमा उनलाई मानसम्मान थियो । क्लिनिकमा आउँदा सारा मानिसहरूले नमस्कार भन्थे । समस्यामा परेकाहरू कति सारो नम्र भएर बिलौना कहन्थे । अहिले पनि बिर्सन सक्या छैन मैले तिनीहरूका गुनासाहरू ।

कोही भन्थे, 'लौ न डाक्टर्नी दिदी, यो बाबुले पिच्कारीले पानी फालेजसरी पखाला गर्छ, ओखती दिनुपर्‍यो ।' कोही भन्थे, 'लौ न डाक्टर्नी नानी, मेरी छोरीको पेटमा के भयो के भयो, दुई महिनादेखि महिनावारी भएकै छैन । कुनै केटासँग घुगुती खेलिस् कि क्या हो भनेर दुई डन्डी कसिसकेँ, मरिकाटे बोल्दिन । यसको पेटमा तन्तु पलाएको हो कि जन्तु पलाएको हो, मलाई साह्रै पिर भयो ।'

हुन त मलाई माया गर्दैनन् भनेर मैले के मन दुखाउनु ! बिचरा, उनीहरू आफैँ अञ्जान छन् । पढ्न त पढे नि अरुअरु कुरा पो पढे त, नोकरलाई पनि माया गर्नुपर्छ भनेर यिनीहरूले कहिल्यै पढेनछन् । उनीहरूले पनि कसरी सिकाऊन् र ? आफैँ त्यसबेला कसैको नोकर थिए होलान् ।

कोही भन्थे, 'डाक्टर्नी नानी, तपाईंलाई मात्रै सुटुक्क एउटा कुरा भन्न मन लागेको थियो, यो चाउरी परेको उमेरमा के पारा हो नभन्नू है नानी । लाज मानेर काज नचल्ने रहेछ । मेरो नसो त तन्कनै छाड्यो । राति भएपछि बुढी मध्यघामको कालो बारुलो जस्ती हुन्छे । लौ न नानी, औषधिको गेडो गट्टो केही दिनुपर्‍यो ।'

यस्तो यहाँ चाँदी कटाइ छाडेर जानु छ, त्यही पनि यो देशमा केही पनि हुँदैन भनेर । म नोकर भएर त एउटा सपनामा बाँचिरहेको छु । आज मेरो जिन्दगीको आँगन अँध्यारो छ । भोलि झन् अँध्यारो हुन सक्ला । तर, पर्सि पक्कै पनि उज्यालो दिन आउनेछ, म त्यस दिन हाँस्नेछु, त्यस दिन नाच्नेछु भनेर हामीजस्ता गरिबदु:खीहरू यही देशमा सुखले बाँच्ने आधार बनोस् भनेर प्रतीक्षा गरिरहेका छौँ । सेवाको नाउँमा एउटा गेडो सिटामोलसम्म बाँड्न नचाहनेले यो देशमा केही हुँदैन किन भन्नु ? जानेहरूका लागि विश्वब्रह्माण्डै खुला छ नि । जानु, आकाशमण्डलको बाटोहुँदै तारामण्डलसम्मै पुग्नू ।

आजकै दिन हो, दिन ठ्याक्कै मिल्यो, गते र बार नि एउटै पर्‍यो । निकै वर्षपहिले आजकै दिन डाक्टर्नी दिदीको बे भएको थियो । फेरि आजै बिहान डाक्टर्नी दिदीकी आमालाई भेटेँ । एक समय उनकै घरमा नोकर बसेको मान्छे आफू, निघुँरमुन्टी न भएर नमस्कार गरेँ, हालखबर सोधेँ । उनी मेरो कुराभन्दा पनि कुस्माकान्तको बढी चर्चा गर्न लागिन्, 'कुस्माकान्त पनि पढेर इन्जिनियर भएछ है, अटो इन्जिनियर ।'

मैले भनेँ, 'भयो होला ।'

'उसले शहरमा घर पनि गतिलो बनाएछ है ?'

'बनायो होला ।'

'अहिले त अटो वर्कसप पनि आफैँले किनेछ है ?'

'किन्यो होला ।'

अरु पनि के–के सोध्न खोज्दै थिइन्, मैले बीचमै सोधेँ, 'अनि हजुर, डाक्टर्नी दिदीको के छ हालखबर ?'

उनले भनिन्, 'तिमीलाई थाहा छैन सुकु ! डाक्टर्नी दिदीको त घर बिग्रिहाल्यो नि, पाँच साल भयो डिभोर्स भएको, ज्वाइँले डिभोर्स नदिई सुखै दिएनन् ।'

कुरो सुन्दा पनि मलाई त होइनजस्तो लागेको थियो, आखिर कुरो ‘हो’ रहेछ । मलाई त अचम्म लाग्यो । सबले जोडा मिलेको छ पनि भनेकै थिए, ज्योतिषीले ग्रह नक्षेत्र पनि मिलेको छ भनेर पनि भनेकै थिए । इस्टमित्रले पनि धन दौलत दुवैतिरको बराबरी घाँटीसम्मको छ पनि भनेकै थिए । नक्सा हेर्न बानी परेका इन्जिनियर सा'बले डाक्टर्नी दिदीको ज्यानमा कता के बिग्रिएको देखेर छाडे होलान् । अथवा अरु के नमिलेर छाडे होलान् ? मलाई पो कस्तो पिर पर्‍यो । नोकर भएर बसेको बेला डाक्टर्नी दिदीका बैँसालु कपडा धुँदाधुँदा मेरो मुटुमा अलिकति माया बसेछ कि क्या हो !

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन १२, २०८० १०:००