क्याराभानका निर्देशक एरिकको प्रश्न- एउटा विदेशीले नेपालको बारेमा फिल्म बनाउँछ, तपाईंहरू किन आफ्नै देश घुम्नुहुन्न ?

क्याराभानका निर्देशक एरिकको प्रश्न- एउटा विदेशीले नेपालको बारेमा फिल्म बनाउँछ, तपाईंहरू किन आफ्नै देश घुम्नुहुन्न ?

A+ A A-

२०५६ सालमा बनेको चलचित्र ‘क्याराभान’ ओस्करमा पुग्ने पहिलो नेपाली फिल्म हो । ओस्कर छनोटमा परेको क्याराभानले हिमाली जिल्ला डोल्पाको जनजीवन तथा रहनसहन बोल्छ र देखाउँछ । कर्णालीमा नुन पाउनकै लागि गर्नुपर्ने संघर्षलाई मसिनो गरी केलाउने क्याराभान निर्माण गर्ने तिनै व्यक्ति हुन् फ्रान्सेली फोटोग्राफर तथा फिल्म निर्देशक एरिक भ्याली ।

भ्यालीको निर्देशनमा आएको ‘क्याराभान’ चलचित्र ओस्करको ७२औँ संस्करणमा सूचीकृत भएको थियो । भ्यालीको यो चलचित्रले डोल्पा जिल्ला मात्रै होइन मानव विकासको पुछारमा रहेको सिंगो कर्णालीको कथा बोल्छ ।

उनै एरिक भ्याली एकपटक पुनः कर्णाली फर्किएका छन् । कर्णालीसँग उनको साइनो पृथक छ । शनिबारदेखि सुर्खेतमा जारी पाँचौँ कर्णाली उत्सव अन्तर्गत ‘कर्णाली क्याराभान’ सत्रमा भ्यालीले सामान्य नेपाली कथा बोल्ने क्याराभान कसरी ओस्करसम्म पुर्‍याए ?, उनी को हुन् ?, उनी कर्णाली कहिले आए ? कहिले क्याराभान बनाए ? क्याराभानमा के छ ? फ्रान्सदेखि हिमाली जिल्ला डोल्पासम्म गर्नुपरेको संघर्ष र यात्राका बारेमा सुनाए ।

१९५२ मा फ्रान्समा जन्मिएका भ्यालीले आफूले नेपालमा ३० वर्ष बिताएको स्मरण गरे । फिल्ममार्फत नेपालको सांस्कृतिक सम्पदालाई संसारभर चिनाएका भ्यालीको नेपाल प्रेम अनौँठो छ । ‘म विदेशी नजाने बाटो हिँड्छु । त्यसले मलाई नयाँपन दिन्छ,’ उनले भने, ‘दुर्गम क्षेत्रमा पुग्छु, बाटो बिराउँछु, कहिल्यै भोकै सुत्छु, फेरि गन्तव्य त भेटाइनै हाल्छु ।’

भ्याली नेपाल आउनुपूर्व १८ वर्षको उम्मेरमा अफगानिस्तान पुगेका थिए । अफगानिस्तामा घुमफिर गर्दा गर्दै उनलाई भिजा सकिएको थाहै भएन । उनी अफगानी सेनाको जेलमा परे । ‘अफगान आर्मीले मलाई दुईओटा अप्सन दियो घर जान्छस् कि ? अन्य छिमेकी मुलुकमा ? तर म घुम्न आएकाले भारत जान्छु भनेँ,’ भ्यालीले भने, ‘भारतमा नेपालका बारेमा धेरै सुनेँ र यता आएँ । त्यसपछि त तिमीहरूको देशमा माया बस्यो ।’

उति बेला विदेशी नागरिकलाई नेपालमा पर्यटकका रूपमा मात्र आउन अनुमति थियो । ‘विदेशीहरूले नेपालमा टुरिजम मात्रै देख्थे, तर मलाई सक्कली नेपाल देख्नु थियो । र, त कुनै पनि विदेशी नपुगेको ठाउँमा पुगेँ,’ भ्याली भन्छन् ।

वास्तविक नेपाल देख्न अरुण, तमोरलगायतका क्षेत्रमा घुम्दै आफू कर्णालीको डोल्पा जिल्लासम्मको यात्रामा पुगेको उनले स्मरण गरे । क्यामेरामा दृश्य कैद गर्ने भ्याली जब डोल्पा पुगे, उनलाई त्यहाँको रहनसहन, रितिरिवाजले तान्न थाल्यो, त्यहाँको परिवेश, भूगोलले साइनो गास्न थाल्यो तब चलचित्र बनाउने निर्णयमा पुगे ।

‘ऊनको लुगा, चौरीको दूध, आलु र उवाको खानपान, रहनसहन एकदमै भिन्न थियो, तीनै मान्छेहरूको जनजीवनलाई क्यामेरामा कैद गर्दा क्याराभान बनेको हो’, भ्यालीले सुनाए ।

डोल्पामा खास त्यस्तो के देख्नुभएको थियो जो नेपालमा अन्यत्र देखिएन भन्ने प्रश्नमा भ्यालीले भने, ‘म नेपालको त्यो बाटो हिँड्छु, जहाँ विदेशी हिँड्दैनन्, म नेपालमा ती कुरा देख्छु जो नेपालीले नै दख्दैनन्, सानो देश नेपाल विविधताले भरिएको छ, दुनियाँमै नभएको नयाँ र फरकपन नेपालमा भेटिन्छ, त्यसमा पनि डोल्पाको विविधता छुट्टै छ ।’

विविधताले भरिएको भएर पनि नेपालको महत्त्व नेपालीले नै बुझ्न नसकेको भन्दै कर्णालीमा विविधता र बहुआयामिकता अथाह भएको बताए । नेपाली सामान्य कथा बोल्ने क्याराभानले ओस्करसम्म तय गरेको यात्राका बारेमा भ्यालीले सुनाए, ‘फिल्म राम्रो हुनलाई शक्तिशाली कथा हुनुपर्छ । शक्तिशाली कथा भेट्टाउन गाउँ डुल्नुपर्छ, मैले यस यात्राको क्रममा डोल्पामा जुन कथा भेटे जसले क्याराभान बन्यो र ओस्कार जित्यो ।’

क्याराभान फिल्मको स्क्रिप्टका लागि आफूले तीन वर्ष पढेको भन्दै ९ महिना डोल्पामा बसेर हिउँमा हिँड्दै क्याराभानको सुटिङ गरेको उनले स्मरण गरे । ‘त्यहाँको याक, मान्छे सबै अर्गानिक थिए, आफ्नै दुनियाँका । आफ्नै सोच, विचारका,’ उनले भने, ‘फिल्म निर्मातामा केही पागलपन हुन आवश्यक छ । म त्यस्तै एउटा पागलपन भएको फिल्म निर्देशक हुँ ।’

उनले नयाँ पुस्ताका चलचित्र निर्माताहरूलाई कर्णालीका दूरदराजमा घुम्नसमेत आग्रह गरे । ‘एउटा विदेशी आएर नेपालका बारेमा फिल्म बनाउँदै गर्दा तपाईंहरू आफ्नै देशमा किन घुम्नु हुँदैन ?’ उनले प्रश्न गरे ।

नेपाली भाषा नसिकी नेपालको बहुआयामिक संस्कृति बुझ्न नसकिने भएर नेपाली भाषा सिकेको उनले बताए ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, फागुन ७, २०८० ०९:५९

ओम शाही

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

रहेनन् प्युठानका भेल्लु बाजे

प्रधानमन्त्रीसँग भारतका महालेखापरीक्षकको शिष्टाचार भेट

सहकारी समस्या समाधानका लागि व्यवस्थापन समिति गठन, अध्यक्षमा पूर्वन्यायाधीश गौतम

किन नेपालभर डाउन भयाे इन्टरनेट, यस्ताे छ विवादकाे नालीबेली

सार्वजनिक सेवा प्रसारणसम्बन्धी विधेयक अघि बढाउन सञ्चारमन्त्रीकाे आग्रह

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

इलाम २ः प्रारम्भिक मतपरिणाममा एमाले र 'पूर्वएमाले'बीच टक्कर

श्रीमती रञ्जितासँगकाे सहमति भंग भएपछि रेशम विक्षिप्त, २० मिनेटमा सात स्टाटस

इलाम २ अपडेटः यस्तो छ प्रारम्भिक मतपरिणाम

बालकोट वार्ता: प्रचण्डलाई बाहिर राखेर कांग्रेस-एमालेको सरकार बनाउने शेखरको प्रस्ताव, ओलीले गरे अस्वीकार

विचार

आफ्नै सामर्थ्य नबुझेर अलमलिएका स्थानीय सरकार

पसिना बगाउनेहरूलाई हेलाहोचो गरेर कसरी आऊला समृद्धि ?

लगानी सम्मेलन : यसअघि गरिएका लगानी प्रतिबद्धता कार्यान्वयन भए कि भएनन्, खाेजी हुनुपर्छ

ब्लग

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

शिक्षा

सरकारी स्कुलप्रतिको नकारात्मक धारणा बदलेर यसरी उत्कृष्ट बन्यो ज्ञानोदय मावि

आफ्नै छोराछोरी पढाउन राजा वीरेन्द्रले भित्र्याएका थिए ए–लेभल, कस्ता विद्यार्थीले पढ्ने ?

जनकपुरकाे याज्ञवल्क्य स्कुलमा विद्यार्थीकाे आकर्षण, प्रवेश परीक्षा दिने आधाले मात्रै पाए भर्ना