नभाल्नीकाे रहस्यमय मृत्युपछि रसियामा प्रदर्शन, विश्वभरका नेताहरूले के भने ?

नभाल्नीकाे रहस्यमय मृत्युपछि रसियामा प्रदर्शन, विश्वभरका नेताहरूले के भने ?

A+ A A-

रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनका खराे आलोचक एलेक्सी नभाल्नीको मृत्युमा अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनको पहिलो प्रतिक्रिया आएको छ । उनले यसका लागि पुटिनलाई जिम्मेवार ठहर गरेका छन् । अमेरिकी राष्ट्रपतिले पुटिनका आलोचक तथा विपक्षी नेता नभाल्नीको मृत्युले आफूलाई अचम्मित तुल्याएको नभइ रिस उठेकाे प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

बाइडेनले नभाल्नीको बारेमा भने, 'उनी साहसका साथ भ्रष्टाचार, हिंसा र पुटिन सरकारका सबै खराब कामविरुद्ध खडा भएका थिए । नभाल्नीको मृत्युको लागि पुटिन जिम्मेवार छन् ।' रुसी जेलका अधिकारीहरूले शुक्रबार ४७ वर्षीय नभाल्नीको मृत्यु भएको जानकारी दिएका थिए ।

नभाल्नीकाे रहस्यमय मृत्युपछि रसियासहित विश्वका कतिपय देशमा विराेध प्रदर्शन चर्किएकाे छ । रुसका विभिन्न शहरबाट सयाै प्रदर्शनकारीहरू पक्राउ परेका खबर सार्वजनिक भएका छन् । संयुक्त राष्ट्रसङ्घ र विश्वका प्रमुख शक्ति राष्ट्रका नेताहरूले घटनाको छानबिन गर्न आग्रह गरेका छन् ।

रुसमा पछिल्लो दशक सबैभन्दा प्रखर प्रतिपक्षी नेताको छवि बनाएका नभाल्नीको जेलमा निधन भएको बारे संयुक्त राष्ट्रसङ्घका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेसले मृत्युको परिस्थितिबारे पूर्ण विश्वसनीय तथा पारदर्शी छानबिन हुनुपर्ने बताएका छन् ।

उनका प्रवक्ताले नभाल्नीको मृत्युबाट महासचिव स्तब्ध भएको बताएका छन् । यसैगरी राष्ट्रसङ्घको मानवअधिकार कार्यालयले स्वतन्त्र निकायमार्फत् घटनाको छानबिन हुनुपर्ने माग गरेको छ । ‘बिनाकारण जस्तो देखिएको’ नभाल्नीको काराबासबारे पनि आफूले बारम्बार कुरा उठाएको कार्यालयले आफ्नो विज्ञप्तिमा उल्लेख गरेको छ ।

राष्ट्रसङ्घीय मानव अधिकार आयुक्त फोल्कर ट्यूर्कले गत वर्ष नभाल्नीलाई सुनाइएको लामो सजायले रुसले अदालती प्रणालीलाई राजनीतिक उद्देश्यका लागि प्रयोग गरेको देखाएको बताएका छन् । 'यदि कोही राज्यको हिरासतमा मर्छ भने त्यसका लागि राज्य जिम्मेवार हुने अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता छ,' राष्ट्रसङ्घले भनेको छ ।

रुसी राष्ट्रपति पुटिनको प्रखर आलोचक रहेका नभाल्नीको ‘वीरता’को प्रशंसा गर्दै अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनले सन् २०२० मा विष दिइएपछि नभाल्नी निर्वासनमा देशबाहिर रहनसक्ने भए पनि उनले त्यसो नगरेको बताए ।

जर्मनीका चान्सलर ओलाफ स्कोल्जले नभाल्नीको मृत्यु रुसी जनताका लागि ‘ठूलो त्रासदी’ भएको बताए । बेलायतको विदेश मन्त्रालयले नभाल्नीको मृत्युका लागि रुसी अधिकारीलाई पूर्ण रूपमा जिम्मेवार ठहर्रयाउन रुसी दूतावासलाई बोलाएको जनाएको छ ।

यसैगरी बेलायतका विदेशमन्त्री डेभिड क्यामरुनले नभाल्नीको मृत्युको परिणाम रूसले भोग्नुपर्ने चेतावनी दिएका छन् । त्यसैगरी, फ्रान्सका विदेशमन्त्री स्टेफन सेजोर्नले नभाल्नीको मृत्युले ‘पुटिनको शासनको वास्तविकताको सम्झना गराएको’ बताएका छन् ।

युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीले विगत दुई वर्षदेखि रुसी सेनासँग लडिरहेका बेला क्रेमलिनका आलोचकको हत्या भएको बताएका छन् । सन् २०२१ को फेब्रुअरीमा नभाल्नी सन् २०१४ मा सुनाइएको सजाय उल्लङ्घन गरेको आरोपमा जेल परेका थिए । उनलाई सन् २०२० मा आफ्नो अवस्थाबारे प्रहरीलाई नियमित खबर नगरेको आरोप लगाइएको थियो ।

काे हुन् नभाल्नी ?

एलेक्सी नभाल्नी एक विपक्षी कार्यकर्ता थिए जसले देशका धेरै ठूला भ्रष्टाचारका मुद्दाहरूको अनुसन्धान गरेर रुसका जनताको ध्यान आकर्षित गरेका छन् । उनको युट्युब च्यानलमा रिलिज भएको भिडियो सयाैँ करोडभन्दा बढी पटक हेरिएको छ ।

उनले रुसको सबैभन्दा ठूलो पुटिनको पार्टी युनाइटेड रसियालाई ठग र चोरहरूको पार्टी भनेका थिए । पछिल्ला वर्षमा उनले उच्च तहमा भ्रष्टाचारको आरोप लगाउँदै कैयौँ फिल्म रिलिज गरेका थिए । नभाल्नीले रुसी राजनीतिमा पारदर्शिता खोजेका थिए र विपक्षी उम्मेदवारहरूलाई छनोट गर्न मद्दत गरेका थिएन ।

उनी २०१३ मा मस्कोको मेयर पदका लागि चुनाव लडेका थिए । त्याे चुनावमा उनी दाेस्राे भएका थिए । पछि उनले राष्ट्रपति पदका लागि चुनाव लड्ने प्रयास गरेका थिए ।तर, आपराधिक मुद्दाका कारण उनलाई चुनाव लड्न प्रतिबन्ध लगाइयो । उनले यी घटनालाई राजनीति प्रेरित भनेका थिए ।

अगस्ट २०२० मा उनी साइबेरियामा खोज रिपोर्ट तयार गर्दै थिए । उनले स्थानीय निर्वाचनमा पनि विपक्षी उम्मेदवारको प्रचारप्रसार गरिरहेका थिए । यसै क्रममा उनलाई विष खुवाएर मार्ने प्रयास गरिएकाे थियाे । विषले गम्भीर अवस्थामा पुगेका उनलाई उपचारका लागि जर्मनी लगिएको थियो, जहाँ उनलाई रुसी निर्मित नर्भ एजेन्ट नोविचोक खाेपले आक्रमण गरेको खुलासा भएकाे थियाे ।

नभाल्नीले रुसी गुप्तचर एजेन्सीले आफूलाई विष खुवाएको आरोप लगाएका थिए । रिपोर्टका अनुसार उनले रुसको गुप्तचर एजेन्सी एफएसबीका एजेन्टलाई प्रलोभनमा राखेर आक्रमणको जानकारी पनि संकलन गरेका थिए । नभाल्नीले रेकर्ड गरेर पछि युट्युबमा पोस्ट गरेको फोन कलमा एजेन्ट कोन्स्टान्टिन कुद्र्याभत्सेभले उनलाई विषादीयुक्त खाेप रोपेको बताएका थिए ।

रुस फिर्ता

नभाल्नीलाई रुस फर्किन सुरक्षित नहुने भन्दै चेतावनी दिइएको थियो । तर, उनले कसैको कुरा सुनेनन् । आफू राजनीतिक प्रवासी बन्न नचाहने भन्दै उनी बर्लिनबाट मस्को फर्किए । उनलाई विमानस्थलबाटै नियन्त्रणमा लिइएको थियो । प्रहरी चौकीमा अस्थायी अदालतले उनलाई पुर्पक्षका लागि थुनामा राखेको हो ।

नभाल्नी र उनका समर्थकहरूले रुसमा निष्पक्ष सुनुवाइको लागि आफूले कहिल्यै मौका नपाउने भनिरहेका थिए । उनले आफ्नो रिहाइका लागि सडकमा उत्रिएर प्रदर्शन गर्न र सरकारलाई दबाब दिन जनतालाई आग्रह गरेका थिए ।

नभाल्नी जेलमा हुँदा, उनको टोलीले एउटा नयाँ अनुसन्धान रिपोर्ट प्रकाशित गरेकाे थियाे, जुन उनीहरूको अहिलेसम्मको सबैभन्दा धेरै हेरिएको भिडियो बन्यो । यसमा उनले पुटिनको दरबारको रूपमा वर्णन गरिँदै आएको आलिशान घरको जानकारी दिएका थिए र पुटिनका साथीहरूले आफ्नो लागि यो विलासी घर बनाएको आरोप लगाएका थिए ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, फागुन ५, २०८० १५:३०