अर्थतन्त्रमा सुधार भएको छैन, बाह्य क्षेत्र सुधार भयो भनेर खुसी हुने अवस्था छैनः युवराज खतिवडा

अर्थतन्त्रमा सुधार भएको छैन, बाह्य क्षेत्र सुधार भयो भनेर खुसी हुने अवस्था छैनः युवराज खतिवडा

A+ A A-

पूर्वअर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले विदेशी मुद्रा सञ्चिति र रेमिट्यान्समा भएको सुधारलाई देखाएर अर्थतन्त्रमा सुधार आयो भन्न नसकिने टिप्पणी गरेका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले मंगलबार सावर्जनिक गरेको मुलुकको वर्तमान आर्थिक परिसूचकमा विदेशी मुद्रा सञ्चिति र विप्रेशण (रेमिट्यान्स) मा वृद्धि भएको तथ्याङ्कलाई देखाएर अर्थतन्त्र लयमा आयो भन्न नमिल्ने उनको भनाइ छ ।

न्युज एजेन्सी नेपालसँगको कुराकानीमा राष्ट्र बैंकका पूर्वगभर्नरसमेत रहेका खतिवडाले अर्थतन्त्रमा उत्पादन, सरकारी वित्त, समग्र वित्तीय क्षेत्र र बाह्य क्षेत्रमध्ये अहिले बाह्य क्षेत्र मात्रै राम्रो भएको दाबी गरे । बाह्य क्षेत्रमा सुधार भए पनि आन्तरिक रूपमा अर्थतन्त्रमा सुधार नआएकाले सरकारले अर्थतन्त्र लयमा आयो भनेर भन्नु धर्म निर्वाह गर्नु मात्रै भएको उनको टिप्पणी छ ।

सरकारको आन्तरिक खर्च, वित्तीय प्रणालीमा हुने खर्च र उत्पादन वृद्धि नहुँदा बाह्य क्षेत्रबाट हुने मागमा कमी हुँदा विदेशी मुद्राको सञ्चितिमा वृद्धि भएको खतिवडाको दाबी छ । उत्पादन, सरकारी वित्त, समग्र वित्तीय क्षेत्र गरी तीनवटा क्षेत्रमा आएको मन्दी र समस्याको परिणामस्वरुप चौथो बाह्य क्षेत्रमा विदेशी मुद्राको सञ्चिति बढेको देखिएको उनको तर्क छ ।

खतिवडाले दुई वर्षको बीचमा निर्यात ४० प्रतिशतले घटेको भन्दै चालु आर्थिक वर्ष सकिँदा अढाई वर्षअगाडिको भन्दा निर्यात आधा हुने अवस्था देखिएको टिप्पणी गरे ।

वैदेशिक रोजगारीमा हरेक वर्ष ८ लाख नेपाली युवाहरू जाने र पछिल्लो दुई वर्षमा १५ लाख युवाहरू विदेश गएकोले उनीहरूले पठाएको रेमिट्यान्सको कारण विदेशी मुद्राको सञ्चिति बढेको खतिवडाको दाबी छ । पर्यटकको आगमन वृद्धि भयो भन्दैमा पनि सरकारले सन्तुष्टि लिन नमिल्ने पनि उनले जिकिर गरे । पर्यटकहरूले खर्च गर्ने र लगानीको भएको लाभलाई हिसाब नगरी आम्दानीको कुरा गर्नुको अर्थ नहुने उनको तर्क छ ।

'१५ लाख युवाहरू वैदेशिक रोजगारीमा भएपछि नेपालमा कृषि उत्पादन घट्यो, निर्माणको काम भएन र नेपालीहरूले रेमिट्यान्स पठाएको कारणले विदेशी मुद्राको सञ्चिति बढ्यो । त्यसमा सरकारले धेरै सुखी मान्नुपर्ने हो र ?' खतिवडाको भनाइ छ ।

निर्माण क्षेत्र नकारात्मक रूपमा प्रभावित भएको र आयात कम भएपछि ढुवानी तथा यातायात व्यवसाय अवरुद्ध रहेको उनले बताए । चालु आर्थिक वर्षमा ४ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धि हुन नसक्ने उनको दाबी छ । अघिल्लो वर्ष ७ प्रतिशत आर्थिक वृद्धि भएको भए अहिले ४ प्रतिशतको वृद्धि ठीक मान्न सकिने उनको तर्क छ ।

'बाह्य क्षेत्रका कुनै पनि परिसूचक विदेशी विनिमय सञ्चिति र रेमिट्यान्स बढ्नेबाहेक अरु सूचकको अर्थ छैन । नेपालमा उत्पादन क्षेत्रमा हेर्दा केहीको उत्पादन बढेको छैन,' खतिवडाले भने, 'निर्माणसँगसम्बन्धी उद्योगहरू एकतिहाई क्षमतामा चलिरहेका छन् । आयातित कच्चा पदार्थमा आयात प्रतिस्थापन हुने उद्योगले कच्चा पदार्थ र मेसिनरी माटपुर्जा आयात गर्ने एलसी नै खुलेको छैन ।'

सरकारको राजश्व चालु आर्थिक वर्षमा ३ देखि ४ खर्बले कम हुने संकेत रहेकोले पनि देश गहिरो आर्थिक मन्दिमा जाने उनको तर्क छ । १४ खर्ब २२ अर्ब राजश्व संकलन गर्ने सरकारको लक्ष्य भए पनि ११ खर्ब पनि राजश्व उठाउन मुस्किल रहेको उनले बताए । वित्तीय प्रणालीमा खराब कर्जा बढ्दै जाँदा बैंकहरू कर्जा दिन नसक्ने अवस्थामा रहेको खतिवडाको दाबी छ ।

'अर्थतन्त्रमा सुधार केही भएको छैन । देश आर्थिक रूपमा चल्न सकेको छैन । जस्तो सरकारले आफ्नो दायित्व पूरा गर्न सकेको छैन । सम्पन्न भएका आयोजनाहरूको भुक्तानी दिन सकेको छैन । कृषिका अनुदानहरूको भुक्तानी दिन सकेको छैन । बीमाको प्रिमियमको भुक्तानी दिन सकेको छैन । ब्याज अनुदान दिन नसक्दा कार्यक्रम नै स्थगित गरेको छ । रोजगारका कार्यक्रमहरू स्थगित गरिएको छ । स्थानीय तहलाई भुक्तानी दिनुपर्ने रकम पनि दिन सकेको छैन । सरकारले नयाँ आयोजनाहरू कुनै सञ्चालन गर्न सकेको छैन,' उनले भने ।

राष्ट्र बैंकले पुनःतालिकिकरण गर्न दिएको म्याद थपि नरहने हो भने असार मसान्तसम्ममा धेरै बैंकहरूको वित्तीय अवस्था कमजोर बन्ने निश्चित रहेको खतिवडाको भनाइ छ । यस्तो अवस्थामा पनि मुलुक आर्थिक संकटकै अवस्थामा नपुगे पनि चरम आर्थिक मन्दीमा पुग्ने दाबी गरे ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, माघ २५, २०८० १०:१८