किन आवश्यक छ एनआरएनएमा साथी परिषद् ?

A+ A A-

एनआरएनएको विधानमा उल्लेख गरिएका मुख्य ६ वटा उद्देश्यमध्ये पहिलो तीन बुँदा नेपालीहरू तथा एनआरएनहरूसंँग मात्र सरोकार राख्दछन्। त्यसैले यसअन्तर्गत केही उल्लेख्य काम पनि भएका छन्। तर, पछिल्लो तीनवटा उद्देश्यमा भने एनआरएनएमार्फत् कुनै उल्लेखनीय कामहरू भएका छैनन्।

कारण, यी पछिल्ला तीन बुँदा एनआरएनसँग मात्र नभएर विदेशी मूलका नागरिकसँग पनि सरोकार राख्दछन्। जस्तो: चौथो बुँदामा विदेशी मुलुकमा नेपाली संस्कृति र पर्यटनको प्रवर्द्धन गर्ने। पाँचौ बुँदामा विदेशी प्रत्यक्ष लगानीलाई नेपाल भित्र्याउन उत्प्रेरकको काम गर्ने भनेर लेखिएको छ भने छैटौं बुँदामा गैरआवासीय नेपालीहरू बसोबास गरिरहेका मुलुकहरूमा उनीहरूको स्थायित्व, सुरक्षित वैदेशिक रोजगार र समग्र हितका लागि क्रियाशील रहने भनेर व्याख्या गरिएको छ ।

विदेशी मुलुकमा नेपाली संस्कृति भित्र्याउने भन्नुको मतलव विदेशमा रहेका नेपालीहरूबीच नेपाली संस्कृतिलाई बचाएर राख्ने मात्र पक्कै पनि होइन होला। यसकाे अर्थ विभिन्न जातजाति, भाषा र थर भएका हामी नेपालीको आपसमा मिलेर बस्न सक्ने परम्परा, दुःखको बेलामा पनि मुहारमा मुस्कुराहट देखाउन सक्ने अदम्य शक्ति र विदेशी मूलका व्यक्तिलाई अतिथि देवो भवः को आधारमा सम्मान व्यक्त गर्ने परिपाटीलाई एनआरएनहरूले आफू बसेको मुलुकका नागरिकहरूको बीचमा प्रचारप्रसार गर्दै नेपाल र नेपालीहरूप्रति सम्मान भाव बढाउने भन्ने हुनुपर्दछ जस्तो लाग्दछ। त्यसैले त यसै बुँदामा पर्यटनलाई पनि जोडेर लेखिएको छ।

नेपाल र नेपालीको संस्कृतिप्रति आदर सम्मान बढाउँदै नेपालमा पर्यटनको विकासमा उल्लेख्य सहयोग पुर्‍याउने एनआरएनएको लक्ष्य हो । तर, विदेशमा नेपाली संस्कृति अहिलेसम्म केवल नेपालीहरूको बीचमा मात्र सीमित छ भने पर्यटन विकासको नाममा नेपालका राजनीतिक नेताहरूको दैलो धाएर ल्याएको पर्यटनदूत नामको राजनीतिक नियुक्ति र त्यसै नियुक्तिका आधारमा विदेशमा बस्ने नेपालीहरूबीच पर्यटनदूतहरूले आफूलाई प्रतिष्ठित बनाउने व्यवस्थाबाहेक पर्यटनसम्बन्धी अरू थप काम सामूहिक रूपमा एनआरएनको तर्फबाट केही पनि हुन सकेको छैन । त्यस्तै एनआरएनहरू बसिरहेको मुलुकमा उनीहरूको स्थायित्व सुरक्षित रोजगार र समग्र हितका विषयमा त एनआरएनएमार्फत अहिलेसम्म सिन्को पनि भाँचिएको छैन भन्दा अत्युक्ति नहोला ।

यसरी आफ्ना आधा उद्देश्यतिर एनआरएनहरूको ध्यान नजानु र त्यससम्बन्धी कुनै पनि पोलिसीहरू निर्माण हुन नसक्नुको एक मात्र कारण यी उद्देश्य पूरा गर्न एनआरएनहरूले आफू बसेको मुलुकका नागरिकहरूसँग संस्थागत रूपमा आवद्ध भएर सहकार्य गर्नुपर्ने हुन्छ जुन कुरामा विडम्बना नै भन्नुपर्दछ, एनआरएनएले अहिले कुनै पनि नीति निर्माण गर्न सकेको छैनन्। एनआरएनएको यस असक्षमताले गर्दा उनीहरू केवल एनआरएनएका विभिन्न पदहरू हत्याउँदै नेपालीहरूबीच रहेर त्यहाँ पाइने सम्मान र प्रतिष्ठाका लागि मात्र प्रयासरत छन् भनेर आरोप लगाउनेहरूलाई नै थप बल पुगिरहेको देखिन्छ । यसकारण अहिलेको यो सम्मेलनबाट विदेशीहरूसँगको सहकार्यको खाका प्रष्ट रूपमा अघि सार्नुपर्दछ। विदेशी मुलुकमा बसोबास गर्दा त्यहाँको समाजमा कसरी इन्टिग्रेट हुने, र कसरी विदेशी मूलका मानिससँग सहकार्य गरेर नेपालको विकासमा सहयोग पुर्‍याउने ? यो नै अहिले एनआरएनहरूले छलफल गर्ने मुख्य विषय हुनुपर्दछ।

विभिन्न देशमा आप्रवासीको रूपमा बसोबास गरिरहेका व्यक्तिहरूलाई शुरूवातमा आफू बस्ने देशको समाज र संस्कृतिसँग घूलमिल हुन निकै समस्या पर्दछ। अर्काको देशमा बसाइँ सर्दा आफूले प्राप्त गरेको अनुभव, सीप ज्ञान त हामीसँगै हुन्छ । तर, पनि बसाइँ सरेको देशमा ती सबै कुराहरू नितान्त फरक र हामीले आशा गरे विपरीत पनि हुन सक्छन्। त्यतिबेला हामीलाई विदेशी समाज र संस्कृतिको परिचय गराउने, उक्त समाजमा चाँडोभन्दा चाँडो घुलमिल गराउने र आफ्नो जीविकोपार्जनका लागि उपयुक्त काम पाउनमा हाम्रा विदेशी मित्रहरूबाट सहयोगको आवश्यकता पर्न सक्दछ। आवश्यकता पर्दा सहयोग लिने वा दिने दुवै कुरा मानवीय धर्मभित्र पर्दछन्।

त्यसैले अहिलेको हाम्रो आवश्यकता हरेक देशमा नेपालसँग सद्भाव र मित्रता राख्ने विदेशीहरूलाई संगठित गरेर गठन गर्न सकिने एक ‘पार्टनर काउन्सिल’ वा ‘साथी परिषद’ ‘फ्रेन्डसिप काउन्सिल’को हो । पार्टनर काउन्सिलको माध्यमबाट एनआरएनहरूले आफू बसेको देशका नागरिकसँग प्रत्यक्ष सहकार्य गर्न सक्नेछन्। विदेशीसँगको सहकार्यले हामीलाई उनीहरूको समाजमा घुलमिल भएर एकीकृत बनाउनमा त सघाउने नै छ, साथसाथै हामीले विदेशी मित्रहरूसँग मिलेर नेपालको सामाजिक आर्थिक विकासमा हातेमालो गर्दै अगाडि बढ्न सक्नेछौं।

अहिलेसम्म जुनसुकै देशमा जाँदा पनि एनआरएनएको माध्यमबाट नेपालीहरूमात्र आपसमा संगठित भएर बसेका छन्। तर, आफू बस्ने देशका विदेशी नागरिकसँग सहकार्यको कुनै औपचारिक योजना छैन, एनआरएनएसँग। विदेशी मूलका व्यक्तिहरूलाई अहिले विधानमा एसाेसिएट सदस्यको रूपमा राख्ने व्यवस्था गरिएको छ तर त्यस्तो किसिमको सदस्यता हरेक देशमा बन्ने एनआरएनहरूको राष्ट्रिय कमिटी ‘एनसीसी’ ले सिफारिश गरेर अन्तर्राष्ट्रिय कमिटी ‘आइसीसी’ मा पठाउने र आइसीसीले सदस्यता दिने भनेर लामो प्रकृया बनाएको छ। यो लामो प्रक्रियालाई तुरून्त सच्याउन जरूरी देखिन्छ। साथै, आफू बस्ने देशका नागरिकसँग हातेमालो गरेर उक्त देश र नेपालबीचको सम्बन्ध कसरी मजबुत गर्न सकिन्छ ? कसरी विदेशबाट बढीभन्दा बढी पर्यटकहरू नेपाल भित्र्याउन सकिन्छ र विदेशी लगानी भित्र्याउनको लागि एनआरएनले आफू बस्ने देशमा कस्तो भूमिका खेल्न सक्छन् ? यी विषयहरूमा गम्भीर छलफल गरेर एउटा स्पष्ट केन्द्रिकृत अवधारणा बनाउन जरूरी भइसकेको छ।

आफू बसोबास गर्ने मूलका मानिससँग कुनै पनि किसिमको संस्थागत र सामूहिक सहकार्य नभएकै कारणले गर्दा एनआरएनहरूलाई सम्बन्धित देशको भाषा सिक्न, उपयुक्त काम खोज्नमा मात्र समस्या छैन, उनीहरूका छोराछोरीहरूलाई समेत नयाँ समाजमा आफूलाई समावेश गर्न गाह्रो भइरहेको छ। विकासोन्मुख देशबाट बसाइँ सरेर विकसित मुलुकमा पुगेका मानिसका सन्ततिको सामाजिक विकासको विषयमा पछिल्लो समय धेरै नै अनुसन्धान भएका छन्। प्रायः सबै अध्ययनले औंल्याएका समस्याहरू यी हुनः बसाइँ सरेर गएका परिवारका छोराछोरीहरू फरक संस्कृति र नयाँ समाजमा राम्रोसँग घूलमिल हुन नसक्नु र आमाबुबाबाट पनि आफ्नो मूल देशको संस्कृति र भाषाको पूर्ण ज्ञान प्राप्त हुन नसक्नु अनि बसोबास गरिरहेको देशका मानिसहरूको संस्कृति र भाषासँग पनि घूलमिल भई त्यहाँको समाजमा समाहित हुन नसक्नु, आमाबुबाको आर्थिक अवस्था कमजोर रहनु आदि इत्यादि।

यसैले आफ्ना छोराछोरीको भविष्यलाई समेत ख्याल गरेर एनआरएनहरूले आफू बस्ने विदेशी मूलका नागरिकहरूसँग सहकार्य गर्दै संस्कृति र भाषा आदानप्रदान गर्न र नेपालमा पर्यटन विकासमा सहयोग पुर्‍याउनका लागि विदेशीहरूलाई समेटेर एनआरएनएको एक स्थायी साथी संस्था ‘पार्टनर काउन्सील’ वा ‘साथी परिषद्’ फ्रेन्डसिप काउन्सिल बनाउन जरूरी देखिन्छ ।

ग्लोबल कन्फरेन्सबाट हरेक एनसीसीमा एउटा पार्टनर काउन्सिलको अवधारणा लागू गर्दै उक्त पार्टनर काउन्सिल सदस्यहरू र अध्यक्षमा या त विदेशी मूलकाे नागरिक या नेपाली मूलको एनआरएन भए पनि कम्तिमा माथि व्याख्या गरिएअनुसारको दोस्राे वा तेस्राे पुस्ताका एनआरएनहरूलाई राखेर जाँदा उपयुक्त देखिन्छ। त्यस्तो किसिमको पार्टनर काउन्सिल अहिलेको एनआरएनए जस्तै राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय तहको दुवै हुन सक्ला तर त्यस्तो किसिमको पार्टनर काउन्सिलको उद्देश्य मात्र एनआरएनहरू र विदेशी मूलका नागरिकहरूको सम्बन्ध, नेपालको अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध, पर्यटनको विकास तथा आपतकालीन सहायता र विदेशी लगानी भित्र्याउनका लागि सहजीकरणजस्ता काममा मात्र सीमित रहने हुनुपर्दछ।

अन्त्यमा, एनआरएन सम्मेलन केवल नेतृत्व चयनको विषयमा मात्र सीमित नहोस्। यसले आफ्ना पछिल्ला तीन उद्देश्यमा केही प्रगति गर्ने लक्ष्यका साथ दीर्घकालीन र दूरदर्शी किसिमका योजनाहरू पनि पारित गरोस् र पारदर्शी ढंगले लागू गर्ने योजना बनाओस् । एनआरएनए सम्मेलनका लागि जर्मनीबाट यही शुभकामना ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज २७, २०७६ १०:०७