मेयर हर्क र उपमेयर बेघाको विवादको रामकहानी, एक्लिँदै हर्क

A+ A A-

'कसैले म बैठकमा बस्दिनँ भन्न पाइँदैन । त्यसैले कर्तव्य पूरा नगरेको र जनताको काम गर्न असक्षम भएको घोषणा गर्दै बैठक बहिष्कार गर्ने जति सबैले नैतिकताका आधारमा तुरुन्तै राजीनामा दिएर बाटो प्रशस्त बनाई आम धरानवासी जनता र लोकतन्त्रलाई सहयोग गर्न अनुरोध छ' यही शब्द प्रयोग गर्दै हर्क साम्पाङले २०७९ चैतको पहिलो हप्ता विज्ञप्ति निकालेका थिए । साम्पाङ र वडाध्यक्षहरू बीच वारपारको द्वन्द्व चलेको थियो त्यतिबेला । साम्पाङ वडाध्यक्षमाथि इंकित गर्दै लगातार विज्ञप्तिबाजीमा थिए ।

वडाध्यक्षहरूलाई 'असक्षम' करार गर्दै राजीनामा मागेका साम्पाङले लोकतन्त्रको लागी बाटो प्रशस्त गर्न निर्देशनात्मक विज्ञप्ति निकालेका थिए । साम्पाङको विरुद्ध पनि वडाध्यक्षहरूको मोर्चाबन्दी थियो उतिखेर । प्रसङ्ग १ चैत २०७९ को हो । धरानका मेयर हर्क साम्पाङले कार्यपालिका बैठकमा अराजक भएको भन्दै आफ्नै एक वडाध्यक्षलाई तीन दिने स्पष्टीकरण सोधेका थिए । बैठक भाँड्ने गरी अराजक र अमर्यादित भाषा शैलीमा कराएको भन्दै तीन दिनभित्र स्पष्टीकरण दिन भनिएको थियो । चित्तबुझ्दो स्पष्टीकरण नदिए कार्यपालिका बैठक भाँडेको कसुरमा कानुनअनुसार सजाय हुने चेतावनी साम्पाङले वडा नम्बर १० का वडाध्यक्ष विवेक राईलाई दिएका थिए ।

एक जन निर्वाचित पदाधिकारीले अर्को जनप्रतिनिधिलाई स्पष्टीकरण मागेको दुर्लभ घटना थियो, त्यो । वडाध्यक्षहरूले आफूहरूलाई कर्मचारी जस्तो व्यवहार गर्न खोजेको भन्दै मेयरविरुद्ध आगो ओकलेका थिए, त्यतिबेला । निकै लामो समयसम्म वडाध्यक्षहरूले मोर्चा कसेरै मेयरविरुद्ध विभिन्न आन्दोलन गरेका थिए । मेयरको अराजक कदमविरुद्धको आन्दोलनमा उपमेयर आइन्द्रविक्रम बेघालाई समेत वडाध्यक्षहरूले आफूहरूको पक्षमा बोल्न आग्रह गरेका थिए । त्यतिबेलाको घटना सम्झिँदै धरान उपमहानगरका एक कार्यपालिका सदस्य भन्छन्, 'त्यतिबेला ढुङ्गो बोल्ला तर, बेघाजी बोलेनन् । मेयरकै नजिक जस्तो देखिए उनी ।'

स्पष्टीकरणको विषयले लामो समय धरानको कार्यपालिका बैठक बस्न सकेन । करिब दुई महिना अर्थात् वैशाख ३१ गते मात्र कार्यपालिकाको बैठक बस्यो । आर्थिक वर्षको समाप्तिसँगै बजेट बनाउनु परेपछि कार्यपालिका बैठक राख्ने पर्ने बाध्यतापछि मेयर साम्पाङले 'देखावटी' माफी मागेका थिए । 'हामी सबैबाट केही कमजोरी भए । म बाट भयो । यहाँहरूबाट पनि भएको छ । कोही एक जना व्यक्ति मात्र यसको भागीदार छैनौँ,' साम्पाङले कार्यपालिका बैठकको सुरुवात गर्दै भनेका थिए, 'कमी कमजोरी सच्याएर आम धराने जनताको चासोको विषयमा हामीले काम गर्नुपर्छ ।'

बैठकमा नरम भाषा प्रयोग गरेका साम्पाङले फेसबुकमा वडाध्यक्षहरूलाई इंकित गर्दै गुइँठे भन्न भने छाडेका थिएनन् । त्यसपछि पनि वडाध्यक्षको गुनासो थियो, 'मेयरले मुखमा राम-राम बगलीमा छुरा रोपिरहेका छन् हामीलाई ।' मेयर साम्पाङले सामाजिक सञ्जालमा कार्यपालिका सदस्यहरूमाथि आगो ओकलिरहेका हुन्थे । आलोचनाको राजनीतिबाटै उदाएका साम्पाङ विपक्षीको कटु आलोचना गर्न पारङ्गतै थिए । छन् ।

माओवादी केन्द्रबाटै वडाध्यक्ष जितेका मनोज भट्टराईले वडाध्यक्षहरूको आन्दोलनको नेतृत्व लिइरहेको बेला माओवादी केन्द्रबाटै उपमेयर जितेका आइन्द्रविक्रम बेघा भने मेयर साम्पाङसँग नजिक थिए । अन्य कार्यपालिका सदस्यसँग कटुतापूर्ण सम्बन्ध भएको बेला साम्पाङको बेघासँग 'ट्वीनिङ' भने मिलिरहेको थियो । साम्पाङले नगरपालिकाका अन्य जनप्रतिनिधिहरूसँग 'सिँगौरी' खेलिरहेको बेला उपमेयर बेघाप्रति भने साम्पाङ मौन थिए । अर्थात्, बेघाको आलोचनामा भने उत्रिएका थिएनन् साम्पाङ ।

हुन त मेयर साम्पाङको वडाध्यक्षहरू सँगको सम्बन्ध शपथ देखि नै धमिलो देखिन्छ । शपथपछि बसेको पहिलो कार्यपालिका बैठकदेखि नै मेयर साम्पाङ र कार्यपालिका सदस्यहरूबिच रस्साकस्सी चलेको थियो । शपथपछिको पहिलो कार्यपालिका बैठकमा साम्पाङले खोला ठेक्का नलगाउने पैरवी गरिरहँदा वडाध्यक्षहरू भने उपमहानगरको आन्तरिक आय निकै कमजोर भएकाले नियमित अनुगमन गरेर खोला ठेक्कामा लगाउनुपर्ने पक्षमा थिए । बैठकमा गरमागरम छलफल चल्यो । अन्त्यमा खोला ठेक्का नलगाउने सहमति भयो र यो 'च्याप्टर क्लोज' भएको थियो ।

तर, मेयर साम्पाङ भर्सेस कार्यपालिकाका सदस्यहरूको जुँगाको लडाइँ भने त्यही दिनदेखि सुरु भएको थियो । निर्वाचित भए यताका कार्यपालिका बैठकमा दुवै पक्षका आआफ्नै 'हर्कत' देखिन्थ्यो । मेयर साम्पाङ आफ्नो एजेन्डालाई जबरजस्त घुसाएर ठाडो पास गर्न खोज्ने मुडमा हुन्थे भने वडाध्यक्षहरू मेयरले कुनै प्रस्ताव पनि छलफल नगरी ल्याउने गरेको भन्दै साम्पाङको प्रस्तावलाई कडा आलोचना गर्दै इन्कार गर्ने क्रम अझैसम्म चल्दै आएको छ ।

फोटो काण्डपछि बिच्किएका बेघा

पुसको चिसो सुरु हुँदासम्म मेयर साम्पाङ र उपमेयर बेघाबीचको सम्बन्ध न्यानै देखिन्थ्यो बाहिरबाट । संघीय राजधानी काठमाडौं पुग्दा होस् या स्थानीय कार्यक्रमहरूमा मेयर उपमेयर सँगसँगै हुन्थे । तर, पछिल्लो फोटो प्रकरणपछि भने मेयर उपमेयरको एक आपसमा तिक्तता देखिन सुरु गरेको थियो ।

धरानको वार्षिक उत्सवको कार्यक्रममा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डलाई प्रमुख अतिथिमा धरान ल्याउने तयारी मेयर हर्क साम्पाङको थियो । २० पुस देखि एक हप्ता भएको धरान उत्सवको उद्घाटनमा आउन नसक्ने जनाउ दिएका प्रधानमन्त्री प्रचण्डसँग मेयर साम्पाङ बिच्किएपछि राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलसँगै प्रधानमन्त्री प्रचण्डको फोटो आफ्नो कार्यकक्षबाट हटाइदिएका थिए । राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो हटाएपछि साम्पाङले किरातका पहिलो राजा यलम्बरको फोटो लगाएका थिए ।

साम्पाङको यो कदमलाई गणतन्त्रवादीहरूले उत्रो मन पराएका थिएनन् । प्रमुख दलका भातृ सङ्गठनहरूले त झन् मेयर साम्पाङको कार्यकक्षमा राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो लगाउने हुल लिएर उपमहानगर परिसर पुगेका थिए । त्यही भिडमा माओवादी समेत थियो । पार्टी कमिटीमै रहेका आइन्द्रबिक्रम बेघाले उपमेयरको हैसियतमा १३ पुसमा विज्ञप्ति जारी गरेर राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्रीको फोटो निकालेको मा आफूलाई दुःख लागेको बताएका थिए ।

हर्कको कदमलाई बेघाले सार्वजनिक अभिव्यक्ति दिएपछि बेघासँग हर्क चिढिए । बेघासँग बिच्किएका हर्कले १७ पुसमा एक युट्युब कन्टेन्ट शेयर गरेका छन् । जसमा उपमेयर बेघालाई 'विषालु' संज्ञा दिइएको छ । १७ पुसमा साम्पाङले आफूलाई विषालु भनेपछि उपमेयर बेघा पनि बिच्किएका थिए । तर, धरान उत्सवको आउन लागेकाले उपमेयर बेघा चुप बसेका थिए ।

लामो समयसम्म सार्वजनिक रूपमा साम्पाङले शेयर गरेको 'कन्टेन्ट'मा अभिव्यक्ति नदिएका बेघाले आइतबार भने मुख खोले । कार्यपालिकाको बैठक सुरु हुँदै लाग्दा बेघाले मेयर साम्पाङलाई विषालु भनेको विषय स्पष्ट पारेर मात्र बैठक अघि बढाउन माग राखे । १८ महिनायता प्रमुख साम्पाङलाई साथ दिँदै आएको बताउँदै बेघा साम्पाङमाथि खनिएका थिए ।

'तपाईंले खेलाँची गरेको हो ? किन त्यो कन्टेन्ट शेयर गर्नुभयो ?' मेयरप्रति कड्किँदै उपप्रमुख बेघाले भनेका थिए, 'तपाईंलाई आँखा चिम्लेर काँधमा बोकेर हिँडेको हो, तर जसले बोक्छ उसको टाउकोमा दिसा पिसाब गर्दै नहिँड्नुस् ।' बेघाले आफूबारेको विवादित स्ट्याटस हटाउन र असहयोग गरेको पुष्टि गर्न बारम्बार चुनौती दिएका थिए । जवाफमा प्रमुख साम्पाङले बोलिसकेको कुरा फिर्ता नहुने बताएका थिए ।

बेघा मेयरप्रति खनिएको देख्दा अन्य कार्यपालिका सदस्यहरू भने अचम्मित थिए । लामो समय आफूहरूले गरेको आन्दोलनको क्रममा साम्पाङमाथि 'लोयल' बेघा कड्किएपछि अचम्मित बनेको एक कार्यपालिका सदस्य बताउँछन् । 'हामीले मेयर साम्पाङको कार्यशैलीमा त्यत्रो विरोध गर्‍यौँ, तर उहाँ (आइन्द्र विक्रम बेघा) चुप लाग्नुभयो,' शिलापत्रसँग ती सदस्यले भने, 'आज अचानक कड्किएको देख्दा अलि छक्क पनि लाग्यो, आफैँलाई परेपछि मात्र उहाँलाई थाहा भयो ।'

उपमेयरले स्पष्टीकरण मागे पनि मेयर साम्पाङ भने पेलेरै जाने मुडमा देखिन्छन्, अहिले । बेघा कड्किएको भिडियो सामाजिक सञ्जालमा देखिएको विषयलाई साम्पाङले थप उचालिरहेका छन् । र, अझै भनिरहेका छन्, मलाई कसैले सहयोग गरेको छैन । कार्यपालिकामा देखिएको विवादलाई सामाजिक सञ्जालमा भने साम्पाङले मज्जा लिई रहेका छन् । विभिन्न इमोजीसहित कार्यपालिकाको एक भिडियोलाई शेयर गर्दै हर्कले लेखेका छन् 'काग कराउँदै गर्छ, पिना सुक्दै गर्छ । भने जस्तै भयो के गर्नु त हामी यस्तै त हो नि ब्रो.. ।'

प्रकाशित मिति: मंगलबार, माघ २, २०८० २१:११