एमालेलाई राष्ट्रियसभाहुँदै सरकारमै ल्याउने प्रचण्डको दाउ, माधवले 'नो' भनुञ्जेल मान्दैनन् देउवा

एमालेलाई राष्ट्रियसभाहुँदै सरकारमै ल्याउने प्रचण्डको दाउ, माधवले 'नो' भनुञ्जेल मान्दैनन् देउवा

A+ A A-

नेपाली कांग्रेसको संस्थापनइतर समूहले कोशीमा 'विद्रोह' गरेपछि २७ असोजमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, कांग्रेस सभापति शेरबहादुर देउवा र कांग्रेस संस्थापनइतर समूहका नेता शेखर कोइराले 'गठबन्धनलाई कुनै पनि हालतमा कमजोर हुन दिने छैनौँ' भन्ने 'कागज' गरे । कोशीमा भएको तत्कालीन परिघटनाका कारण संघीय सरकार नै ढल्छ कि भन्ने आशंकाबीच तीन नेताले गठबन्धनप्रति दृढ रहेको एकबुँदे सहमति गरेका हुन् ।

यो परिघटना सत्ता गठबन्धनभित्र कुन हदसम्म विश्वासको संकट छ भनेर देखाउन पर्याप्त छ । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले पटक-पटक कांग्रेसले आफूलाई पूर्ण सहयोग नगरेको आशय व्यक्त गर्दै आइरहेका छन् । मेलमिलाप दिवसको अवसरमा कांग्रेसले काठमाडौंमा आयोजना गरेको कार्यक्रममा वक्ता बनेका प्रचण्डले सरकारले गरेका राम्रा कामहरूको प्रशंसा गर्न नहिचकिचाउन कांग्रेसका नेता-कार्यकर्तालाई खुला आग्रह गरे ।

तर, प्रचण्डको यो आग्रहलाई झड्का दिने गरी शुक्रबारै पनि कांग्रेसको भ्रातृ संगठन नेपाल विद्यार्थी संघले सरकारविरुद्ध प्रदर्शन गरेको छ । आज नेविसंघले अनामनगरदेखि बालुवाटारसम्म मार्चपास गरेको थियो । शेखर कोइरालालगायत कांग्रेस नेताहरूले सरकारविरुद्ध अभिव्यक्ति दिइरहेका छन् । यी घटनाक्रमहरू प्रचण्ड सरकारको भविष्यमाथि संशय प्रकट गर्न पर्याप्त छन् ।

गठबन्धनबाटै बलियो साथ नपाएको अनुभूति गरेका प्रचण्डले आगामी राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा एमालेलाई पनि साथै लिएर जाने रणनीति बनाएका छन् । उनको त्यो रणनीति राष्ट्रिय सहमतिको सरकार बनाउनेसम्मै लक्षित देखिन्छ । तर, उनको त्यो रणनीति सफल बनाउन सर्वप्रथम नेपाली कांग्रेस राजी हुनु जरुरी छ । तर, गठबन्धनको अर्को घटक एकीकृत समाजवादी सकारात्मक नहुँदासम्म देउवाले प्रचण्डलाई ग्रीन सिग्नल दिने अवस्था छैन ।

अर्कोतर्फ राष्ट्रियसभामा गठबन्धनभित्रै भागवण्डा मिलाउन 'महाभारत' छ । यस्तो अवस्थामा राष्ट्रियसभाको आगामी निर्वाचनमा एमालेलाई 'शून्य नबनाउन' अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको आग्रह प्रचण्डले गठबन्धनको बैठकमै सुनाइसकेका छन् । यसले प्रचण्ड एमालेलाई धेरै पर धकेल्ने पक्षमा छैनन् भन्ने देखिन्छ ।

प्रचण्डले भने यसपटक जसरी भए पनि शान्ति प्रक्रियाका बाँकी काम टुंग्याएरै छाड्ने बताउँदै आएका छन् । त्यसका लागि एमालेको पनि साथ/सहयोग आवश्यक रहेको निष्कर्ष उनले गठबन्धनका बैठकहरूमा ब्रिफिङ गर्ने गरेका छन् । एमालेको साथ नपाउँदासम्म संक्रमणकालीन न्यायसम्बन्धी विधेयक (टीआरसी) टुंगिन नसक्ने उनको बुझाइ छ । अर्कातर्फ आगामी राष्ट्रियसभा निर्वाचनमा एक सिट पनि नजित्ने अंकगणितको दबाबमा परेको एमाले प्रचण्डको 'अफर' नजरअन्दाज गर्ने अवस्थामा देखिएको छैन । यही राजनीतिको खिचातानीमा गठबन्धनभित्र संशय बढेको छ ।

गठबन्धन र एमाले मिलेर राष्ट्रियसभाको चुनाव लडेको अवस्थामा सत्तापक्ष र प्रतिपक्ष मिलेर चुनाव लड्ने अवस्था आउँछ । संसदीय राजनीतिमा त्यसले स्वच्छ प्रतिस्पर्धालाई निषेध गर्ने कतिपयको टिप्पणी छ । कांग्रेसको इतर समूहले राष्ट्रियसभामा मिलेर चुनाव लड्ने हो भने सरकारमै आउन एमालेलाई निम्तो दिएको छ ।

एमालेमाथि गठबन्धनभित्र अविश्वास बढाएर त्यसको फाइदा लिन खोजेको आरोप पनि लाग्न थालेको छ । तर, एमालेले सरकारमा जानकै लागि मरिहत्ते नगरेको एमाले सचेतक महेश बर्तौला बताउँछन् । यद्यपि, राजनीतिमा सहकार्य हुन सक्ने पक्षलाई भने नकार्न नमिल्ने उनको तर्क छ । ‘राजनीतिमा सहकार्य हुने कुरालाई सकारात्मक रूपमा लिन सकिन्छ । राष्ट्रिय सहमतिका लागि बन्यो भने पनि अन्यथा होइन । त्यो सम्भावना बनिसकेको छैन । एमालेले मरिहत्ते गरेको पनि छैन,’ बर्तौलाले शिलापत्रसँग भने ।

सहमतिको सरकार बनाउन एमालेले संवादको ढोका खुला राखेको बताएका बर्तौलाले देशको हितका लागि वर्तमान गठबन्धन भत्किनैपर्ने भन्न भने छुटाएनन् । ‘नयाँ समीकरण बनाएर बलियो सरकार बनाएर जाने कुरा भयो भने हाम्रो लागि राम्रो हुन्छ । देशको हितका लागि गठबन्धन भत्किनुपर्छ । त्यस्तो परिस्थिति विकास हुन राजनीतिक छलफलका लागि एमालेले ढोका खुला राखेको छ,’ उनले भने ।

कांग्रेस प्रचार विभाग प्रमुख मीन विश्वकर्मा भने राष्ट्रियभामा एमालेलाई मिलाएर जाने विषयमा गठबन्धनमा छलफल भए पनि निर्णय भइनसकेको बताउँछन् । ‘राष्ट्रियसभामा मिलेर जाने विषयमा छलफल भएको हो । तर, कांग्रेस एमालेसँग मिलेर जाने भन्ने विषयमा निर्णयमा पुगिसकेको छैन,’ विश्वकर्माले शिलापत्रसँग भने ।

अहिले मुलुकमा देखिएका समस्या खासगरी संक्रमणकालीन न्याय एक/दुई दल मिलेर मात्र समाधान हुन नसक्ने खालको भएकाले एमालेसँग सहकार्य गर्नु देशको हितमा हुने कांग्रेस सांसद सञ्जय गौतमको टिप्पणी छ । ‘वर्तमान समय एक वा दुई दल मिलेर समाधान गर्न सक्ने खालको समस्या छैन,' गौतम भन्छन्, 'राष्ट्रियसभा मात्र होइन, मिलेर सरकार बनाए पनि के फरक पर्छ र ? देशको हितमा हुन्छ भन्ने लाग्छ ।’ दलहरू मिल्दा देशको अर्थ व्यवस्था सुधार गर्न, जनजीवन सहज बनाउन, महँगी नियन्त्रण गर्न र रोजगारीको वातावरण सिर्जना गर्दै निर्वाध विकास गर्न सहज हुने उनको तर्क छ ।

सरकारको नेतृत्व गरेको माओवादी केन्द्रका प्रवक्ता अग्नि सापकोटा भने राष्ट्रियसभामा एमालेलाई सहभागी गराउनेबारे छलफल चले पनि सरकारमै सहभागी गराउने तहमा भने नपुगेको बताउँछन् । ‘राष्ट्रियसभा चुनावका लागि भएका छलफल सबै बाहिर आइरहेकै छन्,' सापकोटाले भने, 'संयुक्त सरकार बनाउने तहसम्म छलफल पुगेको छैन ।’

एमालेसँगको सहकार्य कति सहज ?

टीआरसीलगायत कतिपय मुद्दाका कारण एमालेलाई विश्वासमा लिनैपर्ने बाध्यतामा प्रधानमन्त्री प्रचण्ड छन् । त्यसका लागि राष्ट्रियसभामा पनि एमालेलाई 'स्पेस' दिएर बालकोटलाई पुनः नजिक तान्न चाहन्छन् प्रचण्ड । पटक-पटक गठबन्धन बदलेका प्रचण्डका लागि यसपटक यो कार्य भने सहज देखिएको छैन ।

तर, कांग्रेस सभापति देउवा प्रचण्डको यो प्रस्तावलाई लालमोहर लगाइहाल्न सक्ने अवस्थामा छैनन् । राष्ट्रियसभामा एमालेलाई पनि भाग दिने कुरामा पार्टीभित्र असहमति रहेको देउवाले बुझेका छन् । उनले यो कुरा गत शनिबारको केन्द्रीय समिति बैठकमा राखेका थिए । अर्कोतर्फ प्रचण्डको यो प्रस्तावमा सिधै 'नो' भनेमा प्रचण्ड र ओली एकसाथ चिढिन सक्नेमा भने देउवा सचेत देखिन्छन् । त्यसको परिणाम देउवा स्वयम्‌ले एक वर्षअघि १० पुसमा देखिसकेका छन् । प्रधानमन्त्री बन्नकै लागि एमालेसँग मिलेको माओवादीलाई सत्तामा भए पनि शंका गर्नुपर्ने ठाउँ कांग्रेसले देखेको छ । सोहीकारण गठबन्धनका बैठकहरूमा यो विषयमा छलफल हुने वातावरण बनेको हो ।

अर्कोतर्फ सत्ता गठबन्धनको अर्को घटक एकीकृत समाजवादी एमालेलाई साथै लिएर जाने प्रचण्डको प्रस्तावमा बेखुस छ । एकै विषयमा संसदीय समितिका तीनवटा सभापति लिएको र अहिले पनि राष्ट्रियसभामा भाग खोजेको भन्दै एकीकृत समाजवादी असन्तुष्ट छ ।

उता, देउवा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधव नेपालप्रति नरम छन् । नेपालले एमाले फुटाएर एकीकृत समाजवादी नबनाएको भए अघिल्लो कार्यकालमा न आफू प्रधानमन्त्री बन्न पाउने न त अहिले प्रचण्ड प्रधानमन्त्री बन्ने पाउथे भनेर देउवाले प्रचण्डलाई भनिरहन्छन् । एमालेलाई पनि साथै लिएर जाने विषयमा कांग्रेसको ग्रीन सिग्नलका लागि प्रचण्डले माधव नेपाललाई मनाउन सक्नु पहिलो सर्त हो । किनकी पछिल्लो समय माधव नेपालको विषयमा देउवा उदार देखिने गरेका छन् । देउवा नेपालप्रति सकारात्मक बन्नु र एमालेप्रति एकीकृत समाजवादी नकारात्मक बन्नुको दबाब भने प्रचण्डमाथि थोपरिएको छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस २०, २०८० १८:१०