मधेशमा किन घट्याे धानकाे उत्पादन ?

A+ A A-

चैते धान ३ लाख ८४ हजार २ सय १८ मेट्रिकटनसहित यस वर्ष मधेश प्रदेशका आठवटै जिल्लामा १३ लाख ५५ हजार ६ सय ३ मेट्रिकटन धान उत्पादन भएको छ । यस वर्ष चैते धान २४ हजार ८ सय ३९ र मुख्य धान ३ लाख ५९ हजार ३ सय ७९ हेक्टर गरी कुल ३ लाख ८४ हजार २ सय ८१ हेक्टर क्षेत्रफलमा चैते र मुख्य धानको खेती गरिएको मधेश प्रदेश कृषि विकास निर्देशनालयले जनाएको छ ।

निर्देशनालयका अनुसार यस वर्ष प्रतिहेक्टर ३ दशमलव ५२ प्रतिशत मात्रै धान उत्पादन भएको छ । गत वर्ष प्रतिहेक्टर ४ दशमलव ३ प्रतिशत धान उत्पादन भएको थियो । यस वर्ष सबभन्दा बढी बारामा २ लाख ७१ हजार १ सय ३३ मेट्रिकटन र सबभन्दा कम सप्तरीमा १ लाख ८२ हजार ८ सय ५३ मेट्रिकटन धान उत्पादन भएको छ ।

मुख्य बालीको रूपमा रहेको मधेश प्रदेशको आठ जिल्लामा चालु आर्थिक वर्षमा ४३ अर्ब ३५ करोड २१ लाख ८३ हजार ९ सय ४० रुपैया मूल्यबराबरको १३ लाख ५५ हजार ६ सय ३ मेट्रिकटन चैते र वर्षे धान उत्पादन भएको छ ।

मधेश प्रदेशका आठ जिल्लामा कतै राम्रो धान उत्पादन भएको छ भने कतै उत्पादनमा कमी आएको कृषि विकास निर्देशनालय धनुषाका निमित्त प्रमुख कमलेशप्रसाद कुशवाहले बताए ।

हाल प्रतिकेजी ३१ रुपैयाँ ९८ पैसाको दरले हिसाब गर्दा सो रकमबराबरको उक्त परिणामको धान उत्पादन भएको बताइएको छ । कतिपय जिल्लामा कम धान उत्पादन भएपछि वर्षभरि किसानहरूलाई अपुग हुने देखिएकाे छ । सिँचाइको अभाव, समयमा मलखाद उपलब्ध नहुनुजस्ता कारणले प्रतिवर्ष धान उत्पादन घट्दै गएको छ ।

यता सरकारी स्वामित्वमा रहेको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापारी कम्पनी लिमिटेड जनकपुरधामले हालसम्म ४४ क्वीन्टल मात्र मन्सुली धान खरिद गर्न सकेको छ । संघीय सरकारले चालु आर्थिक वर्षमा ३० हजार क्वीन्टल धान खरिद गर्ने लक्ष्य दिएकोमा किसानहरू निजी गल्ला व्यापारीकहाँ बढी मूल्यमा धान बिक्री गर्न थालेपछि सो लक्ष्य प्राप्ति नहुने प्रमुख गंगाप्रसाद साहले बताए ।

सरकारले यस वर्ष मन्सुली धान प्रतिक्वीन्टल ३ हजार ३ सय ६२ रुपैयाँमा खरिद गर्न दर निर्धारण गरे पनि निजी गल्ला व्यापारीले प्रतिक्वीन्टल ५ देखि ६ सय रुपैयाँभन्दा बढीमा खरिद गर्न थालेपछि कम्पनीलाई किसानहरूले धान बेच्नुभन्दा निजी गल्ला व्यापारीलाई बेच्न थालेको हुन् ।

यस कारण धान उत्पादनमा कमी

यस वर्ष विभिन्न कारणले धान उत्पादनका कमी आएको सरोकारवालाहरू बताउँछन् । समयमा वर्षा नहुनु, मलको अभाव तथा गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष कम क्षेत्रफलमा धानखेती गरिएकाले धान उत्पादनमा कमी आएको कृषि ज्ञान केन्द्रका बाली विकास अधिकृत प्रदीप यादव बताउँछन् ।

समयमा मल खाद नपाएको तथा सिँचाइको अभाव हुने गरेकाले किसानहरू माछापालनतर्फ आकर्षित हुने गरेकाले पनि धान उत्पादनमा कमी आएको उनले बताए । कतिपय किसानहरू धानखेती छोडेर माछापालन गर्न थालेपछि पनि धानखेतीको क्षेत्रफल बिस्तारै घट्दै गएको उनको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, पुस २०, २०८० ११:४५