गाइडको जागिर खान 'किसुनजी'ले चितवन पठाएका न्यौपाने, यसरी बने दर्जनौंका जागिरदाता

गाइडको जागिर खान 'किसुनजी'ले चितवन पठाएका न्यौपाने, यसरी बने दर्जनौंका जागिरदाता

A+ A A-

‘अरु भन्छन्- संसार हेर्न अर्को देश जानुपर्छ, तर म भन्छु- संसार मलाई हेर्न आयो ।’

यो भनाइ हो पर्या-पर्यटन क्षेत्रमा ३२ वर्ष बिताएका प्रकाश न्यौपानेको ।

काठमाडौंको विद्यार्थी जीवनमा रहेका न्यौपाने तत्कालीन प्रधानमन्त्री कृष्णप्रसाद भट्टराईसामु जागिर माग्न पुगे । उनलाई जागिर चाहिए चितवन जान भनियो ।

भट्टराईका स्वकीय सचिव हरिप्रसाद उपाध्यायले न्यौपानेलाई चितवन जान सक्छौँ भनेर सोधे । 'काठमाडौंमा हुर्किएको मलाई त्यहाँको काम जनावर देखाउनुपर्छ भनियो, मलाई प्रकृतिसँगै काम गर्ने चाहना थियो, मैले स्वीकार गरेँ', न्यौपानेले सम्झिए । उपाध्यायले कसैलाई भनेर आफूलाई चितवन पठाएको उनले बताए ।

'काठमाडौंमा मोटरसाइकल चढेर क्याम्पस जाने म, अब निकुञ्जमा पर्यटकलाई वन्यजन्तु देखाउन तयार भएँ', न्यौपानेले भने । काठमाडौं बौद्धका न्यौपानेले सन् १९८९ मा चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रको चितवन जङ्गल लजमा एक हजार दुई सय तलबमा चेनर गाइडका रूपमा जागिर सुरु गरे ।

त्यसपश्चात् उनले आफ्नो वाइल्डलाइफ करिअर सुरु भएको बताए । गाइडका रूपमा उनले १० वर्ष काम गरे । उनी भन्छन्, 'त्यो बेला दरबारिया तथा उच्च ओहोदाका व्यक्ति, राजा, राजकुमार यहाँ घुम्न आउनुहुन्थ्यो । उहाँहरू मेघौली टाइगर टप्स जानुहुन्थ्यो । कहिलेकाहीँ चितवन जङ्गल लजतिर पनि आउनुहुन्थ्यो ।'

त्यहीँको अनुभवले उनलाई चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जभित्रको अर्को होटल गैँडा वाइल्डलाइफ क्याम्पको महाप्रबन्धक बनायो । यो होटलमा राजपरिवारदेखि अन्य उच्च ओहोदाका व्यक्ति आउने गर्थे । न्यौपानेले महाप्रबन्धक भएर काम गर्ने क्रममा पूर्वराजाहरूलाई नजिकबाट चिन्ने अवसर पाए । उनले भने, 'राजपरिवारका सदस्यसँग निकट भएर काम गर्ने अवसर मिल्यो ।' सरकारले होटल बन्द नगरेसम्म आफ्नो पर्या-पर्यटनको अनुभवलाई यही प्रयोग गरेको भन्दै यहाँ दस वर्ष काम गरेको उनले सुनाए ।

सरकारले निकुञ्जभित्रका होटल बन्द गरेपछि साथीहरूसँगको सहकार्यमा भरतपुर जगतपुरमा जग्गा किनेर ईको वाइल्डलाईफ लज खोलेको न्यौपाने बताउँछन् । उक्त लज उनले आठ वर्ष चलाए । भूकम्प र नाकाबन्दीले नेपालमा पर्यटक कम हुन थालेपछि त्यहाँबाट बिदा लिइएको उनले बताए ।

न्यौपाने चेनर गाइडका रूपमा काम गर्दा उनले मुख्य रुचिको विषय पर्यटकलाई चरा देखाउनु थियो । सानैदेखि उनको चरामा रुचि थियो । उनले आफ्नो अनुभवलाई नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरणसमेत गर्दै आएका छन् ।

न्यौपाने अहिले नाथम कलेज रवि भवनमा नेपालका वन र वन्यजन्तुका बारेमा नेचर गाइडलाई पढाउँछन् । स्नातक र स्नातकोत्तर पढ्दै गरेका उनका विद्यार्थी हुन्छन् । यिनै अनुभवले आफूलाई प्रकृति र पर्यटनसँग जोड्न सहयोग पुर्‍याएको उनको भनाइ छ ।

निकुञ्जभित्रका होटल बन्द भएपछि निकुञ्जभित्रको स्वाद दिने उद्देश्यले सौराहानजिकै कुमरोजमा सिद्धार्थ भिलासा वनबास नामक होटल उनले सञ्चालन गरेका छन् । अहिले न्यौपाने उक्त होटलको महाप्रबन्धक छन् । जीवनको तीन दशक लामो यात्रामा एक सयभन्दा बढी देशका मानिससँग सङ्गत गरेको उनले बताए ।

भन्छन्, 'त्यतिबेला प्रविधि नभएकाले परिचित सबैसँग अहिले सम्पर्क हुन सकेको छैन । एक सय बढी देशका व्यक्तिसँग सङ्गत गरेको छु ।' पछिल्ला दिनमा सामाजिक सञ्जालबाट धेरैसँग जोडिने प्रयास गरिरहेको उनले बताए ।

विश्वका धेरै देश आफू स्वयं पुगेको बताउँदै न्यौपानेले आफ्नो जीवनभर पर्या-पर्यटनसँग जोडेर काम गर्ने योजना रहेको सुनाए । पर्यटन क्षेत्रमा व्यवस्थापकीय पाटो महत्त्वपूर्ण हुने उनको अनुभव छ । (राससको सहयोगमा)

प्रकाशित मिति: शनिबार, पुस १४, २०८० ०७:३५