मध्यपहाडी संकल्प यात्रामा ओलीले दिन नसकेको राष्ट्रिय सन्देश

A+ A A-

उमेर र स्वास्थ्यले दिएभन्दा ज्यादा खटेर पूर्वप्रधानमन्त्री एवं एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले १८ दिने मध्यपहाडी संकल्प यात्रा पूरा गरेका छन् । बैतडीको झुलाघाटदेखि पाँचथरको चिवाभञ्ज्याङसम्म १८७९ किलोमिटर लामो यात्राको नारा थियो, सम्बन्ध स्थानीय–सन्देश राष्ट्रिय । एमाले नेतृत्वले भुईं तहसँग सम्बन्ध जोड्न खोजे पनि अपेक्षित राष्ट्रिय सन्देश प्रवाह गर्न भने चुकेको देखिन्छ ।

पश्चिमदेखि पूर्वसम्म पुग्दा एमाले अध्यक्ष ओलीले मध्यपहाडी लोकमार्ग वरपरका गाउँबस्तीमा थुप्रै ठाउँमा भेटघाट गरे । पार्टी कार्यकर्ता मात्र होइन, स्थानीयका दुःख–सुख पनि सुने । दैलेखको पेट्रोलियम उत्खननस्थलदेखि बागलुङको भेडीगोठसम्म पुगे । जिज्ञासा राख्दै आफ्ना अनुभव पनि सुनाए । नेतृत्वलाई भुईं तहका कार्यकर्ता र आमसर्वसाधारणसँग कुनै न कुनै रूपमा जोड्न यो यात्राले सहयोग नै गरेको देखियो । तर, बलियो राष्ट्रिय शक्ति दाबी गर्ने एमालेका लागि त्यो पर्याप्त थिएन ।

त्यसै पनि समकालीन नेताहरूमध्ये ओली प्रभावशाली वक्तामा पर्छन् । गाउँठाउँमा बोलिने र बुझिने भाषामा उखान टुक्का जोडेर उनी भाषण गर्छन् । ओली पूर्वप्रधानमन्त्री त हुन् नै, विपक्षी दलका नेताका रूपमा ‘वेटिङ’ प्रधानमन्त्रीसमेत हुन् । त्यसैले उनलाई भेट्न र भाषण सुन्न आउनेहरू एमाले मात्र थिएनन् । जाजरकोटमा कांग्रेस नेता राजीवविक्रम शाहीले स्वागत गरे, रुकुम पश्चिममा माओवादी उपमहासचिव जनार्दन शर्माले । दैलेख, रुकुम पूर्वलगायत थुप्रै जिल्लामा सर्वदलीय ज्ञापनपत्र बुझ्दै र अन्तर्क्रिया गर्दै अघि बढेका ओलीका भाषण भने सन्देशमूलक बन्न सकेनन् ।

आफ्ना मन्तव्यमा अध्यक्ष ओलीले न राष्ट्रिय राजनीतिमा नयाँ सन्देश दिन सके, न त आफ्नो पार्टीको भावी योजना र दृष्टिकोणको प्रस्ट खाका नै मध्यपहाडमा सुनाए । एमाले भर्सेस सत्ता गठबन्धनको बासी आरोप–प्रत्यारोपमै उनले धेरै समय खर्चिए । पश्चिमदेखि पूर्वसम्म आइपुग्दा ओली भिन्न संस्कृति, जातीय झाँकी र गीतसंगीतमा रमाएको देखियो । सुदूरपश्चिममा देउडा खेले । गण्डकीमा सारंगी बजाए । काभ्रेमा डम्फु र पूर्वमा मुर्चुङ्गा बजाए । तर विभेद, असमानता र अन्धविश्वासका सामाजिक मुद्दालाई आफ्नो यात्रामा समेट्न भने ओली चुकेका छन् । एमाले र अध्यक्ष ओलीले चाहेको भए तीन साता लामो राजनीतिक अभियान अहिलेसम्मकै ठूलो सामाजिक जागरणको यात्रा हुने थियो ।

मध्यपहाडी यात्रा स्वयम् ओलीका लागि पनि सामाजिक जागरणको नेतृत्व गर्ने उपयुक्त अवसर थियो । जातीय विभेद, लैंगिक असमानता र अन्धविश्वासविरुद्ध जागरण फैलाउने त्यो मौका भुलेर एमालेजन अध्यक्ष ओलीको ‘ब्रान्डिङ’मै रमाएको देखियो ।

मध्यपहाड त्यसै पनि एमालेको प्रभाव क्षेत्र हो । नयाँ पार्टीहरूको लहर आफ्नो प्रभाव क्षेत्रमा नपरोस् भन्नेमा एमाले सचेत थियो । गत चुनावमा शहरी क्षेत्रमा एमालेले जसरी धक्का खायो, त्यसको संक्रमण मध्यपहाडमा सर्ने भय एमालेमा छ । त्यसैले आमचुनाव २०७९ सकिएको एक वर्षभित्रै एकपछि अर्को राजनीतिक अभियान चलाइरहेको छ । एउटा चुनावको समीक्षा पनि राम्ररी गर्न नभ्याउँदै मिसन २०८४ को नारा लगाउनु त्यसैको प्रमाण हो ।

मिसन ग्रासरुटमार्फत गत चुनावमा भएको अन्तर्घात र पार्टी पङ्क्तिमा आएको विचलनलाई सम्हालेको एमाले दाबी छ । मध्यपहाडी संकल्प यात्रालाई त्यसैको अर्को कडी मानिएको छ । आफ्नो जनाधार जोगाउने र पार्टीमा आकर्षण थप्ने गरी यो अभियानको परिकल्पना गरिएको नेताहरू बताउँछन् ।

तर, राजनीति भनेको फगत चुनाव, घोषणापत्र र नारा मात्र होइन । अबको राजनीति मार्क्सवाद, लेनिनवाद, माओवाद वा बीपीको समाजवाद र जबज मात्र पनि होइन, न त लोकतन्त्र चुनावदेखि चुनावसम्मको गोलचक्कर नै हो । त्यसैले मध्यपहाडी मार्चपासमा एमालेले सामाजिक मुद्दालाई बलियोसँग उठाएर जागरणको नयाँ सुरुवात गर्नुपर्थ्यो । आजको राजनीतिको माग पनि त्यही हाे ।

सुदूरपश्चिम प्रदेशभर ओली तीर्थयात्राझैँ मन्दिर–मन्दिरमा पुगे र पूजाअर्चना गरे । तर, त्यहाँका सामाजिक समस्याबारे बोलेनन् । संकल्प यात्राका एक्ला वक्ता ओलीले सुदूरपश्चिमको छाउपडी प्रथाविरुद्ध जागरण सन्देश दिन सक्थे । उनको अघिपछि एमाले सचिव छविलाल विश्वकर्मा देखिन्थे । जन्मघर पुगेर बालसखा तीलबहादुर गहतराजको भिडियो सामाजिक सञ्जालमा राख्दै उनकै आमाको दूध खाएर आफू हुर्केको पनि बताए । तर, संकल्प यात्रा जाजरकोट र रुकुम पश्चिमहुँदै अघि बढ्दा सोती घटनामा ज्यान गुमाएका दलित युवालाई सम्झिएनन् । न त जातीय भेदभाव र छुवाछुतबाट मुक्तिका लागि संघर्षरत लाखौँ दलितप्रति ऐक्यबद्धता जनाएको सुनियो ।

ओलीले मध्यपहाड रित्तिँदै गएकोमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । मानिसहरूलाई पहाडमा फर्काउने योजना बनाउने संकल्प पनि गरेका छन् । एमाले संघ वा प्रदेश कतै पनि सत्तामा छैन । तैपनि, पहिचानवादी समूह एमाले र अध्यक्ष ओलीमाथि बारम्बार जाइलागेका छन् । संकल्प यात्रामा पनि अवरोधको कोसिस भयो । आफ्नै गृहप्रदेशमा भुसको आगोसरी भित्रभित्रै हुर्किरहेको पहिचानको आन्दोलनलाई सम्बोधन गर्न चुकेका छन् । विवादको शान्तिपूर्ण एवं ‘विनविन’ समाधान खोज्न पनि राष्ट्रिय नेताका रूपमा ओलीले अग्रसरता लिन सक्नुपर्थ्यो ।

एमालेको संकल्प यात्रामा समृद्धिको नारा निकै जोडतोडले उठाएको सुनियो । सामाजिक समस्या थाती राखेर समृद्धि सम्भव छैन । सामाजिक जागरण न एनजीओको ‘प्रोजेक्ट’ मात्र हो, न त जातीय वा लैंगिक संघ–संस्थाको ठेक्का । राजनीतिक पार्टीले दह्रोसँग यस्ता मुद्दा उठाइदिए समाज परिवर्तन सहज हुन सक्छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस २, २०८० २०:०५