देउवाले भावी सभापतिमा समर्थन गर्न सक्ने अनुहार

A+ A A-

बुधबार नेपाली कांग्रेसको संस्थापनइतर समूहको बैठकले समूह एकढिक्का रहेको सन्देश दिने प्रयास गर्‍याे । समूहका नेता शेखर कोइराला र महामन्त्री गगन थापाले आफूहरूबीच दृष्टिकोण एकै रहेको बताए । कांग्रेसको १४औँ महाधिवेशनमा विभिन्न समूहबाट आएका नेताहरू मिलेर बनेकाे याे समूहले १५औँ महाधिवेशनमा पनि एकै रहने संकेत देखायो । १४ औँ महाधविशेनमा सभापतिकाे उम्मेदवार बनेर शेरबहादुर देउवासँग पराजित भएका नेता डा. शेखर कोइराला १५औँ महाधिवेशनमा पनि सभापतिको उम्मेदवार बन्ने तयारीमा छन् । महामन्त्री थापाले सभापतिको उम्मेदवार बन्ने नबन्नेबारेमा बोलेका छैनन् ।

बुुधबारको बैठकले इतर समूह एक रहने संकेत गरेको भए पनि सो समूहले बहुमत पुर्‍याउन संस्थापन समूहको मत तान्नुपर्ने हुन्छ । त्यसको प्रयासमा शेखर छन् । समूह एक राख्न र ५० प्रतिशत बढी मत पुर्‍याउन आफूसँग भएको ४० प्रतिशतबाट थप मिहिनेत गर्न शेखर लागिपरेका छन् ।

१५औँ महाधिवेशन आउन कम्तीमा २ वर्ष बाँकी रहे पनि नेताहरूका गतिविधि महाधिवेशनलाई ध्यानमा राखेर हुने गरेका छन् । सभापति शेरबहादुर देउवा कांग्रेसकाे विधानले दुईपटकभन्दा बढी लगातार सभापति हुन नपाउने व्यवस्था गरेकाले उनी १५औँमा उम्मेदवार नहुने पक्का छ । तर उनले कसलाई आशिर्वाद दिन्छन् चासाेकाे विषय बनेकाे छ ।

अहिले सभापति देउवा केन्द्रीय समितिमा ८० प्रतिशतभन्दा बढी शक्ति होल्ड गर्छन् । गुटबाट पार्टीमा बलियो प्रभाव पारेका देउवाको समर्थनले पार्टीको भावी नेतृत्वमा प्रभाव पार्छ । त्यसैले देउवाले जसलाई धाप मार्छन् उसैले पार्टी नेतृत्व पाउने सम्भावना बलियाे छ । उनको समर्थनबिना सभापति बन्न पापड बेल्नुपर्ने अहिलेसम्मकाे स्थिति छ ।

देउवाले पत्नी आरजु राणा देउवाको राजनीतिक स्थापना खोजेका छन् । सोही मेसोमा अहिले महिला नेतृत्व स्थापित गराउन पदाधिकारीमा महिला महामन्त्री वा महिला उपसभापति वा दुवै रहने बहस भइरहेको छ । महामन्त्री वा उपसभापति महिला हुनुपर्ने व्यवस्था भए देउवाले आरजुलाई अगाडि ल्याउन सक्ने नेताहरू बताउँछन् । जसले आरजुसहितको समूहलाई स्थापित हुने गरी व्यवस्थापन गर्छ, उसैलाई देउवाले समर्थन गर्ने नेताहरू बताउँछन् ।

आफूपछि ठाडो रूपमा आरजुलाई पार्टी नेतृत्वमा स्थापित गराउन भने देउवाले नचाहेको उनीनिकट नेताहरू बताउँछन् ।

देउवाले समर्थन गर्न सक्ने नेताहरू

शेखर कोइराला

संस्थापनइतर समूहका नेता भए पनि शेखरलाई देउवाको समर्थन हुने सम्भावना छ । नोना कोइराला पुत्र शेखरलाई देउवाले भन्ने गरेका छन्, ‘नोनाले गरेको सहयोग म बिर्सिन्नँ । सहयोग गर्छु ।’ त्यति मात्र हाेइन आफूबाट काेइराला परिवारमा नेतृत्त्व हस्तान्तरण गर्ने पनि देउवाले बताएकाे नेताहरू बताउँछन् ।

देउवाको यो भनाइ शेखरलाई सभापतिमा हराएपछि प्रधानमन्त्री निवास बालुवाटारमा रहँदाको समयको थियो । जतिबेला देउवाले शेखरलाई समूहको नेता नै स्वीकार गरेका थिएनन् । उनले दोस्रो कार्यकाल सफल बनाउन सहयोग गर्न आग्रह गर्दै शेखरलाई नोनाको गुन नबिर्सिएको बताएका थिए । त्यसयता शेखर र सभापति देउवाबीचको सम्बन्ध उतारचढावपूर्ण छ । शेखर कोइराला परिवारबाट राजनीतिक व्यक्तिको रूपमा देखिएका छन् ।

शशांक कोइराला

पूर्वमहामन्त्री शशांक कोइराला खुला रूपमा भन्छन्, 'मलाई भाषण गर्न आउँदैन ।' बीपीपुत्र भए पनि उनी शीर्ष तहमा पुग्नेमध्ये कम राजनीतिक व्यक्तित्व भएका र सार्वजनिक पद नलिएका व्यक्ति हुन् । शशांक पार्टी राजनीतिको शीर्ष स्थानमा आए पनि पार्टी भने अरुले चलाउने टिप्पणी कांग्रेसभित्र हुने गरेको छ ।

आफूले चाहेका व्यक्तिहरूको पर्याप्त ठाउँ राख्ने र पार्टी नेतृत्वमा स्थापित गराउन सहज हुने पात्रको रूपमा सभापति देउवाले शशांकलाई लिएका छन् । शशांकले भन्ने गरेका छन्, ‘१४औँ महाधिवेशनमा दाजुलाई सघाएँ । योपटक मलाई सघाउनुहुन्छ ।’

भलै, उनले शेखरलाई सघाएका भने थिएनन् । संयुक्त पत्रकार सम्मेलन गर्ने भनेर १४औँ महाधिवेशनअघि उनी हेलिकोप्टरमार्फत काठमाडौंबाहिर उडेका थिए । सभापति हुने प्रयास गरेका पात्रहरूमा देउवाले शशांक छान्ने परिस्थिति बन्ने सम्भावना सबैभन्दा धेरै छ । किनकी शशांक सभापति बने पनि भित्री शक्ति देउवा क्याम्पमै रहने सम्भावना देखिएका पात्र हुन् शशांक ।

गगन थापा

महामन्त्री गगन थापा युवापुस्ताका राजनीतिक मानक हुन् । समकालीन नेताहरूमा थापा अन्य परम्परागत पार्टी र कांग्रेस गरी समग्रमा उनी शीर्ष स्थानमा छन् । ५३ वर्षको उमेरमा आफू प्रधानमन्त्री भएका देउवाले थापालाई आफ्नो उत्तराधिकारी बनाउने एक मात्र कारण भनेको युवाहरूले पालो पाएर रुपान्तरण गर्न सक्छन् भन्ने हो ।

यसमा राजनीतिक भर्‍याङको विभिन्न खुड्किला बनाएको कांग्रेसका अनुभवी नेता देउवाले सो प्रयोग गर्ने सम्भावना कम छ । थापा पार्टीको शीर्ष स्थानमा उक्लिए पार्टीभित्र सत्ताको आस गरेका धेरै नेताहरूले भविष्य देख्ने छैनन् । यस्तो अवस्थामा थापाले अवसर पाउने सम्भावना कम रहन्छ ।

पूर्णबहादुर खड्का

पार्टी उपसभाति रहेका खड्का सभापतिका स्वभाविक आकांक्षी हुन् नै । उनलाई संस्थापन समूहभित्र नरुचाउने अर्को समूह छ । सो समूहले उनका बारेमा टिप्पणी गर्ने गर्छ, ‘उनी फस्ट म्यानका लागि भन्दा सेकेन्ड म्यानका लागि ठीक हुन् । त्यो प्रयोग भएर देखिइसकेको कुरा हो । तर, फस्ट म्यानका लागि अरुभन्दा बढी उपयुक्त भने होइनन् ।’

आफ्नो समूहबाट मात्रै उत्तराधिकारी बनाउनुपर्ने अवस्थामा देउवाको रोजाइ खड्का हुन् । समग्र पार्टी राजनीति हेरेर देउवाले खड्कालाई उत्तराधिकारी नबनाउन पनि सक्छन् ।

आफैँ बनाऊ

बिहीबार उच्च अदालत पाटनले नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा थुनामा रहेका नेता बालकृष्ण खाँणलाई धरौटीमा छाड्न आदेश दियो । उनको प्रभाव पार्टीभित्र छ । केन्द्रीय बैठकमा समेत खाँणलाई राज्यले फसायो भन्ने तर्ककर्ताहरू थिए ।

पार्टीभित्र एक शक्ति रहेका खाँणको ‘पब्लिक इमेज’ ड्यामेज भने भयो । देउवाले उत्तराधिकारी बनाउन खोजेका व्यक्ति थुनामा पुगेपछि उत्तराधिकारी रहेनन् भन्ने नेताहरू थिए । ड्यामेज कन्ट्रोल गरेर पब्लिक इमेज फर्काए खाँण पनि देउवाका उत्तराधिकारी हुनसक्छन् । यस्तोमा आफ्नो समूहभित्र आफूले भनेका सीमित व्यक्तिको व्यवस्थापन भएमा देउवाले समूहलाई भन्न सक्नेछन्– आफैँ बनाऊ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २८, २०८० २०:०५