किसानहरू सरकारी मूल्यभन्दा बढीमा मल खरिद गर्न बाध्य

A+ A A-

संघीय सरकारले किसानहरूलाई सहुलियत दरमा मल उपलब्ध गराउने भनिएको मलको मूल्य स्थानीय निकायले आफूखुसी तोक्न थालेपछि किसानहरू मारमा परेका छन् । धान खेतीपछि दोस्रो बाली गहुँका लागि आवश्यक पर्ने रासायनिक मल सरकारले तोकेको भन्दा बढी मूल्य तिरेर खरिद गर्नुपर्ने बाध्यताका कारण किसानहरू मारमा परेका हुन् ।

धनुषा, महोत्तरी, सिन्धुलीका किसानलाई कृषि समाग्री कम्पनी लिमिटेड शाखा कार्यालय जनकपुरधाम, शाखा कार्यालय ढल्केवर र साल्ट ट्रेडिङ्ग कर्पोरेसन लिमिटेड शाखा कार्यालय जनकपुरधामले सहुलियत दरमा मल उपलब्ध गराउँदै आएको छ । ती संस्थाहरूले स्थानीय तहको सिफारिसमा सहकारी संस्थाहरूमार्फत सुदूरग्रामीण क्षेत्रका किसानहरूलाई मल उपलब्ध गराउँदै आएका छन् । तर, मलको लोड नअलोड, श्रमिकको ज्याला, दूरीको हिसाबले लाग्ने भाडा लगायतका सबै खर्चको नाममा स्थानीय तहले मलको मूल्य आफूखुसी निर्धारण गरी सरकारी दरभन्दा ५ देखि १० प्रतिशतसम्म महँगो बनाएका छन् ।

स्थानीय तहले सहकारीहरूको दबाबमा पनि आवश्यकताभन्दा बढी मूल्य तोक्ने र सहकारी संस्थाहरूले पनि त्यसअनुरुप मल बेच्दा किसानहरूलाई महँगो पर्न गएको धनुषा खजुरीका किसान शिवनाथ मण्डलले आरोप लगाए । संघीय सरकारले ५० किलो तौल भएको युरिया मल प्रति बोरा मूल्य ८४९ रुपैयाँ ५० पैसा तोकेको छ । त्यसैगरी, डीएपी ५० किलो तौलको प्रतिबोरा २ हजार २८९ रुपैयाँ ५० पैसा र पोटास ५० किलोको प्रतिबोरा १६८९ रुपैयाँ ५० पैसामा सहकारी संस्थाहरूलाई उपलब्ध गराउने गरेको छ । तर, सहकारी संस्थाहरूले महँगो मूल्यमा मल बेचेपछि किसानहरू मारमा परेका छन् ।

सहकारी संस्थाहरूले मूल्य थपेर मल बेच्दा यस क्षेत्रका किसानहरू भारतीय बजारबाट मल ल्याउन बाध्य भएको अर्का किसान रंजित सहनीले बताए । भारतीय बजारबाट ल्याइने मल कमसल र गुणस्तरमा कमजोर भएकोले बाली उत्पादनमा समेत ह्रास आउने गरेको किसानहरूको भनाइ छ । ‘एक त समयमा मल पाउँदैनाैँ, पाए पनि धेरै महँगो हुन्छ,’ किसान सहनीले भने, ‘यस्तोमा किसानहरूले बाध्य भएर भारतीय मलको प्रयोग गर्छन् ।’

कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड शाखा कार्यालय ढल्केवरले आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा १३ करोड ८१ लख ८४ हजार ५ सय ८ रुपैयाँ मूल्यबराबरको ४८ हजार ६१ दशमवल ३ मेट्रिकटन युरिया, डीएपी र पोटास बिक्री गरेको छ । त्यसैगरी, सोही कार्यालयले चालु आर्थिक वर्षको साउनदेखि मंसिर महिनाको तेस्रो सप्ताहसम्म ८ करोड ६० लाख ५२ हजार २० रुपैयाँ मूल्यबराबरको १३ लाख ५० हजार ७७४ मेट्रिक टन युरिया, डीएपी र पोटास बिक्री गरेको सो कार्यालयका प्राविधिक आन्नद झाले बताए । सो कार्यालयसँग हाल युरिया ७ सय ७२ दशमलव १० मेट्रिकटन, डीएपी ३ सय ३ दशमलव ८५० मेट्रिकटन मौज्दात छ ।

त्यसैगरी, साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसन लिमिटेड शाखा कार्यालय जनकपुरधामले आर्थिक वर्ष २०७९/०८० मा २५ करोड ४२ लाख ४९ हजार ८३५ रुपैयाँ मूल्यबराबरको मल बिक्री गरे पनि अधिकांश किसानहरू मल पाउनबाट वञ्चित छन् । सो कार्यालयले गत आर्थिक वर्षमा १२ करोड ७१ लाख २७ हजार १८३ रुपैयाँ मूल्यबराबरको ७ हजार ५३६ मदशलव ६५ मेट्रिकटन युरिया र १२ करोड ७१ लख १२ हजार ६९० रुपैयाँ मूल्यबराबरको २ हजार ७७८ दशमलव ४५ मेट्रिकटन डीएपी बिक्री गरेको थियो ।

कार्यालयले धनुषा महोत्तरी र सिन्धुलीका २५० सहकारी संस्थामार्फत उक्त मल किसानसम्म पुर्‍याए पनि स्थानीय निकायको विभेदकारी नीतिका कारण वास्तविक किसानले आवश्कताअनुसारका मल पाउन नसकेको किसान शिवजी मुखियाको गुनासो छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २८, २०८० १७:३५