जाजरकोट भूकम्पः विपत्तिको समयमा ऊर्जामन्त्री बस्नेतले साथ नदिएको स्थानीयको आरोप

जाजरकोट भूकम्पः विपत्तिको समयमा ऊर्जामन्त्री बस्नेतले साथ नदिएको स्थानीयको आरोप

A+ A A-

जाजरकोटलाई केन्द्रबिन्दु बनाएर गएको भूकम्पपछि प्रभावितहरू त्रिपालमा बस्दै आएका छन् । ६.४ रेक्टरस्केलको भूकम्प र त्यसपछिका परकम्पले घर भत्काएपछि त्रिपालमा बस्न बाध्य जाजरकोट र रुकुमपश्चिमका १५ जनाले चिसोका कारण ज्यान गुमाइसकेका छन् ।

भूकम्पको केन्द्रबिन्दु जाजरकोटको बारेकोट गाउँपालिकामा भूकम्पकै कारण मानवीय क्षति भएको थिएन । तर, त्यसपछि त्रिपालमा बस्दै आएकाहरूको चिसोका कारण ज्यान गएको पालिका अध्यक्ष वीरबहादुर गिरी बताउँछन् । ‘भूकम्पको केन्द्रबिन्दु भए पनि त्यसबेला मानवीय क्षति भएको थिएन । तर, त्रिपालमा बस्न थालेपछि चिसोका कारण मृत्यु भएको हो । वृद्धवृद्धा, अशक्त, महिला, बालबालिका बढी प्रभावित बनेका छन्,' गिरी भन्छन्, 'अस्थायी टहरा बनाउन पाए केही राहत हुन्थ्यो कि भनेको त्यो पनि बनाउन निकासा हुन सकेको छैन ।’

बारेकोट मात्र नभएर भूकम्पपछिको जाडोका कारण जाजरकोटकै नलगाड नगरपालिकाका चार जनाले ज्यान गुमाएका छन् । ‘त्रिपालमा बस्नुपरेको छ । जाडो छ । जसका कारण मानिसहरूले ज्यान गुमाउनुपरेको छ । मेरो नगरपालिकामा चार जनाले भूकम्पछि ज्यान गुमाएका छन्,' नलगाडका मेयर डम्बरबहादुर रावत भन्छन्, 'अलि राम्रो व्यवस्था गर्न सकेको भए वृद्धवृद्धाहरूले ज्यान गुमाउनुपर्ने थिएन कि ? मृत्यु हुनेमा तीन जनाको उमेर ६० भन्दा माथि छ ।’

भूकम्प गएको एक महिनाभन्दा बढी भइसकेको छ । भूकम्पलगत्तै प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड, ऊर्जामन्त्री शक्ति बस्नेत, रुकुमपश्चिमका सांसद जनार्दन शर्मालगायत नेताहरू प्रभावित क्षेत्रमा पुगे, उद्धार र राहतका क्रममा सरकारको कामले प्रशंसा पनि पायो । तर, त्यसपछिको गति भने यति धिमा भयो कि चिसोकै कारण पीडितहरू ज्यान गुमाउन बाध्य भए ।

भूकम्पपछि माओवादी केन्द्रका उपमहासचिवसमेत रहेका सांसद शर्मा गृहजिल्लामा पुनर्निर्माणमा खटिरहेका छन् । शर्मा फिल्डमा खटिएर काम गरेको तस्वीरहरू सार्वजनिक पनि भइरहेका छन् । उनको काम देखेर खासगरी पश्चिम रुकुमका माओवादी नेताहरू उत्साही देखिन्छन् ।

तर, सोही पार्टीका अर्का उपमहासचिवसमेत रहेका जाजरकोटका सांसद तथा बहालवालामन्त्री बस्नेतले भूकम्पको केन्द्रबिन्दु रहेको आफ्नो गृहजिल्ला जाजरकोटमा त्यसरी खटिएका छैनन् । जनप्रतिनिधिहरू नै बस्नेतले धेरै समय नदिएको बताउँछन् । स्थानीयहरू विपत्तिको समयमा बस्नेतले जनताको वास्ता नगरेको बताउँछन् ।

'उद्धार र उपचारमा मन्त्री शक्ति बस्नेतज्यूले भूमिका खेल्नुभयो । तर, पुनर्स्थापना गर्नमा, त्यसपछि भएका अप्ठेराहरूमा उहाँको भूमिका नै छैन,' जाजरकोटको कुशे गाउँपालिकाका अध्यक्ष हरिचन्द्र बस्नेत भन्छन्, ‘सुरुको चरणमा भूमिका खेल्नुभयो । तर, पछिल्ला दिनहरूमा उहाँको भूमिका छैन । उहाँ देखिनु नै भएन । जसरी रुकुमपश्चिमा जनार्दन शर्मा खट्नुभएको छ । उहाँले मलाई दलीय आस्थाका आधारमा आरोप लगायो भन्नुहोला । उहाँले पछिल्लो समयमा जनताको समस्यामा साथ दिनुभएन ।’

तर, नलगाडका मेयर रावत भने कार्यव्यस्तताका कारण मन्त्री बस्नेतले जिल्लामा खटिन समय नपाएको तर्क गर्छन् । ‘अप्ठेरो अवस्थामा जिल्लामा खट्नुभएको हो । पछि कार्यव्यस्थताले खट्न सक्नुभएन । भूमिका नै छैन भन्न मिल्दैन । सबैभन्दा छिटो जिल्लामा उहाँ नै पुग्नुभएको हो,’ रावत भन्छन् ।

जाजरकोटकै भेरी नगरपालिकामा पनि भूकम्पपछि दुई जनाले ज्यान गुमाएको मेयर चन्द्रप्रसाद घर्तीले बताए । ‘जाडोको कारणले मात्र मृत्यु भएको होइन । उहाँहरू दीर्घ रोगी हुनुहुन्थ्यो । त्यसमा थप त्रिपालमा बस्दा जाडो अलि बढी हुँदा स्वास्थ्यमा समस्या भएको होला,’ उनले भने ।

जाजरकोटका भूकम्प प्रभावित पालिकाहरूमा डाक्टरहरूको आवश्यकता हुँदा पनि व्यवस्था गर्न नसकेको माओवादीका जिल्ला संयोजक टेकबहादुर रावल बताउँछन् । ‘अहिले पनि प्रभावित पालिकामा डाक्टरहरूको आवश्यकता छ । हामीले भनिरहेका छौँ । तर, डाक्टर उपलब्ध हुन सकेका छैन,’ उनी भन्छन् ।

हालसम्म पश्चिम रुकुममा प्रक्रिया पुगेका साढे १६ हजार प्रभावित घरपरिवारलाई पहिलो किस्ताबापत करिब ४२ करोड वितरण भएको प्रमुख जिल्ला अधिकारी हरिप्रसाद पन्तले बताए । ‘वडावडाबाट प्रक्रिया पुगेर आएका सबै प्रभावितहरूलाई अस्थायी टहरा बनाउनको लागि पहिलो किस्ता वितरण गरेका छौँ । बाँकीको प्रहरी मुचुल्का हुँदै छ,’ उनले भने ।

रुकुमपश्चिमका असक्त भूकम्पपीडितहरूको अस्थायी टहरा आफूहरूले बनाइदिएको र सक्नेहरूलाई मिलेर बनाउन भनेको सांसद शर्मा बताउँछन् । ‘अहिले नसक्ने जतिको अस्थायी टहरा हामीहरूले बनाइदिएका छौँ । आफैँ बनाउन सक्नेहरूलाई टोल-टोल मिलेर बनाउन भनेका छौँ,' शर्मा भन्छन्, 'जस्तापाता ल्याउन ढिला भएकाले बनिसकेर पनि छाउन ढिला भएको हो । सरकारले दिएको पहिलो किस्ता सबै वडामा वितरण गरिसकेका छौँ ।’

जाजरकोटमा भने लगत संकलनमै ढिला भइरहेको छ । रेडक्रस र पालिकाका प्रतिनिधिले लगत संकल गर्ने भनेपछि ढिला भएको नलगाडका मेयर रावतको तर्क छ । ‘यहाँ त कार्यविधि नै झन्झटिलो बनाएको छ । अस्थायी टहरा बनाउन दिने भनेको पैसा पनि अहिलेसम्म पाउन सकेको छैनौँ,' उनले भने, 'रेडक्रस र पालिकाका प्रतिनिधिले तथ्याङ्क संकलन गर्ने भनेपछि झन् ढिला भएको छ । कहिले तथ्याङ्क संकल हुन्छ कहिले अस्थायी टहरा बनाउन पाइन्छ थाहा नै छैन ।’

रुकुमपश्चिमको आठबिसकोट नगरपालिकाका मेयर रवि केशी भूकम्पपछि पनि चार/पाँच जनाले ज्यान गुमाएको बताउँछन् । अहिले प्राथमिकताको आधारमा सबै वडाहरूमा अस्थायी टहरा बनाउन पहिलो किस्ता वितरण भएको र यो महिनाभित्र सबै घरधुरीलाई वितरण गरिसक्ने केसीले बताए ।

नेतृत्वका कारण पनि भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा सहज र असहज भएको स्थानीयको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, मंसिर २४, २०८० १९:५४