राष्ट्रियसभा अध्यक्षका आकांक्षी सिटौलालाई टिकट पाउन कति सहज ?

A+ A A-

राष्ट्रियसभा सदस्यहरूको पद रिक्त हुने एक महिनाअगाडि नै निर्वाचन गराउनुपर्ने संवैधानिक व्यवस्थाअनुसार आगामी माघ ११ गतेका लागि निर्वाचनको मिति घोषणा भइसकेको छ । निर्वाचन आयोगले चुनावी कार्यक्रम पनि सार्वजनिक गरेपछि नेताहरू टिकटका लागि आ–आफ्नो पार्टीमा लबिङ गरिरहेका छन् ।

पदावधि सकिने सदस्यहरूमा एमालेका ९ (राष्ट्रपतिबाट मनोनीतसमेत), कांग्रेसका ४, माओवादीका ३, एकीकृत समाजवादीका २, जसपाका १ र स्वतन्त्र सांसद १ छन् । त्यसमा कोशीबाट २, मधेशबाट २, बागमतीबाट ४, गण्डकीबाट ३, लुम्बिनीबाट २ र कर्णाली र सुदूरपश्चिम प्रदेशबाट ३/३ सिटका लागि निर्वाचन हुँदै छ ।

गठबन्धनको प्रारम्भिक सहमतिअनुसार कांग्रेसले मनोनीतसहित १०, माओवादी केन्द्रले ६, नेकपा एस ३ र जसपाले एक सिट पाउनेछन् ।

कोशीको २ सिटमा सत्ता गठबन्धनबाट कांग्रेस र माओवादीको दाबी छ । त्यसअनुसार दुई दलबीच एक-एक सिट पाउने सम्भावना छ । कोशीबाट १ सिट पाएमा कांग्रेसभित्र आकांक्षी व्यवस्थापनमा सकस पर्ने देखिन्छ ।

कांग्रेसका महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्मा र इतर समूहका नेता डा शेखर कोइरालाको गृहप्रदेश भएकाले उनीहरूले आफूनिकटकालाई टिकट दिलाउन प्रयास गर्नेछन् । त्यस्तै, तेस्रो धार बनाएर सभापति शेरबहादुर देउवालाई सहयोग गर्दै आएका नेता कृष्णप्रसाद सिटौला चुनाव लडेर राष्ट्रियसभाको अध्यक्ष बन्ने योजनाका साथ अगाडि बढेका छन् ।

शेखरनिकट नेता मिनेन्द्र रिजाल र कोइराला परिवारकै सुजाता कोइरालासमेत आकांक्षी हुँदा कोशीमा कांग्रेसलाई टिकट बाँड्न सजिलो हुने छैन ।

संवैधानिक पद लिएर खस्केको राजनीतिक करिअरलाई उचाइमा पुर्‍याउँदै आगामी दिनमा आफूलाई राष्ट्रपतिको उम्मेदवारका रूपमा उभ्याउन चाहन्छन् सिटौला । यसअघि पनि उनले राष्ट्रपतिको उम्मेवारका लागि दौडधुप गरेका थिए ।

२०७९ सालको संघीय चुनावमा झापा ३ बाट पराजित भए पनि प्रभावशाली भूमिकाको खोजीमा रहेका सिटौलालाई व्यवस्थापन गर्न सकिएमा आफूलाई प्रधानमन्त्री बन्न सहज हुने बुझाइमा सभापति शेरबहादुर देउवा छन् । प्रतिक्षारत प्रधानमन्त्री रहेका देउवाले सरकार बनाउँदा सहज हुने रणनीतिअनुसार राष्ट्रियसभामा टिकट बाँड्नेछन् । सिटौलालाई राष्ट्रियसभामा ल्याएर प्रधानमन्त्रीका लागि सहज वातावरण बनाउने देउवाको योजना रहेको नेताहरू बताउँछन् ।

संविधान मस्यौदा समितिको प्रमुखका रूपमा काम गरेका सिटौला संविधानले व्यवस्था गरेको शासकीय स्वरुपदेखि अन्य विषयमा विरोधका आवाज आउँदा त्यसको प्रतिरक्षा गर्ने संवैधानिक पदमा जाने आकांक्षी देखिएका छन् ।

त्यस्तै, जल्दोबल्दो राजनीतिक उचाइबाट सुस्ताएको राजनीतिक जीवनलाई सक्रिय बनाउन चाहन्छिन् सुजाता कोइराला । संघीय चुनावको समयमा मिनेन्द्र रिजाललाई पन्छाएर मोरङ २ बाट चुनाव लडेकी उनी पराजित भएकी थिइन् । पार्टीको १४औँ महाधिवशेनमा उपसभापतिमा पराजित भएपछि उनको प्रभाव कम छ । कोइराला परिवारमा मिल्ती नहुँदा उनको शक्ति झनै कम छ । उनको आकांक्षाका बारेमा स्वकीय लक्ष्मण थपलिया भन्छन्, ‘पहिले चर्चा थियो । रहर पनि गर्नुभएको थियो । तर अचेल छैन । त्यसबारे कुराकानी कम छ ।’

कोशीबाट टिकटको दाबेदार रहेका मिनेन्द्र रिजालले वर्तमान नेतृत्व र पदाधिकारी रहेसम्म पार्टीभित्र आफ्नो राजनीति के हुने हो भनेर सोच्नुपर्ने अवस्था छ । उनले संघीय चुनावमा टिकट पाएनन् । १४औँ महाधिवेशनम महामन्त्रीमा चुनाव हारे । निकैपछि पार्टीको केन्द्रीय समितिमा मनोनीत भए । उनलाई टिकट दिलाउँदा इतर समूहमा केही सहज हुनेछ । इतर समूहमा रिजालको सक्रियतापछि नेता शेखर र महामन्त्री गगन थापाको सम्बन्धमा केही दरार आएको बुझाइ कांग्रेस नेतामा छ । उनी राष्ट्रियसभामा गए भने समूहको व्यवस्थापनसमेत हुन सक्छ ।

राष्ट्रियसभामा भूगोलको नेता अनिवार्य भएकाले सुनसरीका नेता तथा प्रचार विभाग प्रमुख मीन विश्वकर्मालाई राष्ट्रियसभामा लैजान पार्टीभित्रबाट दबाब छ । दलित समुदायबाट सक्रिय ‘हाई प्रोफाइल’ नेतामध्येमा पर्छन् विश्वकर्मा ।

२०७९ सालको संघीय चुनावमा कांग्रेसबाट दलित समुदायका उम्मेदवारले प्रत्यक्षतर्फ टिकट पाएनन् । समानुपातिकमा दलित पुरुष एक जना मात्र जीवन परियार प्रतिनिधसभा सदस्य छन् । त्यसैले राष्ट्रियसभामा टिकट दिँदा दलित समुदायलाई छुटाउन नहुने दबाब छ । ‘२०७४ र २०७९ सालको चुनावमा पनि विथ ड्र गरेँ । पार्टीले दिएका सबै जिम्मेवारी पूरा गर्न तयार छु,’ विश्वकर्माले शिलापत्रसँग भने ।

कोशीमा कांग्रेसबाट तेस्रो धारका सिटौला सभापति देउवा नजिक छन् । सुजाता पनि देउवानजिक छिन् । १४औँ महाधिवेशनमा दाइ शेखरलाई सहयोग नगरी उनले देउवालाई सहयोग हुने गरी गतिविधि गरेकी थिइन् ।

त्यस्तै, विश्वकर्मा पनि देउवानिकट हुन् । भूमिका नपाएका उनलाई पार्टीको प्रभावशाली विभाग प्रचार विभागको जिम्मेवारी दिइएको छ । रिजाल कोइरालानिकट हुन् । पछिल्लो समय महामन्त्री शर्माको भूमिका तटस्थ रहन खोजे पनि इतर समूहसँग मेल खान्छ । उनको र इतर समूहका अर्का महामन्त्री गगन थापाको ‘ट्युनिङ’ मिल्छ । महामन्त्री शर्मा र सिटौला झापाकै भएकाले भूगोलको राजनीतिले पनि सिटौलाको टिकटमा प्रभाव पार्न सक्छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, मंसिर २१, २०८० १४:५५