दुर्गा प्रसाईंकाे आन्दाेलन: प्रचण्ड र ओली एकअर्कालाई कमजाेर बनाउने रणनीतिमा

दुर्गा प्रसाईंकाे आन्दाेलन: प्रचण्ड र ओली एकअर्कालाई कमजाेर बनाउने रणनीतिमा

A+ A A-

नेकपा एमाले देशको दोस्रो ठूलो दल तथा संसदमा प्रमुख प्रतिपक्षी दल हो । यति मात्र होइन, यो पुरानो पार्टी पनि हो । तर, अहिले एमाले एक जना व्यक्तिसँग लड्न इतिहास नै दाउमा राखेर मैदानमा उत्रेको छ ।

७ मंसिरमा दुर्गा प्रसाईंले राजधानी केन्द्रित आन्दोलन गर्दै छन् । प्रतिवादमा एमाले पनि सडकमा उत्रिँदै छ । प्रसाईंले व्यक्तिगत अभियानअन्तर्गत ७ मंसिरमा लघुवित्त र सहकारीपीडितलाई काठमाडौंमा उतार्दै छन् । त्यसको प्रतिवाद गर्न एमालेले युवा संघ र अनेरास्ववियुको ब्यानरमा कार्यकर्ता उतार्ने तयारी गरेको छ ।

प्रसाईंले प्रमुख राजनीतिक दलले अहिलेसम्म नउठाएका माग उठाएर आन्दोलन गरिरहेका छन् । प्रसाईंकै शब्दअनुसार उनको आन्दोलन बैंक, लघुवित्त, सहकारीबाट 'प्रताडित'हरूको पक्षमा छ । तर, सत्ता पक्ष र प्रतिपक्षले अहिलेसम्म यो विषयमा कुनै बहस छलफल गरेका छन् । प्रसाईं यी संस्थाबाट 'पीडित'हरूलाई जम्मा गरेर राजधानी पसेका छन् ।

प्रसाईं व्यक्तिगत रूपमा कस्ता खालका पात्र हुन त्यो अहिले गौण विषय बनेको छ । उनले उठाएका एक दुई मागमा राज्यले पनि चासो दिएको छैन । जसको अघोषित रूपमा प्रतिपक्षले फाइदा उठाउन खोजेको देखिन्छ । प्रमुख प्रतिपक्ष आफैँ प्रसाईंविरुद्ध भिड्न मैदानमा उत्रेको भए पनि कतै प्रसाईंको आन्दोलनले सरकारलाई असर पार्छ कि भनेर पनि दाउ हेरेर बसेको छ । प्रसाईंको आन्दोलनकै दिन नै उसले आफ्ना दुई भ्रातृ संगठनलाई मैदानमा प्रतिवादमा उतारेको छ । दुवै आन्दोलनको केन्द्रमा सरकार छ ।

प्रसाईंले व्यवस्थाविरुद्ध नै आन्दोलन गरिरहेका छन् । तर, उनको कुनै संगठन छैन । उनको समर्थनमा अधिकांश बैंक, लघुवित्त र सहकारीबाट 'पीडित' छन् । तर, युवा संघ र अनेरास्ववियुले सरकारविरुद्ध आन्दोलन गर्दै छ । यदि दुवैको आन्दोलनबाट सरकारमा असर परे त्यसको फाइदा आफूलाई नै हुनेमा दुवै आन्दोलनकारीको विश्लेषण छ ।

एमाले रणनीति

यदि प्रसाईंको आन्दोलनले सरकारले घुँडा टेक्ने अवस्था आएमा त्यसको फाइदा आफूलाई हुनेमा एमाले ढुक्क छ । आफूले ढाल्न पटक पटक प्रयास गरेको सरकार प्रसाईंको आन्दोलनले कमजोर बनेमा एमालेले आफ्नो फाइदा हुने बुझेको राजनीतिक विश्लेषक नरेन्द्रजंग पिटर बताउँछन् ।

उनले भने, ‘अहिले खुच्चिङ भन्ने प्रतिस्पर्धा चलेको छ । यदि प्रसाईंको आन्दोलनले सरकार कमजोर बनेमा एमाले केही भए पनि आफ्नो पनि जित सम्झने अवस्थामा पुगेको छ । जुन राजनीतिका लागि घातक हो । आज एकलाई सक्नेले भोलि अर्कोलाई पनि सक्छ ।’

एमाले प्रसाईंलाई कमजोर बनाउन सके पनि आफू शक्तिशाली भएको र व्यवस्थामाथि नै हमला बोलेको शक्तिलाई तह लगायौँ भन्दै राजनीति लाभ लिने रणनीतिमा छ ।

प्रचण्ड रणनीति

यो आन्दोलनमा एक अर्को पक्ष छ जुन अहिलेसम्म मौन बसेको छ । त्यो हो सरकारको नेतृत्व गरिरहेको माओवादी केन्द्र । माओवादी केन्दले अहिले मौन बसेर रमिता हेरिरहेको छ । प्रसाईंलाई एमालेले दुई वर्ष प्रयोग गरेर सबैभन्दा बढी गाली माओवादी केन्द्र र त्यसका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको गराएको थियो । एमालेमा प्रवेश गरेका दिन प्रसाईंले प्रचण्डलाई कम्युनिस्ट भन्न पनि नसुहाउने, यतिका मानिस मराएर अहिले हामीहरूले यही दिन देख्नलाई हो भन्दै प्रश्न गरेका थिए । पार्टी अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले मात्र होइन, प्रसाईंको उक्त भनाइको सिङ्गो एमालेले समर्थन गरेको थियो ।

तर अहिले तिनै प्रसाईं र एमाले आमुन्ने सामुन्ने हुँदा रमिता माओवादी केन्द्रले हेरिरहेको राजनीतिक वृत्तमा चर्चा हुन थालेको छ । प्रसाईंले चाहेको पहिलो कुरा आफ्नो मेडिकल कलेजलाई सम्बन्धन हो । त्यही कलेज सञ्चालन गर्न लिएको ऋणले प्रसाईं थिलो थिलो भएका छन् ।

यदि सरकारले उनको कलेजलाई सम्बन्धन दिएमा उनको आन्दोलन यतिकै सेलाएर जाने पिटर बताउँछन् । पिटरले भने, ‘पहिलाको सरकारले सबै प्रक्रिया पुर्‍याएको छ । अहिलेको सरकारले भक्तपुर र उनको कलेजलाई सम्बन्धन दिएमा मेडिकल शिक्षा पढ्न विदेश जाने विद्यार्थीले देशमा नै पढ्न पाउँछन् । प्रसाईंको पछि लागेको जनमास उनीसँगै सरकारको नेतृत्व गरेको माओवादीमा फर्कन पनि सक्छ ।’

माओवादीले अहिले दुवैको शक्ति आकलन गरिरहेको छ । देशको दोस्रो ठूलो पार्टी प्रसाईंको पछि लागेर लडाइँको लागि मैदानमा उत्रेको छ । राजनीतिक रूपमा यसको असर एमालेलाई बढी पर्ने माओवादी बुझाइ छ । सडकमा प्रसाईं र एमाले भिड्दा माओवादीलाई त्यसको फाइदा हुने उसको विश्लेषण छ । प्रसाईंले जितेमा एमालेलाई प्रसाईंले हराएको शक्ति भनेर राजनीति फाइदा लिने र एमालेले प्रसाईंलाई हराए एक जनाले नेतृत्व गरेको आन्दोलनको हालत के हुन्छ देख्यौ भनेर भन्न सहज हुने बुझाइमा माओवादी रहेको पिटर बताउँछन् ।

प्रसाईंको रणनीति

७ मंसिर दुर्गा प्रसाईं भर्सेस एमाले भएको छ । एमालेको यो निर्णयसँगै उसको राजनीतिक चरित्रमाथि प्रश्न उठेकै छ, एमाले अध्यक्ष केपी ओलीको हतास मनोविज्ञान दर्शाउने परिघटना पनि बनेको राजनीतिक विश्लेष मुमाराम खनाल बताउँछन् । उनले भने, ‘एक जनासँग लड्न सिङ्गो पार्टी जानु भनेको कायरता हो । संगठन, विधि विधान भएको पार्टी एक जना व्यापारीसँग भिड्न जानु भनेको एमालेको ओरालो यात्रा हो । हतासको र हारको मानसिकता हो ।’

प्रसाईंले यदि सरकारलाई घुँडा टेकाउन सके पनि व्यवस्थामाथि अझ बढी प्रहार गर्नेछन् । त्यो समयमा सरकार कमजोर देखिए पनि लोकतन्त्रवादीहरूका लागि प्रसाईं चुनौती बन्दै जानेछन् । दक्षिण पन्थ हावी हुँदै जाने र त्यसको असर लोकतन्त्रवादीलाई पर्ने पिटरको तर्क छ । 'जसले प्रसाईंलाई राजनीति हैसियत दिए, उनका लागि अहिले खतरा भएको छ । तर, यी नै कम्युनिस्टहरू प्रसाईं कोमाथि भारी पर्छ भनेर हेरिरहेका छन्,' पिटरले भने ।

प्रसाईंको पूर्वघोषित कार्यक्रम प्रभावित पार्ने गरी एमालेको युवा संघले ७ मंसिरमै कार्यक्रम गर्ने घोषणा गरेपछि भिडन्त हुन सक्ने आकलन गरिएको थियो । प्रशासनले दुवै पक्षको आन्दोलनको क्षेत्र फरकफरक तोकेको छ । तर पनि सम्भावित दुर्घटना टरेको भने छैन । गए राति नै भक्तपुरमा बास बसेका प्रसाईंको आन्दोलनका लागि आएका महिलालाई युवा संघको नाममा लखेटेको भिडियो अहिले सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भइरहेको छ ।

यदि युवा संघको संलग्नता हो भने पहिलो गाँसमा नै एमालेलाई ढुङ्गा लागेको छ । यसको तत्कालीन फाइदा प्रसाईंलाई हुनेछ । प्रसाईंले बोकेको अर्को एजेन्डा हो राजालाई ल्याउने । उनको यो आन्दोलनको एजेन्डा व्यवस्थाविरुद्ध हो । यो कुनै दल र सरकार मात्र नभएर व्यवस्थाविरुद्ध भएको पिटर बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, मंसिर ६, २०८० १९:४८