काठमाडौं र बैंगलोर : के मिल्छ के मिल्दैन ?

A+ A A-

काठमाडौंजस्तै भारतको बैंगलोर पनि मन्दिरैमन्दिर भएको शहर हो । करिब २ हजार वर्षको इतिहास बोकेको काठमाडौं एउटा सिंगो देश अर्थात् नेपालको राजधानी हो । काठमाडौंभन्दा पुरानो बैंगलोर भारतको एउटा राज्य अर्थात् कर्नाटकको राजधानी हो ।

काठमाडाैं शहर (तस्वीर : सुशील श्रेष्ठ/शिलापत्र)

काठमाडौं नेपालको सबैभन्दा ठूलो शहर हो र काठमाडाैं (उपत्यका होइन) काे जनसंख्या १५ लाखभन्दा बढी छ । बैंगलोर भारत गणराज्यको तेस्रो ठूलो शहर हो र यहाँको जनसंख्या करिब ८४ लाख छ ।

(बैंगलाेरमा लिइएकाे याे तस्वीर शिलापत्रकर्मी प्रताप ओलीले खिचेका हुन्)

विकासको हिसाबले बैंगलोर काठमाडौंभन्दा निकै अगाडि छ । स्मरणीय छ, आजभन्दा डेढ दशकअघि बैंगलोरभन्दा काठमाडौं विकसित थियो । तर, १५ वर्षभित्रै बैंगलोरले विकासमा काठमाडौंलाई पछि पारिदियो ।

बैंगलोर र काठमाडौंबीच के–के कुरामा समानता छ र के–केमा असमानता छ त ?

हावापानी काठमाडौं र बैंगलोरको मिल्दोजुल्दो छ । बैंगलोरमा काठमाडौंजस्तै मठमन्दिर धेरै छन् । यद्यपि, कला संस्कृतिका हिसाबले काठमाडौं बैंगलोरभन्दा धनी छ ।

१५ वर्षयता बैंगलोरको विकास निकै तीव्र गतिमा भयो । अव्यवस्थित शहरीकरणका कारण काठमाडौंमा विकास अवरुद्ध छ । विकासका थुप्रै योजनाहरू तय भए पनि कार्यान्वयनमा समस्या छ । बैंगलोरमा काठमाडौंजस्तो समस्या नरहेको यहाँ बस्दै आएका नेपाली बताउँछन् ।

उनीहरूका अनुसार १५ वर्षअगाडि बैंगलोर जंगलजस्तो थियो । बैंगलोरु भन्ने ठाउँमा मात्र सानो बजार थियो तर अहिले निकै विशाल भएको छ बैंगलोर । ‘१५ वर्षअघि बैंगलोरभन्दा काठमाडौं नै विकसित थियो,’ बैंगलोरमा बस्दै आएका नेपाली सोभान धामी भन्छन्, ‘तर, अब बैंगलोरले काठमाडौंलाई छोडिसकेको छ ।’

(बैंगलाेरमा लिइएकाे याे तस्वीर शिलापत्रकर्मी प्रताप ओलीले खिचेका हुन्)

बैंगलोरमा काठमाडौंजस्तै हिन्दु धर्मालम्बीहरूको बाहुल्य छ । उनीहरू काठमाडौंको पशुपति मन्दिरलाई विशेष रूपमा मान्छन् ।

जीवनशैली

वार्षिक आयका हिसाबले बैंगलोरवासी काठमाडौंवासीभन्दा अगाडि छन् । तर, विलासिताका वस्तु प्रयोगमा काठमाडौंभन्दा उनीहरू पछाडि छन् । यातायात, लत्ताकपडा, ग्याजेटलगायत व्यक्तिगत प्रयोगका सामान काठमाडौंवासी महँगो प्रयोग गर्छन् । तर, उच्च आय भए पनि बैंगलोरका अधिकांश नागरिक सस्तो सामान प्रयोग गर्छन् । काठमाडौंमा विदेशी सामान बढी किनमेल हुन्छ । बैंगलोरमा स्थानीय उत्पादन पहिलो रोजाइमा पर्छ ।

बैंगलोरवासी समयको निकै ख्याल गर्छन् । उनीहरू समयमै कार्यालय पुग्छन् । कुनै पनि औपचारिक कार्यक्रम निर्धारित समयमै सुरु हुन्छ । काठमाडौंमा यस्तो पाइँदैन ।

(बैंगलाेरमा लिइएकाे याे तस्वीर शिलापत्रकर्मी प्रताप ओलीले खिचेका हुन्)

विकास

बैंगलोर भारतको एक विकसित शहर हो । सरकार, कर्मचारी र जनताको सक्रियता अनुकरणीय देखिन्छ । यहाँ लगानीमैत्री वातावरण छ ।

बैंगलोरमा जापान, अमेरिकालगायतका देशको राम्रो लगानी छ । विदेशी लगानीले बैंगलोरको विकास र बैंगलोरवासीको जीवनशैलीमा सकारात्मक प्रभाव पारेको छ । तर, अव्यवस्थित शहरीकरणले काठमाडौं भने अस्तव्यस्त छ । सरकारले लगानीको वातावरण बनेको दाबी गरे पनि विदेशी लगानीकर्ताले अझै पत्याएका छैनन् । सडक, खानेपानीजस्ता आधारभूत वस्तुको अभाव काठमाडौंले झेलिरहेको छ । बैंगलोरवासीले खानेपानी, विद्युत्, यातायातको अभाव झेल्नुपरेको छैन ।

बैंगलोरमा एक टोलमा पाँचभन्दा बढी सानाठूला खेलकुद मैदान छन् । काठमाडौंको दशरथ रंगशाला, टीयू क्रिकेट मैदान र मूलपानी मैदानभन्दा निकै स्तरीय रंगशाला बैंगलोरमा स्थानीयस्तरमै छन् ।

वातावरण

(बैंगलाेरमा लिइएकाे याे तस्वीर शिलापत्रकर्मी प्रताप ओलीले खिचेका हुन्)

काठमाडौं सडकमा धूवाँधूलो धेरै छ । बैंगलोरमा त्यति प्रदूषण छैन । बैंगलोरमा वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन गरेर सडक बनाइएका छन् । हरियालीको बीचमा शहर लुकेकोजस्तो लाग्छ । ठाउँ–ठाउँमा घुम्नलायक पार्क, तालहरू छन् । काठमाडौंमा पनि घुम्नलायक ठाउँहरू थुप्रै छन् । काठमाडौं शहरमा रुखहरू छैनन्, जसले वातावरण निकै प्रदूषित देखिन्छ । साँघुरा गल्ली, पुराना भवन, अव्यवस्थित बसोबासले काठमाडौंको स्वरुप बिगारेको छ ।

बजार व्यवस्थापन

बैंगलोरको बजार व्यवस्थापन अन्य देशजतिको राम्रो छैन । तर, काठमाडौंभन्दा राम्रो छ । बैंगलोरमा आवश्यकीय सामान सुपर मार्केट वा मलबाहेक तोकिएका ठाउँमा उपलब्ध हुन्छन् । जस्तै, इलेक्ट्रोनिक्स सामानका लागि एउटा बजार, लुगाकपडाका लागि अर्को बजार गरेर व्यवस्थापन गरिएको हुन्छ । तर, नेपालमा एउटै पसलमा अव्यवस्थित तरिकाले सबै सामान राखिएको हुन्छ । जसका कारण ग्राहकले थाहा नपाउने र सामानको मिति ग्रुजिने समस्या हुन्छ ।

भाषा शैली

बैंगलोरमा कनाडा भाषा बोलिन्छ । यहाँको सरकारी भाषा पनि यही नै हो । यहाँका जनता अरु भाषा बोल्न जान्ने भए पनि कनाडा भाषामै जोड गर्छन् । उनीहरू बोर्डमा समेत कनाडा भाषाको प्रयोग गर्छन् । तर, काठमाडौंमा आ–आफ्नै भाषा बोलिन्छ । सरकारी भाषा नेपाली भए पनि काठमाडौंवासी आफूलाई सहज हुने भाषा बोल्छन् । त्यस्तै, नेपाली भाषा क्रमशः अपभ्रंश हुँदै जाने क्रममा छ भने कनाडा भाषामा लवजसम्म परिवर्तन छैन ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असोज १२, २०७६ १६:५८