सी-बाइडेनको बाध्यात्मक भेटः युक्रेन छोड्न चाहेको अमेरिकाको ताइवान तनाव सार्ने रणनीति

सी-बाइडेनको बाध्यात्मक भेटः युक्रेन छोड्न चाहेको अमेरिकाको ताइवान तनाव सार्ने रणनीति

तस्वीरः एजेन्सी ।

A+ A A-

वेइजिङ र वासिङ्टनको चिसिँदो सम्बन्धलाई आइसब्रेक गरेको छ– सान फ्रान्सिस्को संवादले । झण्डै एक वर्षसम्म बोलचाल बन्द गरेका राष्ट्रपति सी चिनफिङ र जो बाइडेनले बुधबार ४ घण्टा लामो संवाद गरे ।

चिसिँदो सम्बन्ध र वेइजिङको रवैया दर्शाउन बाइडेनसँगको भेटको सुरुवाती संवादमै सीले भनेका छन्, ‘दुई देशको सफलताका लागि पृथ्वी पर्याप्त छ र एक देशको सफलता अर्कोका लागि अवसर हो । दुई देशको टकरावले दुवै पक्षका लागि असहनीय परिणाम निम्त्याउँछ ।’

सीको त्यही अभिव्यक्तिको प्रतिक्रिया हुनसक्छ, पत्रकार सम्मेलनमा बाइडेनले चिनियाँ नेताप्रतिको आफ्नो दृष्टिकोँणको सारांश बताउँदै भने, ‘पुरानो भनाइअनुसार, विश्वास गर्नुहोस्, तर प्रमाणित गर्नुहोस् म त्यहीँ छु ।’

वेइजिङ र वासिङ्टनको न्यून विन्दुमा झरेको सम्बन्धमा उकालो चढाउने प्रयाससँग जोडिएको सान फ्रान्सिस्को संवादल तीन वटा अर्थपूर्ण सहमति जुटाएको छ । एक, अमेरिकी र चिनियाँ सैन्य संवादलाई पुनः ब्युँत्याउने । दोस्रो, शीर्ष नेतृत्व निरन्तर संवादमा रहने । तेस्रो, जलवायु परिवर्तनको मुद्दामा उच्चस्तरीय संयन्त्र सक्रिय बनाउने । ४ घण्टा लामो संवादपछि हौसिँदै बाइडेनले भनेका छन्, ‘वी आर ब्याक टु डाइरेक्ट, ओपन, क्लियर कम्युनिकेसन ।’

एक वर्षअघि अमेरिकी सभामुख न्यान्सी पेलोसीले ताइवानको भ्रमण गरिन्, त्यतिबेला चीनले भ्रमण रद्ध गर्न आग्रह मात्र गरेको थिएन, सैन्य ड्रिलसमेत गरेको थियो । त्यही विन्दुबाट वेइजिङ–वासिङ्टनको तिक्तता बढेको थियो र यी दुवै सीधा संवादको अभ्यास रोकिएको थियो ।

वास्तवमा बाइडेन निकै होसिएका थिए र त्यसअनुसार नै अभिव्यक्ति दिएका छन् । भेटपछि बाइडेनले भनेका थिए, ‘हामी दुईबीच असहमतिहरू छन्, सी निकै प्रस्ट छन्, त्यसकारण हामीबीच केही फलदायी र रचनात्मक छलफल भए ।’ जबकी बाइडेन पहिला सीलाई एक तानाशाहाको रूपमा ठान्थे । गत जुनमा यही कुरा भनेका थिए र चिनियाँहरूले निकै आक्रोश पनि पोखेका थिए ।

अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडेनले गत जुनमा क्यालिफोर्नियामा आयोजित एक कार्यक्रममा चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङलाई तानाशाह भनेका थिए । दुई महाशक्तिबीचको तनाव कम गर्ने उद्देश्यले बेइजिङमा भएको वार्ताका लागि अमेरिकी विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केनले सीलाई भेटेको एक दिनपछि बाइडेनको टिप्पणी आएको थियो । बाइडेनले यो पनि भनेका थिए कि, अमेरिकाले कथित चिनियाँ जासुस बेलुनलाई गोली हानेपछि सी लज्जित भएका छन् ।’

तर,अहिले त्यतिबेलाको भनाइको जवाफ दिनुपरेको छ । सीपछिको भेटमा त्यसको जवाफ दिनुपर्ने बाध्यता आइलाग्यो र बाइडेनले भने कि, ‘उनी एक अर्थमा तानाशाह हुन् कि उनी देश चलाउने व्यक्ति हुन् । हाम्रोभन्दा पूर्णतः फरक रहेको सरकारमा आधारित छ ।’

सी–बाइडेन सवालजवाफ

अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमका अनुसार इजरायल र हमासबीचको युद्धको आदानप्रदानको क्रममा, बाइडेनले धेरैजसो कुरा गरे र सीले प्रायः सुने मात्रै । बाइडेनले सीलाई स्पष्ट गरे कि उनी हमासलाई प्यालेस्टाइनीहरूबाट अलग देख्छन् । त्यसक्रममा बाइडेनले सीलाई इरानसँगको चीनको सम्बन्धको कुरा पनि उठाएका थिए ।

सीएनएनले उल्लेख गरेको छ, ‘अमेरिकाले चीनमा टेक्नोलोजी निर्यातमा लागू गरेको प्रतिबन्ध प्रविधि नियन्त्रणसँग तुलना गरेका थिए । बाइडेनले सीधै प्रतिक्रिया दिँदै भने कि अमेरिकाले चीनलाई यसको विरुद्ध सैन्य रूपमा प्रयोग गर्न सक्ने प्रविधि प्रदान गर्दैन ।’

बाइडेनले चीनमा अमेरिकी व्यवसायको उत्पीडनबारे प्रश्न उठाएका छन् । त्यति मात्र होइन, दुई नेताबीच आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्सको बारेमा छलफल भएको छ र नयाँ प्रविधिमा सँगै काम गर्न सहमत भएका छन् । बाइडेनले सीलाई चीन आणविक मुद्दाहरूमा अझ पारदर्शी हुनुपर्छ भने । र बाइडेनले भने, ‘सधैँ जस्तै, आमनेसामने छलफलको विकल्प छैन । मैले सधैँ हाम्रो छलफलहरू सीधा र स्पष्ट पाएको छु ।’

लामो समय निकै प्रष्टसहित मत राखेका बाइडेनपछि सीले पनि प्रष्टै र लामो कुरा गरे । यद्यपि, सीले साथमा अनुवादक पनि राखेका थिए । अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमले उल्लेख गरेअनुसार सीले अमेरिका–चीन सम्बन्धको स्पष्ट दृष्टिकोण प्रस्तुत गरे । त्यसका क्रममा सीले भने, ‘चीन–अमेरिका सम्बन्ध विगत ५० वर्ष वा सोभन्दा बढी अवधिमा कहिल्यै पनि सहज भएको छैन र यसले सधैँ कुनै न कुनै प्रकारको समस्याको सामना गरिरहेको छ । यो ‘ट्विस्ट र टर्न’को बीचमा अगाडि बढिरहेको छ ।’

सीले बाइडेनलाई भनेका छन्, ‘चीन र संयुक्त राज्य अमेरिकाजस्ता दुई ठूला देशका लागि एकअर्कालाई पछाडि फर्काउनु विकल्प होइन, एक पक्षले अर्कोलाई पुनर्निर्माण गर्नु अवास्तविक छ र द्वन्द्व र टकरावले दुवै पक्षका लागि असहनीय परिणामहरू छन् ।’

अमेरिका र चीनबीचको ‘प्रतिस्पर्धा’मा बाइडेनको दृष्टिकोणलाई अस्वीकार गर्दै, सीले भनेका छन्, ‘बाइडेन, अझै पनि प्रमुख देशको प्रतिस्पर्धा वर्तमान समयको प्रचलित प्रवृत्ति होइन र चीन र संयुक्त राज्य अमेरिका वा विश्वले सामना गरिरहेका समस्याहरूको समाधान गर्न सक्दैन भन्ने धारणा राख्दछन् ।'

ताइवानको सन्दर्भमा बाइडेनले जे प्रश्न उठाए त्यसमा सी सहमत हुने संभावना थिएन । हुन पनि उनीहरूबीच गत वर्ष त्यही ताइवान प्रकरणले सम्बन्धमा टकराव ल्याएको थियो । सैन्य तहमा हुने निरन्तरको संवाद र शीर्ष तहमा हुने संवाद पनि टुटेको थियो । त्यसैले पनि बाइडेनलाई भेटमै प्रष्ट सन्देश दिन चाहन्थे सी । त्यसका लागि अहिलेको वार्ता गतिलो मौका थियो । त्यसैले, सीले स्पष्ट पार्ने प्रयास गरेका थिए ।

अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यमाहरूका अनुसार सीले भनेका थिए, टापुको चिन्ता अमेरिका–चीन सम्बन्धमा सबैभन्दा ठूलो र सबैभन्दा खतरनाक मुद्दा हो । सीले ताइवनसँग शान्तिपूर्ण पुनर्मिलनका लागि चीनको प्राथमिकता रहेको र बल प्रयोग गर्ने सर्त राखेको बताए । सीले अमेरिकालाई ताइवानलाई हतियार बन्द गर्न र चीनको शान्तिपूर्ण पुनर्मिलनलाई समर्थन गर्न पनि आग्रह गरेको सिन्ह्वाले उल्लेख गरेको छ ।

बाइडेनले यस क्षेत्रमा शान्ति र स्थायित्व कायम गर्ने अमेरिकी अडान दोहोर्‍याएका थिए । त्यति मात्र होइन, आउँदो जनवरीमा हुने ताइवानको निर्वाचन प्रक्रियालाई सम्मान गर्न चीनलाई आग्रह गरेका थिए । ताइवानको वरिपरि चीनको विशाल सैन्य निर्माणको बारेमा निरन्तर चिन्ताको बाबजुद अमेरिकी अधिकारीहरूले सीले ठूलो आक्रमणको तयारी नगरेको विश्वास गर्दै बैठकबाट बाहिर आए ।

सम्बन्धका बाधक–ताइवान र साउथ चाइन सी

वेइजिङ र वासिङट्नले आत्मादेखि नै सम्बन्ध सुधारको अनुभूति गरेको देखिन्छ । जस्तो, चीनले सद्भावना दूतको रूपमा पाण्डा पठाउने भएको छ । ‘ल्याण्डमार्क संवाद’ को रूपमा हेरिएको भेटपछिका छलफलका विषयलाई ‘सान फ्रान्सिन्सको भिजन’ को रूपमा उल्लेख गरेका छन् ।

राजनीतिशास्त्री चन्द्रदेव भट्टको विश्लेषणमा ‘उनीहरूमा सम्बन्ध सुधार गर्नुपर्ने अनुभूति भएको देखिन्छ तर एकले अर्कोलाई विश्वास भने गर्दैनन् ।’ उनीहरू आपसी प्रतिस्पर्धी तथा प्रतिद्वन्द्वी मुलुक भएका कारणले एकले अर्कोलाई चेक एण्ड ब्यालेन्स मात्र, कमजोर बनाउन चाहन्छन् । त्यसैले, ४ घण्टे संवादले स्थितिलाई सामान्यीकरणचाहिँ गर्छ तर धेरै अपेक्षा पूरा गर्दैन ।

उनीहरूको सम्बन्ध सुमधुर हुनका लागि दुईमध्ये एक कमजोर हुनुपर्ने हुन्छ, जुन अहिलेको सन्दर्भमा संभव देखिँदैन । त्यसका चारवटा कारण रहेको विश्लेषण गरिन्छ । एक, ताइवान । दोस्रो, साउथ चाइना सी । तेस्रो, ट्रेड । चार, चिप्स ।

अमेरिकाले जसरी ताइवानको मुद्दा बोकेर चीनलाई कमजोर बनाउन चाहिरहेको छ, चीन पनि ‘साउथ चाइना सी’मा त्यति नै प्रभाव विस्तार गर्न चाहन्छ । यही क्षेत्र लक्षित अमेरिकाले इण्डो प्यासिफिक रणनीतिसँगै इण्डोप्यासिफिक इकोनोमिक फ्रेमवर्क बनाएको छ । अर्थात्, चीनलाई कमजोर बनाउन अमेरिकाका लागि ताइवान जति महत्त्वपूर्ण छ, चीनका लागि पनि साउथ चाइन सी त्यति नै महत्त्वको छ ।

त्यसो त, पछिल्ला दिनमा प्रविधिको विकाससँगै वेइजिङ र वासिङ्टनको ‘चिप्स युद्ध’ चर्किदो छ । वेइजिङको हुवावे कम्पनीमाथि वासिङ्टनले प्रतिबन्द लगाएर केही वर्षअघि नै यो युद्धको संकेत गरिसकेको छ । भट्ट भन्छन्, ‘त्यसैले, वेइजिङ र वासिङ्टनबीच अहिलेको संवादले व्यापारका लागि केही सहजीकरण होला तर रणनीतिक महत्त्वसँग जोडिएका प्रविधिका कारण सम्बन्ध सुधार हुनचाहिँ गाह्रो छ ।’

सीएनएनकै एक विश्लेषणलाई आधार मान्ने हो भने पनि वेइजिङ व्यापारिक कारणले वासिङ्टनसँग सम्बन्ध सुधार गर्न चाहन्छ । सीएनएनको विश्लेषणमा भनिएको छ, ‘सम्पत्ति बजार संकट, उच्च तहको स्थानीय सरकारी ऋण र युवा बेरोजगारीको बृद्धिसँग चिनियाँ अर्थतन्त्र संघर्ष गरिरहेको बेला सीको भ्रमण भएको हो । यो समयमा धेरै क्षेत्रहरूमा भएको क्रयाक्कडाउनले व्यापारिक विश्वासलाई ध्वस्त पारेको छ र धेरैलाई चीनमा के अवसरहरू बाँकी छन् भनेर प्रश्न गर्न उत्प्रेरित गरेको छ ।’ यी समस्याबाट बाहिर निस्कन सीले अमेरिकासँग सम्बन्ध सुधार गर्नुपर्ने बाध्यता देखिन्छ । स्थितिको सामान्यीकरण मात्रै पनि यी चुनौतीबाट पार पाउन वेइजिङलाई सहज हुनसक्छ ।

छायामा रुस–युक्रेन युद्ध

सी–बाइडेन चार घण्टा लामो संवादमा रुस–युक्रेन युद्धको मुद्दा अटाउन सकेन । युद्धको सन्दर्भमा चीन र अमेरिका दुई फरक कित्तामा छन् । तथापि, अमेरिकी सञ्चारमाध्यमहरूको भाषामा ‘ल्याण्डमार्क संवाद’ मा किन रुस–युक्रेनको एजेण्डाले प्रवेश पाएन ? त्यसको दुईवटा कारण प्रस्ट देखिन्छ । पहिलो यो मुद्दा प्रवेश गराउन चीन चाँहदैन थियो । दोस्रो, अमेरिका स्वयं, युक्रेनबाट निस्कने मुडमा रहेका कारण संवादको एजेण्डा थपेर जटिलतामा फस्न चाहन्न ।

झण्डै दुई वर्षदेखि चलेको यो युद्ध अमेरिकासहित पश्चिमा मुलुक र रसियाका लागि अनपेक्षित भइदियो । खासगरी, पश्चिमा मुलुकका लागि रुस–युक्रेन युद्ध अनपेक्षित मात्र होइन, असहज भइदियो । रुसलाई युद्धबाट परास्त गर्न मात्र होइन, रणनीतिक रूपमा पनि कमजोर बनाउने रणनीतिसहित पश्चिमाले युक्रेनलाई आर्थिक, सैन्य तथा हातहतियारको सहायताको वर्षा गरेका थिए । तर, त्यसको उपलब्धि पश्चिमाले पाउन सकेनन् । उल्टै पश्चिमा मुलुकमा युद्धविरोधी जनमत बलियो बन्दै गयो, शासकहरू चुनावी एजेण्डाका जवाफ दिन नसक्ने अवस्थामा पुगेका छन् ।

स्लोभाकियालागयतका देशमा युक्रेनलाई साहयता रोक्ने चुनावी एजेण्डा बोक्ने दल निर्वाचित भएको छ । त्यो लहर फ्रान्स, जर्मनीलायतका युरोपेली देशमा बिस्तारै फैलिँदैछ । त्यसले गर्दा अमेरिकासहित युरोप रुस–युक्रेन युद्धबाट बाहिर निस्कन चाहन्छन् ।

राजनीतिशास्त्री भट्टको विश्लेषणमा पनि रुस–युक्रेन युद्धमा अमेरिका र युरोपले सोचेभन्दा बढ्ता क्षति भोगेका छन् । त्यसकारण उनीहरू फेस सेभिङ खोजिरहेका छन् । शिलापत्रसँग भट्ट भन्छन्, ‘चीन, भारत र अफ्रिकाका देशहरूको पोजिसनका कारण रुस–युक्रेन युद्धमा पश्चिमाको सोचेभन्दा धेरै क्षति भयो, त्यसैले उनीहरू डमी पावर क्रियट गरेर निस्कन खोजिरहेका छन् ।’

विश्व तथ्यांकका अनुसार अमेरिका, जर्मनी, बेलायत, नर्वे, डेनमार्क, पोल्याण्ड, नेदरल्याण्ड, क्यानडना, जापानलगायतका देशले सैन्य सहायतामात्रै ९० दशमलव ५ बिलियन डलर युक्रेनका लागि खर्चिएका छन् । त्यसमा अमेरिकाले ४४ दशमलव ४ बिलियन, जर्मनीले १८ बिलियन, बेलायतले ७ बिलियन, नर्बेले ३ दशमलव ९ बिलियन, ईयूले ५ दशमलव ९ बिलियनबराबरको सैन्य सहायता गरेका छन् । विश्व तथ्यांककै सूचनाका आधारमा युक्रेनलाई आर्थिक सहायतामा यी मुलुकले १३० दशमलव १ बिलियन डलर सहायता गरेका छन् । त्यसमा ईयूले सबैभन्दा धेरै ८१ दशमलव ४ डलर, अमेरिकाले २५ दशमलव १ बिलियन, बेलायतले ७ बिलियन, जापानले ५ दशमलव ८ बिलियन, नर्बेले ३ दशमलव ८ बिलियन, क्यानडाले ३ दशमलव ६ बिलियन, जर्मनीले १ दशमलव ४ बिलियन, नेदरल्याण्डले १ दशमलव १ बिलियन, पोल्याण्डले ० दशमलव ९ बिलियन र डेनमार्कले ० दशमलव १ बिलियन आर्थिक सहायता गरेका छन् ।

त्यसो त, मानवीय सहायताको नाममा पनि पश्चिमा मुलुकले १२ दशमलव २ बिलियन खर्च गरेका छन् । अर्थात, रुस–युक्रेन युद्ध सुरु भएपछि पश्चिमा मुलुकले सैन्य, मानवीय र आर्थिक सहायताको नाममा करिब २ सय ३३ बिलियन डलर खर्चिएका छन् । यति ठूलो रकम खर्चेर पनि पश्चिमा मुलुकले अपेक्षित परिणाम भने निकाल्न सकेका छैनन् । उनीहरूले रुसमाथि लगाएको आर्थिक नाकाबन्दी तथा पेट्रोलियम पदार्थमा प्रतिबन्दले रुसको आर्थिक वृद्धिदर ३ प्रतिशतभन्दा कम हुन्छ भन्ने अनुमान थियो । त्यसमा पनि उनीहरूको अनुमान असफल भएको देखिन्छ । त्यसैले, पनि पश्चिमाहरू अहिले हमास–इजरालय युद्धको बहानमा वा यस्तै अर्को कुनै कारणमा युक्रेनबाट निस्कन चाहन्छन् । त्यसैकारणले सी–बाइडेन संवादमा यो विषय प्रवेश नभएको विश्लेषण गरिन्छ ।

जलवायु परिवर्तनमा मिलेमतो

जलवायु परिवर्तनमा एक देखिए वेइजिङ र वासिङटन । दुबईमा हुन लागेका कोप–२८ को सम्मुखमा दुई ठूला शक्तिको मिलेमतो प्रष्ट सन्देशचाहिँ जलवायु परिवर्तनको एजेण्डामा साना मुलुकको प्रस्ताव एक भएर प्रतिवाद गर्ने भन्ने देखिन्छ । दुई वर्षअघि ग्लोस्गोमा भएको कोप–२६ मा पनि यी दुई शक्तिले यसरी नै मिलेमतो गरेर साना मुलुकको आवाजलाई थप मलिनो बनाइदिएका थिए । सारा राजनीतिक, आर्थिक र सामरिक प्रतिद्वन्द्वीतामा रहेका यी मुलुक वातावरणको जल्दोबल्दो मुद्दामा साना मुलुको हितविरुद्ध उभिन भने किन हात मिलाउँछन् ? चासोको विषय बनेको छ ।

चीनको पारिस्थितिकी तथा वातावरण मन्त्रालयले जारी गरेको दस्तावेजमा उल्लेख गरेअनुसार चीन र अमेरिका संयुक्त रूपमा ग्लोबल वार्मिङसँग लड्न र ऊर्जा संक्रमण, मिथेन, चक्रीय अर्थतन्त्र र स्रोत दक्षता, कार्बन उत्सर्जनमा न्यूनीकरण र वन फँडानीजस्ता क्षेत्रमा केन्द्रित संयन्त्र निर्माण गर्न सहमत भएका छन् ।

लामो कूटनीतिक कसरत

सी–बाइडेन संवाद गराउन दुवै देशले लामो र बलियो कूटनीतिक प्रयास गरेका छन् । इन्डोनेसियाको जी–२० बैठकमा सी–बाइडेन संवाद भएको थियो । त्यसपछि रोकिएको संवादको दैलो भारतको जी–२० बैठकमा खुल्ने अनुमान थियो । तर, सीले भारतको जी–२० बैठक बहिस्कार गरेपछि बाइडेनसँग संवाद टरेको थियो । त्यसले, वेइजिङ र वासिङ्टनको सम्बन्ध निकै तरल न्यून विन्दुमा झरेको विश्लेषण भइरहेको थियो । यही बीचमा दुवै देशले विश्वभर आआफ्नो धार सिर्जना गर्न थालेका थिए ।

रुस–युक्रेन युद्ध, इजरायल–प्यालेस्टाइन युद्ध मात्र होइन, मध्य एशिया र अफ्रिकासम्मका मतमा उनीहरू दुई धारमा छन् । त्यसले सम्बन्धलाई थप तरल बनाइरहेको थियो । तर, रुस–युक्रेन युद्धबाट बाहिर निस्कन चाहेको वासिङ्टन तत्काल ताइवानमा द्वन्द्व भड्काउन पनि चाहँदैन । रुस–युक्रेन युद्धबाट पश्चिमाको ध्यान अहिले इजरायल–प्यालेस्टाइन युद्धमा केन्द्रित भएको छ । त्यसप्रतिको गुनासो युक्रेनका राष्ट्रपति भ्याल्दिमिर जेलेन्स्कीले पोखिसकेका छन् । अर्थात्, वासिङ्टन यतिबेला एकसाथ तीनतिर द्वन्द्व निम्त्याउन चाहँदैन ।

त्यसैले, वेइजिङसँग सम्बन्ध सुधारको प्रयासमा लागेको वासिङ्टनले वेइजिङसँग विभिन्न कूटनीतिक च्यानलहरू प्रयोग गरेको थियो सम्बन्ध पुनर्स्थापितका लागि । वासिङ्टनका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार सुलिभानले यसबीचमा चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीसँग तीनपटक भेट गरेका थिए । विदेशमन्त्री एन्टोनी ब्लिन्केन, वाणिज्यमन्त्री जीना रेमण्डोमात्र होइन, अमेरिकी जलवायु दूत जोन केरीसम्मले वेइजिङको यात्रा गरेका थिए ।

सी–बाइडेन संवादका लागि कूटनीकि कसरत कतिसम्म गरिएको थियो भन्नका लागि बैठकका लागि भएका सबै तयारीले संकेत गर्छ । सीएनएनका अनुसार सी–बाइडेनको वार्ता खासमा एक उच्च कोरियोग्राफी बैठक थियो । सीएनएनले उल्लेख गरेअनुसार, शिखर सम्मेलनको अप्टिक्स दुवै पक्षहरू बीच सावधानीपूर्वक वार्ता गरिएका थिए । र एस्टेटमा औपचारिक स्वागत अत्यधिक कोरियोग्राफ गरिएको थियो । बैठकको आयोजकको रूपमा बाइडेन सीलाई स्वागत गर्न भवनबाट बाहिर निस्के । दुवै देशका समुद्री गार्ड र झण्डासहित रातो कार्पेट बिछ्याइएको थियो । चिनियाँ राष्ट्रपतिको कालो सेडानमाथि तानियो र कार्पेटको अन्त्यमा रोकियो । सी मुस्कानका साथ उभिए र दुई व्यक्तिले हात मिलाए, प्रत्येकले अरूको नाडी समाते । सुलिभानको भनाइमा चाहिँ बाइडेनले अमेरिकी जनतालाई सी चिनफिङसँग बसेर अमेरिकी हितको रक्षा गर्न र अमेरिकी जनताको प्राथमिकतामा प्रगति गर्न सक्छ भन्ने कुरा अमेरिकी जनतालाई देखाउने व्यावहारिक तरिकाहरू खोजिरहेका थिए ।

त्यसो त, अमेरिकी सञ्चारमाध्यामको विश्लेषणमा सीसँगको भेट र वेइजिङसँगको सम्बन्ध सुधार बाइडेनको राजनीतिक अभिष्टसँग जोडिएको छ । अर्थात्, बाइडेनको घरेलु राजनीतिको ग्राफसँग जोडेर सी–बाइडेन संवादको विश्लेषण भइरहेको छ । सीसँगको भेट बाइडेनको आँउदो चुनावका लागि अर्थपूर्ण हुने विश्लेषण भइरहेको छ । त्यसअर्थमा पनि रिपब्लिकन पार्टीका केही नेता बाइडेनको आलोचना गरिरहेका छन् ।

जस्तो, बाइडेनले बुधबारको शिखर सम्मेलनको लागि तयारी गर्दै गर्दा रिपब्लिकनहरूले सीसँग भेट्ने उनको निर्णयमाथि प्रश्न उठाइरहेका थिए । राष्ट्रपति पदको उम्मेदवार हुन खोजिरहेका दक्षिण क्यारोलिनाका पूर्वगभर्नर निक्की हेलीले बाइडेनले बैठकको लागि ‘भीख’ मागेको दाबी गरे ।

विश्लेषक भट्ट भन्छन्, ‘निकै ठूलो कूटनीतिक कसरतपछि सीको सान फ्रान्सिन्सको भ्रमण भएको देखिन्छ । यो भ्रमणले दुई शक्तिबीच तिक्तता कम गर्न र सम्बन्ध सुधारको प्रयास गर्छ तर सम्बन्धको चिसोपना भने रहिरहने देखिन्छ ।’

प्रकाशित मिति: बिहीबार, कात्तिक ३०, २०८० १८:१०