...अनि डिलबहादुरलाई लाग्यो – भो मलेसिया फर्किन्नँ, यतै माटोसँग खेल्छु

A+ A A-

तपाईंलाई सबैभन्दा प्रिय के लाग्छ ? गोरखा आरूघाट, मान्बुका ५५ वर्षीय डिलबहादुर गुरूङ रंगीबिरंगी फूल औधी मन पराउँछन् । उनी भन्छन्, ‘ओमलाई मेरो जीवनभन्दा प्यारो केही छ भने त्यो फूल नै हो ।’

डिलबहादुरको जन्म गोरखामा भए पनि सबथोक पोखरामै छ । सबथाकेभित्र उनको पाँच जनाको परिवार र फूलको नर्सरी पर्छ । डिलबहादुर पोखरा झरेको १८ वर्ष भयो । उनी पोखराका पुराना फूल किसानमध्ये एक हुन् । अहिले उनी फ्लोरिकल्चर एसोसिएसन कास्कीका अध्यक्ष छन् ।

काम गर्न काठमाडौं, मलेसिया पुगेका डिलबहादुरको दिल सिजनल मनकामना नर्सरीमा भुलेको छ । २०६३ सालमा उनले पोखरामा मनकामना नर्सरी खोल्दा ४ जनामात्र फूल उत्पादनमा सक्रिय थिए । उनी सुरूवातका दिनका किस्सा सुनाउँछन्, ‘रानीवन छेउको जमिन फाँडेर फूल खेती गर्छुभन्दा यो कस्तो बुद्धि नभएको गुरूङ रहेछ भन्थे !’

कारखाना, बगैँचादेखि फूलबारीसम्म

डिलबहादुरको फूलबारीसम्मको यात्रा सहज भने छैन । उनले काठमाडौंको बालकुमारीमा ११ वर्ष गलैँचा कारखानामा काम गरे । गलैँचा कारखानामा काम गरेको किस्सा उनीनिकटबाहेक चिनजानका धेरैलाई पत्तो पनि छैन । त्यहाँ काम गरेर जीवन नधानिने देखेपछि २०५८ सालमा उनी परदेश पुर्‍याउने जहाज चढे ।

डिलबहादुरले फूल खेती मलेसियामा बुझेका हुन् । त्यहाँ चिया बगैंचाको रेखदेख गर्ने जिम्मा थियो । घाम लागेपछि कैँची सुख्खा हुन्थ्यो । त्यसपछि बगैँचामा चियाको बोट काँटछाँटको काम हुँदैनथ्यो । त्यसैले बिहान ४ बजेदेखि घाम नलाग्दासम्म बगैँचामा काम हुन्थ्यो । बगैंचाको काम सकेपछि उनी फूल नर्सरीमा ‘पार्ट टाइम’ गर्थे । तीन वर्ष त्यसरी नै बिताए ।

उनी फर्किंदा बहिनी–ज्वाइँ काठमाडौंमा नर्सरीमा व्यस्त थिए । एक मनले उनलाई काठमाडौंमै नर्सरी खोलौं भन्ने पनि लागेको रहेछ । पछि घुम्नलाई पोखरा आए । २०६१ सालमा नेपाल फर्किंदा उनी मलेसिया फर्किने–नफर्किने दोधारमा थिए । सकेसम्म यतै पसिना बगाउन पाए हुन्थ्यो भन्ने थियो ।

पोखरामा फूल खेतीको राम्रो सम्भावना देखे । अनि उनले सोचे – भो मलेसिया फर्किन्नँ, यतै माटोसँग खेल्छु । त्यसपछि फेरि जहाज चढेर परदेश हानिने मन मर्‍यो । ‘यहाँ त्यतिबेला ४/५ वटा साना–साना नर्सरी थियो । काठमाडौंमा त्यतिबेलै धेरै नर्सरी भइसकेका थिए,’ डिलबहादुरले सुनाए, ‘मलाई तरकारी र फूल खेतीबारे बराबर ज्ञान छ । भो तरकारी त सबैले गर्छन्, म फूल खेती गर्छु भनेर पोखरामै बसेँ ।’

नर्सरीको नाम पो के राख्ने ? गृहजिल्ला गोरखाकै मनकामना मन्दिरको नामबाट नाम जुराए । पोखराको ड्यामसाइडमा चार रोपनी जमिन भाडामा लिए । फूलबारीमा फूल फुलेसँगै उनका सपनाले कोपिला हाले । यो २०६३ सालको कुरा हो । पहिलो महिना नै १३ हजार रूपैयाँ नाफा निस्किएपछि उनमा ऊर्जा झनै भरियो । त्यसपछि त उनले अन्तः केही सोचेनन् । सुरूमा १३ लाख रूपैयाँ लगानी गरेका थिए । अहिले त लगानी पनि ३० लाख रूपैयाँभन्दा बढी भइसकेको छ ।

दुई वर्षअघिसम्म पोखरा–१७ ड्यामसाइडमा रहेको उनको नर्सरी अहिले त्यही वडाको पावरहाउस क्षेत्रमा सरेको छ । ८ वर्षलाई लिजमा लिएको ६ रोपनी जमिनमा उनले फूलका थुँगा हुर्काइरहेका छन् । ‘अहिले नर्सरीमा १४० थरीभन्दा बढी फूल होलान्,’ डिलबहादुरले सुनाए, ‘खर्च कटाएर ७० हजार रूपैयाँ, कहिले एक लाख रूपैयाँसम्म बच्छ । नर्सरी सार्नमात्र २५/२६ लाख रूपैयाँ खर्च भयो ।’

मान्छेको जीवन मुटुको चाल र सासमा अडिएको हुन्छ । फूलको उब्जनी स्याहारसुसार र मौसम कस्तो छ भन्नेमा भर पर्छ । डिलबहादुर बिहानै ६ बजे नै नर्सरीमा पस्छन् । कुनै बिरुवा ओइलाएको छ–छैन हेर्छन् । श्रीमती मनकुमारी र छोराछोरी पनि साथमै हुन्छन् ।

डिलबहादुर आफ्नो वंशभित्र प्रेरणाका स्रोत पनि बनेका छन् । उनकै सिको गरेर पोखरा, चितवन, बुटवलदेखि काठमाडौंसम्म १५ जना आफन्तले नर्सरी गरेका छन् । भाइ काशी, सुरेन्द्र, केरमान, काकाका छोराहरू मेघबहादुर, कृष्ण, सुरेन्द्र पनि उनीबाटै सिकेर नर्सरीमा व्यस्त छन् । पोखरा, चितवन, बुटवलमा रहेका यी सबैको नर्सरीमा ‘मनकामना’ नाम झुण्डिएकै छ । जस्तै : मनकामना नर्सरी, गोरखा मनकामना नर्सरी, सानुभाइ मनकामना नर्सरी, केबलकार मनकामना नर्सरी ।

त्यो विपत्ति...

फूल किसानलाई कहिले ल्याएको बिउ नउम्रँदा धोखा हुन्छ, कहिले हावाहुरी र असिनाले टनेल र फूल सखाप पार्छ । २०६५ सालमा असिनाले हानेर ढलेका फूलको दृश्य सम्झँदा डिलबहादुर आज पनि भावुक सुनिन्छिन् । त्यो वर्ष असिनाले टनेल नै ढलाएको थियो ।

असिना भरिएको टनेल ढलेपछि सबै फूल थिचिए । हावाहुरीको भूमरीले त्यतिबेला ८ लाख रूपैयाँभन्दा बढीको फूल क्षति भएको डिलबहादुरले सुनाए । ‘मैले असिना बेल्चाले फालेँ । त्यतिबेलाको भिडियो त अझै मोबाइलमा छ,’ उनी आत्मविश्वाससहित मन्द स्वरले बोले, ‘त्यतिबेला अलिकति हतासिएँ । तर, यस्तो त पर्दै जान्छ, टर्दै जान्छ ।’

फूल खेतीलाई नेपाल सरकारले कृषि क्षेत्रअन्तर्गत राखेको छ । तर, सरकारले तरकारीजस्तै गरेर प्रोत्साहन नगरेको डिलबहादुरको गुनासो छ । नेपालमा जापान, होल्याण्ड, अमेरिका, थाइल्याण्डलगायत देशबाट फूलको बिउ ल्याउनुपर्ने बाध्यता छ । त्यसैले सरकारले मलबिउ उत्पादनको वातावरण तयार पारिदिए र चिस्यान केन्द्र निर्माण गरिदिँदा फूल किसानलाई सहज हुने उनी बताउँछन् ।

सरकारसँग गुनासोका केही पोका भए पनि डिलबहादुरलाई आफ्नो जीवनसँग गुनासो छैन । फूलले दुई छोरा, एक छोरीसहितको परिवार चल्यो । पोखरामा जमिन जोड्छु भन्ने थिएन, धेरथोर त्यो पनि जोडे । अब उनलाई बाँकी जिन्दगी पनि फूलबारीमै श्रीमती मनकुमारीसँगै बिताउने रहर छ । डिलबहादुर हाँस्दै भन्छन्, ‘पछि सानो नर्सरी बनाएर त्यहीँ बाँकी जिन्दगी बिताउन पाए हुन्थ्यो भन्ने छ । मेरो त भगवान्सँग पनि यही प्रार्थना छ ।’

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक २८, २०८० १४:४२