चीनकाे कैलाश उक्लेपछि लाग्याे– भारतकाे कन्याकुमारीसम्मै जान्छु

A+ A A-

एक्लै घुम्न खुब मज्जा लाग्छ मलाई, यायावरजस्तै । तर, सधैँ यस्तो मौका कहाँ पाइन्छ र ! यस वर्षको सुरुवात मैले कैलाश मानसरोवरको यात्रासँगै गरेको थिएँ । फोटो र फुटेज खिच्दै कैलाश पर्वत उक्लिँदा शीर्षकमा त्यो यात्राबारे मैले शिलापत्रमै लेखिसकेको छु । कैलाश यात्रा मैले तेस्रोपल्ट गरेको थिएँ ।

मनमा लागिरहन्थ्यो, अग्लो कैलाशदेखि भारतको सबैभन्दा दक्षिणको होचो कन्याकुमारीसम्मको यात्रा कस्तो होला ? किनकि काश्मिरदेखि कन्याकुमारीको यात्रालाई धेरै लामो भन्ने गरिन्छ । मलाई कैलाशदेखि कन्याकुमारीसम्म त्योभन्दा लामो यात्रा अनुभव सँगाल्न मन लाग्यो ।

थोरै ‘ग्याप’मै सही, मैले यो यात्रानुभूति पनि गरेँ । जुन यात्रा मेरा लागि अविस्मरणीय रह्यो । यो लेखको बीचबीच र अन्तिममा यात्राका क्रममा खिचेका तस्वीरहरू पनि म तपाईंलाई देखाउनेछु । खासमा म घुम्न मात्रै पनि गएको होइन । भारतमा फोटोग्राफीसम्बन्धी एक कार्यक्रममा साथीहरूले निम्ता गर्नुभएको थियो । यसलाई मैले एउटा कार्यक्रमको सहभागितामा मात्रै सीमित हुन नदिएको मात्र हो ।

मेरो यात्रा गत ८ सेप्टेम्बरबाट सुरु भएको थियो, नेपाल एयरलाइन्सकाे विमानमार्फत ।

सुरुमै सिनेशहर मुम्बईको घुमघाम गर्ने योजना बनाएर नेपाल एयरलाइन्सको विमानबाट उडियो । तर, अविरल वर्षाले मुम्बई चुर्लुम्म डुब्न मात्र बाँकी रहेछ । डरलाग्दो वर्षा भइरहेको थियो । ४० मिनेटजति विमानचालकले जहाज आकाशमै फनफनी घुमाए ।

विमानबाट देखिएकाे मुम्बई भूमि ।

अवतरणपछि रणभुल्लमा परियो । जता हेरे पनि पानी । यस्तोमा के घुम्नु, कहाँ घुम्नु ? त्यो रात विमानस्थलमै बिताएर भोलिपल्टै गोवातिर हानिएँ ।

गोवा.. आहा ! नाम सुन्दै दिमागमा फैलिएको समुद्री किनार, आधुनिक जीवनशैली, काजुबाट बनेको फेणी इत्यादि आउँथ्यो । त्यहाँ पुगेपछि थाहा पाइयो, गोवा यत्तिमै सीमित छैन । यो राज्यमा यति उत्कृष्ट रिसोर्टहरू देखेँ, जहाँ मानिस शान्तिको खोजीमा पुग्ने रहेछन् ।

धार्मिक मान्यताअनुसार, गोवाको रचना भगवान् परशुरामले गरेका थिए । उनले आफ्नो वाणले समुद्रलाई पछाडि धकेलिदिएका थिए । आज पनि गोवाका विभिन्न स्थानमा वाणावली, वाणस्थली इत्यादि छन् ।

उत्तरी गोवास्थित हमलनजिकै खैरो रङको एक पर्वत छ । यसलाई परशुरामले यज्ञ गरेको स्थान मानिदो रहेछ । ऐतिहासिक दृष्टिबाट गोवाबारे सबैभन्दा पहिला महाभारतमा लेखिएको थियो । त्यो बेला गोवाको नाम ‘गोपराष्ट्र’ अर्थात् गाई चराउनेको देश’ थियो । ‘गोपराष्ट्र’ नै अपभ्रंश हुँदै गोवा भएको मानिदो रहेछ ।

गोवामा वणजी, वास्को डी गामा, मडगाँव, मापुसा, पोण्डा, ओल्ड गोवा, छापोरा, वेगाटोर, बेनलिम, दूधसागर झरना आदि घुम्नलायक ठाउँ रहेछन् । डोना पाला, मिरमार, बोग्मालो, अन्जुना, भेगाटोर, कोल्भा, केलनगुट, बांगा, पालोलेमलगायत पनि घुम्न नछुटाउनुपर्ने बिच हुन् ।

त्यहाँ मैले खुब रमाइ–रमाइ फोटो खिचेँ । गोवामा थुप्रै नेपालीहरू काम गर्दा रहेछन्, खासगरी होटल क्षेत्रमा । क्यासिनोमा पनि नेपालीहरूले काम गरेको देखेँ । सुरक्षामा पनि नेपाली नै बढी देखिए ।

गोवाका स्थानीयवासी निकै मिजासिला लागे । गोवामा चार रात पाँच दिन बसेँ । थाहा छैन, राम्रो हो कि नराम्रो, घुम्न जाँदा मेरो एउटा बानी छ– दिनभरि घुम्ने अनि रातभरि यात्रा गर्ने ।

काेच्ची

पाँचौँ दिन राति ११ बजे ट्रेन चढेर म गोवाबाट केरलाको मुख्य शहर कोच्चीतिर लागेँ । मेरो खास यात्राचाहिँ कोच्ची नै थियो । केरला राज्य फोटोग्राफर संघको वार्षिकोत्सवमा मलाई निम्ता थियो । यो शहर झन् राम्रो लाग्यो । कस्तो युरोपेली देशजस्तै ।

यो शहरलाई अचेल कोचिन भन्ने गरिन्छ । ‘अरब सागरको रानी’ पनि भनिने कोच्ची १४औँ शताब्दीदेखि नै मसला व्यापारको केन्द्र रहँदै आएको छ । कोच्चीमा अरबी, बेलायती, चिनियाँ, डच र पोर्चुगालीले लामो समय शासन गरेका थिए । त्यसैले पनि कोच्चीको इतिहास र संस्कृतिमा उनीहरूले अमिट छाप छोडे । यहाँका पर्यटकीयस्थलहरूमा सेन्ट फ्रान्सिस चर्च, शान्ताक्रुज क्याथेड्रिल, बोलघाट्टी महल, मरिन ड्राइभ, पल्लिपुरम किल्ला आदि खास मानिन्छन् । समुद्री तटनजिकै भएकाले यी स्थान सी फुडका लागि प्रख्यात छन् ।

केरलामा चार दिन बिताएर म बसमार्फत कन्याकुमारीतिर सोझिएँ । त्यहाँबाट झण्डै ४ सय किलोमिटरको दूरीमा रहेछ कन्याकुमारी । काठमाडौंको साझा बसजस्तै सरकारी बसमा चढेको थिएँ । ठीकै लाग्यो त्यो बसको यात्रा । राति १० बजे चढेको बिहान ४ बजे कन्याकुमारीमा झारिदियो ।

कन्याकुमारी भारतको दक्षिणी शहर हो । समुद्रले घेरिएको कन्याकुमारी तमिलनाडुको सबैभन्दा शान्त र सुन्दर ठाउँमध्ये एक मानिन्छ । यो तटीय शहरमा इतिहास, संस्कृति, प्राकृतिक सुन्दरता र आधुनिकीकरणको गजबको मिश्रण छ ।

कन्याकुमारीमा विवेकानन्द रक मेमोरियल, कन्याकुमारी बिच, तिरुवल्लुभरको मूर्ति, आर लेडी अफ रेनसम चर्च, सुनामी स्मारक, गान्धी मण्डपमथिपराप्पु वाटरफल सबैभन्दा धेरैले घुम्ने आकर्षण हुन् ।

मलाईचाहिँ त्रिवेणी संगम निकै रमाइलो लाग्यो । तीन समद्र मिसिएको ठाउँ । त्यहाँ अद्भुत शक्ति छ भन्ने विश्वास गरिँदो रहेछ । कन्याकुमारी मन्दिर त विश्वप्रसिद्ध नै छ ।

बंगालखाडीको समुद्रबाट घाम उदाउँदै गरेको देखिँदा अरेबियन सागरमा घाम अस्ताउँदै गरेको दृश्य एकै ठाउँबाट देख्न सकिन्छ । हुनलाई कन्याकुमारी सी फुडका लागि प्रसिद्ध छ । यद्यपि, कन्याकुमारी मन्दिरभन्दा ५ सय मिटरवरपर माछामासु खान पाइँदैन रहेछ । म गणेश चतुर्थीको दिन पुगेको थिएँ । त्यहाँ गणेशलाई पनि निकै मान्दा रहेछन् । भव्य पूजा भइरहेको थियो ।

त्यहाँ पुगेर मैले कैलाश मानसरोवर सम्झिएँ । उस्तै अनुभूति भयो । कन्याकुमारी घुम्न एक दिन पर्याप्त रहेछ ।

रामायणमा बाँदर सेनाले ढुंगाको पुल बनाएर लंका छिरेको ठाउँ रामेश्वरम कन्याकुमारीबाट तीन सय किलोमिटर पूर्वमा रहेछ । त्योचाहिँ मैले मिस गरेँ । कैलाश र कन्याकुमारीको तुलना गरेर मख्ख परेको मैले रामेश्वरमको कुरा भुलेछु, अब मेरो यात्रा पूर्ण भयो भन्ने लाग्यो । त्यसैले रामेश्वरम मिस गरेँ ।

आफ्नो यात्रा पूरा गरी म १९ अक्टोबरमा काठमाडौं ओर्लिएँ । धेरैजसोले मलाई घुमघाममा कत्तिको खर्च गर्नुहुन्छ भनेर सोध्नुहुन्छ । यसमा मेरो सरल जवाफ हुन्छ, तपाईंमै भर पर्छ । के खाने, कति खाने, कतिबेला खाने, तपाईंको प्राथमिकता के हो भन्ने कुराले खर्च तय गर्छ । म आफ्नो यात्रा भोकै त गर्दिनँ तर आवश्यकताको सीमा पनि नाघ्दिनँ । मेरो प्राथमिकता बढीभन्दा बढी सिनहरू हेर्नु, घुम्नु नै हुन्छ । त्यसैले त्यस्तो धेरै खर्च उठ्दैन । अनावश्यक खर्च गर्न थालियो भने त जति पनि पैसा जान्छ । किनकि घुम्ने ठाउँमा अवश्य पैसा खर्च गर्ने ठाउँ हुन्छ नै ।

सबै तस्वीरहरू खण्डखण्ड गरेकाे राखेकाे छु । तस्वीर धेरै भएकाले मैले सबैकाे डिटेल राखेकाे छैन तर कुनै तस्वीरको डिटेल तपाईंलाई थाहा पाउन मन लाग्यो भने कमेन्टमा सोध्नुहोला, म तपाईंहरूको जिज्ञासा मेटाउने प्रयास गर्नेछु ।

काठमाडाैंबाट मुम्बई जाँदा