अब १० हजार विद्यार्थी र परिवार इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान घेर्न तयार हुनुपर्छ (अन्तर्वार्ता)

अब १० हजार विद्यार्थी र परिवार इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान घेर्न तयार हुनुपर्छ (अन्तर्वार्ता)

A+ A A-

इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान (आईओई) ले इन्जिनियरिङ अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरूको शुल्कमा वृद्धि गरेसँगै बढेको विवादबीच सिङ्गो इन्जिनियरिङ क्षेत्र अहिले प्रभावित छ । पुरानो शुल्कमा भर्ना लिन नसकिने आईओईको निर्णय र कुनै पनि मूल्यमा बढाइएको शुल्क फिर्ता गरिछाड्ने विद्यार्थी संगठनहरूको अडानका बीच झण्डै १० हजारभन्दा बढी विद्यार्थीहरूको शैक्षिक भविष्य अन्योलपूर्ण हुन पुगेको छ । विवाद कतिसम्म बढेको छ भने बुधबार मात्रै आईओई परीक्षा बोर्डका सबै सदस्यले यथास्थितिमा प्रवेश परीक्षा गराउन नसकिने भन्दै राजीनामा दिएका छन् । यसै सन्दर्भमा हामीले अखिल (क्रान्तिकारी)का उपाध्यक्ष जीपी मैनालीसँग गरिएको कुराकानीको सम्पादित अंश :

हाल इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थानहरूमा चलिरहेको विवाद के हो ?

विगत ६ महिनाभन्दा बढी समयदेखि इन्जिनियरिङको प्रवेश परीक्षाको तयारीमा घोटिएका १० हजारभन्दा बढी विद्यार्थीहरूको भविष्य अनिश्चित भएको छ । पुल्चोक क्याम्पसका विभागीय प्रमुखहरूले स्ववियु र विद्यार्थी संगठनहरूलाई नै क्याम्पस चलाऊ भन्दै आफ्नो गैरजिम्मेवारीपन देखाउनुभएको छ भने परीक्षा बोर्डले राजीनामा गरेको छ । यसले परीक्षाको मुखमा उभिएका विद्यार्थीहरूको भविष्य के हुने भन्ने चिन्ताले आमविद्यार्थीको मनोबल खस्किएको छ । यतिबेला इन्जिनियरिङ पढ्ने लालसा बोकेर आएका अधिकांश विद्यार्थी र तिनका अभिवावकहरू तनावमा छन् । पछिल्ला घटनाक्रमसँगै बढेको अनिश्चयले मुलुकभित्र शैक्षिक वातावरण नरहेको कुरालाई बल पुर्‍याइरहेको छ । यसका लागि इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थान (आईओई) ले आफ्नो गैरजिम्मेवारीपना देखाई रहेको छ भन्ने हाम्रो बुझाई हो ।

उच्च शिक्षाका लागि विद्यार्थीहरू पलायन हुने दर उच्च रहेको यस्तो परिस्थितिबीच आईओईले शुल्क वृद्धि गरेर आगोमा झनै घिउ थपिदिएको छ । देशका विभिन्न कुनाबाट इन्जिनियरिङ अध्ययन गर्ने भनेर काठमाडौं आउने युवाहरू पहिले २ लाख ८० हजारमा अध्ययन गर्थे । तर, अहिले झण्डै ८ लाख शुल्क तिर्नुपर्ने अवस्था आइलागेको छ । यसले टीयूका निजी कलेजहरूको शुल्क वृद्धिलाई पनि जायज ठहर्‍याइदिनेछ । एकातर्फ हाम्रो देशको शैक्षिक गुणस्तर खस्किएको दुःखद अवस्थामा हामी छौँ भने अर्कोतर्फ शुल्कवृद्धि र यसको क्रिया र प्रतिक्रियामा आईओईदेखि त्रिविसम्म भएका विकसित घटनाक्रमले थप विद्यार्थीहरू विदेश पलायन हुने अवस्था छ । यही परिस्थितिलाई मध्यनजर गरेर विद्यार्थी संगठनहरूले संयुक्त आन्दोलनको घोषणा गरेका हुन् ।

२०५५ सालदेखि शुुल्क बढेको थिएन । २५ वर्षपछि शुल्क बढ्दा विद्यार्थी संगठनहरूले विवादको विषय किन बनाउनुपरेको ?

झट्ट हेर्दा तपाईंले भनेको कुरा ठीकै लाग्छ । तर, कुनै पनि विषयका विविध आयामहरू हुने गर्छन् । तपाईं कहाँ उभिएर, कुन दृष्टिकोणका साथ, कसको पक्षमा बोल्दै हुनुहुन्छ भन्ने कुराले अर्थ राख्छ । आईओईले ६ महिनाअघि मात्रै यो निर्णय गरिदिएको भए आन्दोलनले यो रूप लिँदैनथ्यो । सरोकारवाला पक्षहरू छलफलमा बस्ने समय हुने थियो । एउटा शुल्क तय हुन्थ्यो र विद्यार्थीहरू समयमै प्रवेश परीक्षा दिन पाउँथे । यसले उनीहरूको शैक्षिक क्यालेन्डर भत्कने थिएन । तर, अहिले परिस्थिति कस्तो बन्यो भने आईओईले प्रवेश परीक्षाको मुखमा शुल्क बढाउने, विद्यार्थी संगठनहरूले आन्दोलनको घोषणा गर्ने र त्रिविबाहेकका विश्वविद्यालयहरूले खुसियाली मनाउने मात्र होइन, विद्यार्थी विदेश पठाउन बसेका कन्सल्टेन्सीहरू पनि खुसी मनाइरहेका छन् ।

विद्यार्थी संगठनहरूको इतिहास नेपालको राजनीतिक आन्दोलनहरूमा मात्रै होइन, यहाँको शैक्षिक गुणस्तरको स्तरोन्नतिका पक्षमा पनि रहेको बिर्सन मिल्दैन । शैक्षिक गुणस्तरबारे कुरा गर्दैगर्दा हामीले विद्यार्थीहरूको आर्थिक, सामाजिक र शैक्षिक अवस्थालाई पनि हेर्नुपर्ने हुन्छ । २०५५ सालदेखि नबढेको शुल्क आईओईले बढाउनै मिल्दैन भन्ने मेरो कुरा होइन । तर, प्रश्न के हो भने यो शुल्क यति नै बेला किन बढाइयो र एकैपटक तीन गुणले शुल्कवृद्धि गर्न के कुराले प्रेरित गर्‍यो ? शुल्कवृद्धिको निर्णय र प्रवेश परीक्षाको मिति एकैचोटि किन सार्वजनिक हुन्छ ?

त्रिभुवन विश्वविद्यालयको शैक्षिक गुणस्तर घट्यो भन्ने प्रतिवेदनहरू आइरहँदा विश्वविद्यालयहरूलाई बलियो बनाउनुको सट्टा विद्यार्थी संगठनहरू विश्वविद्यालयको गुणस्तर खस्काउनतर्फ किन लागेका होलान् ?

आममानिसले पनि सोधिरहेका होलान् भन्ने अर्थमा यसको जवाफ दिनुपर्ने हुन्छ । मलाई अचम्म लाग्छ कि विश्वविद्यालयको गुणस्तर घटाउनुमा विद्यार्थी संगठनहरूलाई जिम्मेवार देख्नेहरूले शिक्षाक्षेत्रको नीति निर्माण तहमा रहनेहरू र विश्वविद्यालयका ठूला कुर्सी ओगट्नेहरूले स्वार्थवश यो देशको शिक्षा ध्वस्त बनाइरहेको किन देखिरहेका छैनन् ?

मलाई अचम्म लाग्छ कि विश्वविद्यायको गुणस्तर घटाउनुमा विद्यार्थी संगठनहरूलाई जिम्मेवार देख्नेहरूले शिक्षा क्षेत्रको नीति निर्माण तहमा रहनेहरू र विश्वविद्यालयका ठूला कुर्सी ओगट्नेहरूले स्वार्थबस यो देशको शिक्षा ध्वस्त बनाइरहेको किन देखिरहेका छैनन् ?

तर, जुन देशको गृहसचिव संगठित मानव तस्करीमा लागेको छ, जुन देशको शिक्षामन्त्री गुणस्तरहीन निजी विद्यालय चलाइरहेको छ, त्यो देशमा शैक्षिक गुणस्तर खस्किएको जिम्मेवारी विद्यार्थी संगठनले लिइदिनुपर्ने ? हामीहरू जो निरन्तर यही देशमा युवाहरूले भविष्य देख्नुपर्छ भनिरहेका छौँ ।

गरिब किसानका छोराछोरीलाई सर्वसुलभ शिक्षा उपलब्ध गराउनुपर्छ भनिरहेका छौँ । उनीहरूले नै यो देशको शैक्षिकस्तर कमजोर गर्न भूमिका खेले भन्नु आफैँमा हास्यास्पद हो । अहिले यो मुद्दामा अन्य विद्यार्थी संगठनहरू पनि निकै संवेदनशील भएर आईओईको शैक्षिक गुणस्तर नघटोस् भनेर आ–आफ्नो ठाउँबाट प्रयत्न गरिरहेका छन् । हेर्नुस, १० वर्षअघि सँगै कक्षामा पढेका मेरा सहपाठीहरू अहिले १० प्रतिशत पनि भेट्दिनँ स्वदेशमा । हामी यही मुलुक बदल्न सम्भव छ भनेर निरन्तर संघर्ष गरिरहेका छौँ भने तपाईंले भनेको प्रश्न कहाँ मिल्यो त ?

सरकारी सुविधा, पूर्वाधार र खर्चमा बाँच्ने अध्ययन संस्थानहरूले अर्को शैक्षिक व्यापारीले खोलेको शैक्षिक पसलजस्तै शुल्क असुल्न थाल्ने हो भने यो देशको शिक्षाको अवस्था कति कहालीलाग्दो बन्ला ? तपाईं कल्पना गर्नुस् त । तर, शुल्क कहिल्यै पनि वृद्धि हुनु हुँदैन भनेर हामीले भनिरहेका छैनौँ । यसमा राज्यको पनि जिम्मेवारी हुन्छ । त्यसैले आवश्यक परे राष्ट्रिय गरिमा बोक्ने इन्जिनियरिङ, मेडिकल, कृषि र वन विज्ञानलगायत संस्थानहरूलाई संकटबाट बाहिर निकाल्न राज्य लाग्नुपर्छ, त्यसका लागि बजेट बढाउनुपर्छ भनेर हामी संघर्ष गरिरहेकै छौँ । यसैका लागि २० प्रतिशत बजेट शिक्षाक्षेत्रमा छुट्याइनुपर्छ भनेर हामीले निरन्तर आवाज उठाइरहेका छौँ ।

झण्डै १० हजार विद्यार्थी त्रिभुवन विश्वविद्यालयअन्तर्गतका इन्जिनियरिङ संस्थाहरूमा प्रवेश परीक्षाका लागि कुरिरहेका छन् । अहिले उनीहरू विद्यार्थी र शिक्षकको लडाइँकाे चेपुवामा परेका छन् । अलिकति पनि गम्भीर हुनुपर्दैन ?

यो देशमा विद्यार्थीहरूले पढ्ने वातावरण निर्माण गरिनुपर्छ । धनी र विपन्नहरूका छोराछोरी एउटै बेन्चमा बसेर पढ्न सक्नुपर्छ । उनीहरूलाई समान सुविधाका शैक्षिक गतिविधिमा सामेल गराउने वातावरण बनाइनुपर्छ । र, एउटै प्रश्नपत्रमा उनीहरूको क्षमता नापिनुपर्छ भनेर अखिल (क्रान्तिकारी) दशकौँदेखि संघर्ष गरिरहेको छ । तर, अझै पनि उपत्यकाका सुविधासम्पन्न स्टार शैक्षिक संस्था र हुम्लाको एउटा विद्यालयको विद्यार्थीले पाउने वातावरणको तुलना गर्नुभयो भने तपाईं पनि हामीले उठाइरहेको मुद्दामा आइपुग्नुहुन्छ । के कर्णाली र मधेसको विपन्न गाउँबाट दुःख गरेर शहर टेकेको किसानको छोरालाई आईओईमा कुनै स्थान छैन ? हो, हामी उनीहरूकै लागि लडेका हौँ ।

हामी कक्षा १ मै लाखौँ बुझाएर पढाउन सक्ने अभिवावकका छोराछोरीलाई मात्र केन्द्रमा राखेर बहस गर्ने हो भने तपाईंले भनेको सही छ । तर, बिहान खाएर बेलुका के खाऊँ भन्नेहरूका सन्तानले पनि परिश्रम गर्‍यो र क्षमता छ भने इन्जिनियरिङ पढ्न पाउनुपर्छ भन्नुभयो भने तपाईं नयाँ ढंगले सोच्न थाल्नुहुनेछ । जो देश छोडेर जाने ल्याकतसमेत राख्दैनन्, के उनीहरू शिक्षाबाट पनि वञ्चित हुनुपर्ने हो ? अहिलेको अवस्था के हो भने एउटा शैक्षिक माफियाविरुद्ध अर्को शैक्षिक माफिया भिडिरहेको छ । र, हामी त्यस्ता खाले दुवै प्रवृत्तिका विरुद्ध संघर्षमा छौँ । यसमा अर्को पक्ष पनि छ, जो धमिलिएको पानीमा माछा मारिरहेको छ । त्यसै हामीले सबै अभिवावक तथा विद्यार्थीहरूमा के अपिल गर्न चाहन्छौँ भने ती १० हजार विद्यार्थी र तिनका परिवारहरू सबै आईओई घेर्न तयार हुनुस् । नभए तपाईंका छोराछोरीको भविष्य कुनै मेनपावर कम्पनीको टेबुलमा हुनुपर्छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, असोज १९, २०८० १३:२२