राजपरिवारमा जन्मिएर संगीतमा डुबेका एसडी बर्मन (भिडियाे)

सबैले प्रेमपूर्वक बर्मन दा भनेर बोलाउने एसडी अर्थात सचिन देव बर्मन हिन्दी र बंगाली फिल्मको यस्तो नाम हो, जसलाई नसम्झिँएर फिल्म इन्डस्ट्री पूर्ण हुँदैन । एसडी बर्मनको जन्म १ अक्टोबर, १९०६ मा कोमिल्लामा भएको हो । जुन अहिले बंगलादेशमा पर्छ ।

सचिन देव बर्मन भारतको एक राजपरिवारमा जन्मि हुर्किएका प्रसिद्ध गायक, संगीतकार र म्युजिक डाइरेक्टर हुन् । उनकी आमा निर्मलादेवी मणिपुरकी राजकुमारी थिइन् भने बाबु नाबाद विपचन्द्र देव बर्मन त्रिपुराका महाराजाका छोरा थिए । एसडी बर्मनले आफ्नो करियरमा संगीतलाई नयाँ आयाम मात्रै दिएनन्, १ सय भन्दा बढी फिल्मको म्युजिक डाइरेक्टर पनि भए ।

उनकै नामबाट प्रभावित भएर सचिन तेन्दुलकरका बुवाले छोराको नाम सचिन राखेको बताइन्छ । एसडी बर्मनको विवाह सन् १९३८ मा मिरादेवी बर्मनसँग भयो । उनीहरूका छोरा आरडी बर्मन पनि चर्चित संगीतकार बने । सचिनदेवको प्रारम्भिक शिक्षा राजपरिवारका सन्तानले अध्ययन गर्ने कुमार बोर्डिङ स्कुलमा भयो । कोमिल्लामै रहँदा बाबुजस्तै लोक संगीतमा उनको रुचि थियो । एमए अध्ययनका लागि सन् १९२४ मा कोलकत्ता आएपछि एसडी बर्मनले संगीत सिक्न थाले र १९३० मा संगीत शिक्षा पूरा गरे । उनले खलिफा बादलखानसँग संगीत शिक्षा लिए । जो एक सारंगी बादक थिए । उस्ताद बादलखान, अलाउद्दीन खान र संगीता आचार्यपनि त्यसबेला कोलकत्ता रेडियो स्टेशनमा गायकका रूपमा काम गर्थे ।

सन् १९३२ मा उनले रेकर्ड गरेको पहिलो गीत ‘खमाज’ रिलिज भयो । उनले २ वर्षमा १३१ वटा गीत रेकर्ड गरे । बंगाली फिल्ममा नाम कमाएपछि उनी सन् १९४४ मा काेलकाताबाट मुम्बई गए र सशाधर मुखर्जीको शिकारीसहित दुई फिल्ममा संगीत भरे । जुन फिल्ममा अशोककुमारले काम गरिरहेका थिए । तर, सोचेजति सफल नभएपछि कोलकाता फर्किने सोचमा थिए । तर अशोककुमारले रोकेर आफ्नो फिल्म मसालमा संगीत दिएर मात्रै जान अनुरोध गरे । यही फिल्म हिट भयो र उनको मुम्बई बसाई लम्बियो । देव आनन्दसँग उनको खुबै जोडी जम्यो र नवकेतन प्रोडक्सनमा काम गर्न थाले ।

नौ दो ग्यारह, ट्याक्सी ड्राइभर, कालापानी, मुनिम्जी, पेइङ गेस्टसहित धेरै फिल्ममा एसडी बर्मनको संगीत गुञ्जियो । गुरु दत्तको फिल्म प्यासामा उनले दिएको संगीत हरेक बलिउड फिल्मप्रेमीको धड्कन बन्यो । बर्मनले मोहम्मद रफी र मन्ना डेको आवाजको धेरै प्रयोग गरे । लतासँग काम नगरेको समयमा आशा भोसलेको स्वरमा बर्मनको संगीत चम्कियो । उनले नै किशोर कुमारको आवाजलाई सुपरस्टारको आवाजमा बदले ।

अभिमान, चुप्के चुप्के र आफ्नो अन्तिम फिल्म मिलीमा एसडी बर्मन र ऋषिकेश मुखर्जीको जोडी खुबै जम्यो । सन् १९६०–७० को दशकसम्म हिन्दी फिल्ममा सचिनदेव बर्मनको जादू चल्यो । गाइड, आराधनाजस्ता फिल्ममा दिएको संगीतका लागि अहिले पनि सचिनदेव बर्मनलाई याद गरिन्छ । उनको निधन ३१ अक्टोबर, १९७५ मा ६९ वर्षको उमेरमा भयो । तर उनले संगीतमा दिएको योगदान आज पनि उत्तिकै अविस्मरणीय छ ।

भिडियाे हेर्नुहाेस् :