फार्मेसी पेसा सुधार्न के गर्ने, के नगर्ने ?

A+ A A-

फार्मासिस्ट दिवस २०२३ मा, म फार्मेसी पेसा र यसलाई सुधार गर्न हामी कसरी काम गर्न सक्छौं भन्नेबारे केही व्यक्तिगत विचार व्यक्त गर्न चाहन्छु । प्रत्येक वर्ष, हामीले यो दिवस मनाउने क्रममा, हाम्रो पेसाको अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्न र विकासका लागि निम्न क्षेत्रहरू विचार गर्न महत्त्वपूर्ण छ ।

शैक्षिक सुधार: शैक्षिक संस्थाहरूले फार्मेसीसहित कुनै पनि पेसाको जगको रूपमा काम गर्दछ । त्यहाँ एकेडेमियाका धेरै पक्षहरू छन् जुन ध्यान दिनुपर्ने देखिन्छ । यसमा शिक्षकहरूको कार्यसम्पादन, विद्यार्थीहरूको प्रतिबद्धता, पाठ्यक्रमको सान्दर्भिकता, कलेजहरूले उपलब्ध गराइने सुविधा, अनुसन्धान अनुदानमा सरकारको लगानी, शैक्षिक र औद्योगिक सहकार्य र पाठ्यक्रम सामग्री र शिक्षण पद्धतिलाई आकार दिन नियामक निकायको भूमिका समावेश छ ।

फार्मेसी पेसालाई माथि उकास्न सर्टिफिकेट उत्पादन गर्नेलाई मात्रै भन्दा पनि व्यावहारिक प्रयोगलाई प्राथमिकता दिनुपर्दछ ।

नियामक एजेन्सीहरू: नियामक एजेन्सीहरूलाई तिनीहरूका कमजोरीहरूका लागि मात्र दोष लगाउनुको सट्टा, हामीले तिनीहरूको संगठनात्मक संरचनाहरूको पनि मूल्याङ्कन गर्नुपर्दछ । औषधि व्यवस्था विभागले यसको हालको रूपमा आधुनिक औषधि बजारलाई पर्याप्त रूपमा नियम्मन नगर्न सक्छ । मानव संशाधन र विशेषज्ञताअनुसार कार्यभारको मूल्याङ्कनले कार्यक्षेत्र र क्षमता दुवैमा महत्त्वपूर्ण विस्तारको आवश्यकतालाई देखिन्छ । विभागलाई विभिन्न प्रदेश स्तर र प्रमुख आयात बिन्दुहरूमा पनि विकेन्द्रीकृत गर्न टड्कारो आवश्यक छ ।

सामुदायिक र अस्पताल फार्मेसी: नेपालमा, सामुदायिक फार्मेसीहरू व्यापक छन् तर प्रायः अपर्याप्त रूपमा प्रशिक्षित फार्मेसी प्राविधिकहरूद्वारा व्यवस्थित छन् । यसले औषधि त्रुटिहरूमा वृद्धि र फार्मेसी पेशेवरहरूको विश्वसनीयतामा कमी निम्त्याउँछ । यस मुद्दालाई सम्बोधन गर्नु बिरामीहरूको सुरक्षाका लागि महत्त्वपूर्ण छ । विभाग एक नियामक मात्र होइन तर घरेलु उद्योगका लागि एक सहजकर्ता हुनुपर्छ । औषधि मूल्य निर्धारण योजनाहरू स्वतन्त्र रूपमा लागू गर्न आवश्यक छ र औषधिहरूका लागि जेब खर्चलाई न्यूनीकरण गर्न आवश्यक छ । बीमा कभरेज सार्वभौमिक हुन आवश्यक छ र प्रदायकहरू पनि सार्वभौमिक हुनु आवश्यक छ । जुनसुकै कुरामा तिनीहरू निजी वा सार्वजनिक निकायसँग सम्बन्धित छन् ।

औषधि उद्योग: नेपालका धेरै औषधि कम्पनीहरूले बजारीकरण र प्रोत्साहनका लागि स्रोतको ठूलो हिस्सा विनियोजन गर्दै कमोडिटी व्यवसायिक दृष्टिकोणमा केन्द्रित छन् । यो प्रवृत्ति, विशेष गरी खैरो क्षेत्रहरूमा उत्पादनहरूको मामलामा, नीति र बजार हेरफेर निम्त्याउँछ। उद्योगका कर्मचारीहरूको सुरक्षा र उचित व्यवहार सुनिश्चित गर्नु कम्पनीको वृद्धि जत्तिकै महत्त्वपूर्ण छ । सरकारले नि:शुल्क उपलब्ध गराउँदै आएको अत्यावश्यक औषधि जसमा एआरभी, कुष्ठरोग प्रतिरोधी, क्षयरोग प्रतिरोधी र हर्मोन औषधि जस्ता विश्वव्यापी टेन्डर औषधिहरू पनि समावेश हुन सक्छन् । त्यसका लागि स्वदेशी उद्योगहरूलाई प्रवर्द्धन गर्न आवश्यक छ।

फार्मेसी एड्भोकेसी: फार्मेसी क्षेत्रको वकालतले आलोचना गर्नुको सट्टा रचनात्मक आलोचनाको उद्देश्य राख्नुपर्छ । मिडिया र विभिन्न एजेन्सीहरू प्रायः औषधिको गुणस्तरको सूक्ष्मताको सट्टा सनसनीपूर्ण समाचारहरूमा केन्द्रित हुन्छन् । फार्मासिस्टहरूबीच अन्तरविषय अन्तरक्रियाहरू सीमित छन्, र त्यहाँ प्राविधिक बहस वा छलफलहरूको कमी छ । गुणस्तरको आवश्यकतासँग किफायती औषधिहरूको मागलाई सन्तुलनमा राख्न आवश्यक छ, 'गुणवत्ता लागतसँग आउँछ' भन्ने बुझेर ।

अनुसन्धान र विकास: फार्मेसी अनुसन्धान, विशेष गरी क्लिनिकल र वैकल्पिक चिकित्सा मा, कम अन्वेषण रहन्छ । क्लिनिकल अनुसन्धानलाई प्राय: चिकित्सा अनुसन्धानले ओझेलमा पार्छ, र जेनेरिक औषधिहरूका लागि निर्माण विकासमा गम्भीर ध्यानको अभाव हुन्छ । फाइटोकेमिकल र आयुर्वेदिक अनुसन्धान जस्ता अन्य क्षेत्रहरू राज्यद्वारा प्रायः उपेक्षा गरिन्छ । यी क्षेत्रहरूलाई प्राथमिकता दिँदा फार्मास्यूटिकल्समा नवीन सफलताहरू ल्याउन सक्छ ।

तसर्थ, यी मुद्दाहरूलाई सम्बोधन गर्नु स्पष्ट देखिन सक्छ, तर नेपालमा फार्मेसी पेसाको विकासका लागि यो आवश्यक छ । निस्सन्देह त्यहाँ फार्मेसी क्षेत्रमा अन्वेषण गर्न धेरै पक्षहरू छन्, र म अरूलाई यस छलफलमा उनीहरूको दृष्टिकोण योगदान गर्न प्रोत्साहित गर्दछु । यो खुला संवाद र सुधारको प्रतिबद्धतामार्फत हो कि हामीले फार्मेसी पेसालाई माथि उठाउन सक्छौं र सबैका लागि राम्रो स्वास्थ्य सेवा परिणामहरू सुनिश्चित गर्न सक्छौं ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ८, २०८० १८:४६