कार्यान्वयनमा आयो वीरेन्द्रनगरको ‘ड्रिम प्रोजेक्ट’ भेरी लिफ्टिङ खानेपानी आयोजना

कार्यान्वयनमा आयो वीरेन्द्रनगरको ‘ड्रिम प्रोजेक्ट’ भेरी लिफ्टिङ खानेपानी आयोजना

A+ A A-

कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाको ‘ड्रिम’ प्रोजेक्टका रूपमा रहेको भेरी लिफ्टिङ खानेपानी आयोजना कार्यान्वयनमा आएको छ । संघीयता कार्यान्वयनमा आएपछि खानेपानीको क्षेत्रमा संघीय सरकारबाट स्थानीय तहले पाएको सबैभन्दा ठूलो लगानीमा बन्न लागेको भेरी लिफ्टिङ खानेपानी आयोजनाको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डीपीआर) स्वीकृत भएसँगै आयोजना कार्यान्वयनका लागि ठेक्का प्रक्रियामा जान लागेको हो ।

मुख्य लगानीकर्ता विश्व बैंकले बहुप्रतिक्षित आयोजनाको डीपीआर स्वीकृत गरेसँगै नगरपालिकाले ठेक्का प्रक्रिया अगाडि बढाउन लागेको हो । बढ्दो शहरीकरणका कारण वीरेन्द्रनगरमा वितरण गरिँदै आएको झुप्राखोला, खरी–बोरी खोलाको पानी अपुग हुन थालेपछि खानेपानीको दीर्घकालीन समस्या समाधानका लागि भेरी पम्पिङ आयोजना अघि सारिएको थियो ।

भेरी नदीको पानीलाई लिफ्ट प्रविधिबाट वीरेन्द्रनगरमा ल्याउन गरिएको प्रयास लामो अन्योलताका बीच आयोजना कार्यान्वयका लागि आवश्यक सबै प्रक्रिया पूरा गरिएको नगरपालिकाले जनाएको छ । सोमबार वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाका नगर प्रमुख मोहनमाया ढकालको अध्यक्षतामा बसेको आयोजना कार्यान्वयन समितिको बैठकले तत्काल टेन्डर आह्वान गर्ने निर्णय गरेको हो । बैठकले डीपीआर प्रतिवेदन स्वीकार गरेर लागत अनुमान र बोलपत्रसम्बन्धी कागजातहरू स्वीकृत गरेसँगै आगामी वैशाखबाट आयोजना कार्यान्वयनमा जाने भएको छ ।

‘भेरी लिफ्टिङ बन्दैन कि भन्ने धेरैमा शंका थियो । हामीले सबै प्रक्रिया पूरा गरेर निर्माणको थालनी गर्दैछौँ,’ नगर प्रमुख ढकालले भनिन्, ‘टेन्डर आह्वानका लागि धेरै प्रक्रिया पूरा गर्नु थियो, त्यो चरण पनि सकिएको छ । अहिलेलाई पहिलो चरणको काम अघि बढाउन लागेका छौँ ।’

आयोजनाको डिजाइन तथा खरिदसम्बन्धी कागजातलाई परिमार्जन गरेपछि विश्व बैंकले आयोजना अगाडि बढाउन सकिने प्रतिक्रिया दिएपछि पहिलो चरणको काम अगाडि बढाउन लागिएको हो । वीरेन्द्रनगरको पूर्ण स्वामित्वमा रहने आयोजनाको पहिलो प्याकेजअन्तर्गत भेरी नदीमा इन्टेक, पानी प्रशोधन केन्द्र, प्रशारण लाइन, रिजर्भ ट्यांकीलगायतका संरचना निर्माण गरिने प्रमुख ढकालले जानकारी दिइन् ।

प्रदेशकै ठूलो नगरपालिकाका रूपमा रहेको वीरेन्द्रनगरमा आगामी ३० वर्षमा वृद्धि हुन सक्ने जनसंख्यालाई दीर्घकालीन खानेपानीको सहज आपूर्तिमा पुर्‍याउने लक्ष्यसहित आयोजना निर्माण हुनेछ । टेन्डर आह्वानपछि आवश्यक प्रक्रिया पूरा भएर निर्माणको कार्य सुरु हुन भने अझै ७ देखि ८ महिना लाग्ने बताइएको छ ।

चालु आर्थिक वर्षबाट निर्माण सुरु हुन लागेको आयोजना आगामी तीन वर्षभित्र सक्ने लक्ष्य राखिएको छ । ठूलो लगानीको आयोजना भएकाले बीचमा कुनै कारण डिजाइन फेल नहोस् भन्ने हेतुले पुनः परामर्शका लागि आयोजना कार्यान्वयनको जिम्मा पाएको खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन विभागले विज्ञहरूको राय मागेको थियो ।

दुई खण्डमा गरी ६ अर्ब रुपैयाँ लागतमा सम्पन्न हुने यो आयोजना यसअघि नै तयार भइसकेको डीपीआरमाथि ‘रिभ्यु’ गर्न विभागले थप गरेको समयावधिमा इन्टेक निर्माण गरिने स्थान परिवर्तनबाहेक अन्य डिजाइन ठीक भएसँगै आयोजना कार्यान्वयनमा गएको हो । जसका लागि बजेटको सुनिश्चिततासमेत भइसकेको छ ।

संघीय खानेपानी मन्त्रालयले विश्व बैंकको ऋण सहयोगमा आर्थिक वर्ष २०७९-८० देखि संघ, प्रदेश र स्थानीय तहको साझेदारीमा एक सय मिलियन अमेरिकी डलर लागतमा ‘खानेपानी क्षेत्रगत सुशासन तथा पूर्वाधार सहयोग आयोजना’ अन्तर्गत भेरी नदीको पानी लिफ्टिङ प्रविधिबाट वीरेन्द्रनगर नगरपालिकामा ल्याइने छ । जसअनुसार संघीय सरकारले ८० प्रतिशत र प्रदेश सरकार, सम्बन्धित स्थानीय तहले २० प्रतिशत लगानी जुटाउनुपर्ने हुन्छ । कर्णाली प्रदेश सरकार र वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाले ‘म्युचअल फन्ड’अन्तर्गत प्रदेश सरकारले चालु आर्थिक वर्ष २०७९-८० मा ५ करोड रुपैयाँ विनियोजन गरेको छ भने नगरपालिकाले आयोजना स्थलसम्म पहुँचमार्ग विस्तार तथा आवश्यक पूर्वाधार निर्माणका लागि ५० लाख बजेटको व्यवस्था गरेको छ ।

दिगो तथा सुधारिएको खानेपानी आपूर्ति र सरसफाइ सेवा उपलब्ध गराउनुका साथै सेवा प्रवाहमा स्थानीय क्षमतामा अभिवृद्धि गर्ने लक्ष्य राखेको आयोजनाको पहिलो चरणका काममा पानीको बहावलाई डाइभर्ट गरी नदी सतहदेखि करिब ७ मिटर गहिरा २ वटा इन्टेक निर्माण गरिनेछ । त्यसपश्चात इन्टेकदेखि करिब चार सय मिटरको दूरीमा पानी प्रशोधन प्रणाली निर्माण, पाइपलाइन विस्तारसँगै अमृतडाँडामा रिजर्भ ट्याङ्की निर्माण हुनेछन् । यस्तै, पहिलो चरणकै काममा ट्याङ्कीदेखि वीरेन्द्रनगरसम्म मुख्य पानी प्रसारण लाइन विस्तार हुनेछ ।

यस्तै, दोस्रो चरणमा वीरेन्द्रनगर उपत्यकामा पर्ने रत्न राजमार्ग र सुर्खेत–जुम्ला सडकको दुवैतर्फ प्रसारण लाइन विस्तार गर्ने योजना छ । वितरण प्रणाली तथा डिस्ट्रिक मिटर्ड एरिया (डीएमए) को बाँकी काम हुनेछ । पहिलो र दोस्रो चरणका लागि करिब ३-३ अर्ब लागत लाग्ने प्रारम्भिक अनुमान गरिएको छ । भेरीको पानी चार सय मिटर उचाइमा प्रशोधन ट्याङ्कीमा खसालिनेछ । त्यसपछि करिब सात किलोमिटर लामो पाइपका माध्यमबाट अमृतडाँडामा निर्माण गरिने रिजर्भ ट्याङ्कीमा पानी खसालिनेछ ।

पाँच सय ५० मिलिमिटर क्षमताको पाइप अमृतडाँडामा राखेर मुख्य ट्याङ्कीसम्म विस्तार गरिनेछ । अमृतडाँडामा बनाइने ट्याङ्की ३० लाख क्षमताका तीनवटा रिजर्भ ट्याङ्की निर्माण हुनेछ । लिफ्टिङका लागि दुई मेगावट विद्युत् आवश्यक पर्नेछ ।

हाल वीरेन्द्रनगरमा बढ्दो जनघनत्वका कारण दैनिक तीन सय २० लिटर प्रतिसेकेन्ड पानीको माग छ । तर, सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाले प्रतिसेकेन्ड एक सय त्रिपन्न लिटर खानेपानी आपूर्ति गरेर वितरण गर्दै आएको छ । हाल २० हजार घरधुरीलाई धारामार्फत खानेपानी वितरण गर्दै आएको संस्थाले १८ हजारबढी घरधुरीलाई खानेपानीको पहुँचमा पुर्‍याउन सकेको छैन ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ८, २०८० १७:५८