कोशी प्रदेश: रणनीतिक चालबाजीमा मुख्यमन्त्री कार्की, राप्रपाको अर्कै दाउ

हिक्मत कार्की नेतृत्वको कोशी प्रदेश सरकारले २० असोजभित्र विश्वासको मत लिनु पर्नेछ । तर, अहिलेसम्म बहुमतको संकेत नदेखिएका कारण कार्की रणनीतिक चालबाजीमा सक्रिय भएका छन् ।

संविधानको धारा १६८ को उपधारा ३ अनुसार संसदको ठूलो दलको हैसियतमा कार्कीको सरकार बनेको हो । यो सरकारले उपधारा ४ अनुसार विश्वासको मत लिनुपर्नेछ । विश्वासको मत लिन ९६ सदस्यीय संसदमा ४७ मत प्राप्त गर्नुपर्नेछ । कार्कीसँग अहिले ४० मत मात्रै छ ।

मुख्यमन्त्री कार्कीले २० असोजभित्र विश्वासको मत प्राप्त गर्न नसके सरकार स्वतः विघटन हुनेछ । त्यसैले अहिले कार्की सरकार जोगाउने अनेकन प्रयासमा लागेका छन् । त्यसका लागि मूलतः राप्रपाको विश्वास कायम राख्नुपर्नेछ । राप्रपाले अहिले एमालेको सरकारलाई समर्थन नरहेको बताइरहेको छ । विश्वासको मत लिँदा राप्रपाको साथ पाएमा एमालेका लागि लागि बढीमा २ सांसद आवश्यक पर्दछ ।

एमालेको उपसभामुख भएकाले उनको अध्यक्षतामा प्रदेशसभा बैठक बस्दा राप्रपाले साथ दिए पनि मुख्यमन्त्री कार्कीलाई २ मत अपुग हुन्छ । त्यस्तो अवस्थामा उनले कांग्रेस, माओवादी र एकीकृत समाजवादीमध्ये एक दलका सांसदको मत चोर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसैले अहिले मुख्यमन्त्री कार्कीले सत्ता गठबन्धन फुटाउने रणनीति लिएका छन् । एमाले स्रोतका अनुसार पहिलो नजर एकीकृत समाजवादमा लगाएका छन् । संसदमा ४ सिट रहेको उक्त दललाई सहमत गराउन सकिए सहजै बहुमत पुग्नेछ । त्यही कारण कार्कीले पूर्वमुख्यमन्त्री शेरधन राई तथा अन्य नेताहरूमार्फत एसका संसदीय दलका नेता राजेन्द्र राईसँग संवाद गरिरहेका छन् ।

स्रोतका अनुसार आइतबार शेरधन राईले राजेन्द्र राईसँग धरानमा भेटघाट गरेका छन् । उक्त भेटमा एमाले र एसले सहकार्य गर्ने मोडालिटीको विषयमा प्रस्ताव गरेका थिए । उक्त प्रस्तावमा शेरधनले राजेन्द्रलाई आलोपालो मुख्यमन्त्रीको प्रस्ताव गरेको दाबी गरिएको छ । हुनलाई यो प्रस्ताव पहिला पनि गरिएको थियो । तर, अहिले पहिलाभन्दा गम्भीर रूपमा छलफल भएको स्रोतको दाबी छ । त्यसमा राजेन्द्र राईले प्रस्ट जवाफ भने दिइसकेका छैनन् ।

केन्द्रीय गठबन्धनमा अलग हुने अवस्था नभएकाले केन्द्रीय निर्णय कुरेर बसेका राजेन्द्र राईको चाहना पनि एमालेसँग आलोपालो गर्नेमा रहेका एमाले स्रोतको भनाइ छ । उक्त विषयबारे नेता शेरधन राईले केही बताएनन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा राईले आफू अहिले बाहिर रहेको भन्दै थप बताउन चाहेनन् ।

त्यसैगरी, एमालेले कांग्रेससँग मिलेर सरकार बनाउने प्रस्ताव पनि गरेको छ । त्यो प्रस्तावमा कांग्रेस सहमत भइसकेको छैन । एमालेको यो प्रस्ताव भने संघीय सरकार बनाउनेसम्मका लागि रहेको छ । कांग्रेससँग नभए माओवादीसँग मिल्न सक्ने पनि एमालेको रणनीति रहेको छ । एमाले र माओवादी मात्रै मिल्दा पनि कोशी प्रदेशमा सरकारमा बहुमत पुग्छ । हरेक मोर्चाका लागि खुला रहेको एमालेले अहिलेसम्म प्रस्ट संकेत भने पाइसकेको छैन ।

राप्रपाको अर्कै दाउ

सुरुमा एमालेकै साथमा रहेको बताएको राप्रपा पछिल्ला दिनमा एमालेको एकल सरकार रहेको भन्दै आफ्नो समर्थन नभएको बताउन थालेको छ । राप्रपाले संविधानको धारा १६८ को उपधारा ५ अनुसार गठन हुने सरकारमा लगाएको नजरका कारण एमालेसँग साथ नरहेको बताएको हो । एमाले नेतृत्वको सरकारले संविधानको १६८ को उपधारा ४ अनुसार विश्वासको मत प्राप्त नगरेपछि उपधारा ५ अनुसार सरकार गठन हुने बाटो खुल्छ । संवैधानिक व्यवस्था अनुसार यो धारणाबाट गठन हुने सरकार अन्तिम सरकार हो ।

उपधारा ५ अनुसार बनेको सरकारले पनि विश्वासको मत प्राप्त गर्न नसके प्रदेश स्वतः मध्यावधि चुनावमा जान्छ । त्यसैल दलहरू मध्यावधिको पक्षमा नरहेका कारण यो धारामा जसरी पनि सरकार बन्ने राप्रपाको विश्लेषण देखिन्छ । उक्त उपधारा अनुसार सरकारको दाबी गर्ने पक्षमा राप्रपा छ । त्यसैले हुनसक्छ राप्रपाका प्रवक्ता मोहनकुमार श्रेष्ठले अरुको खेल सकिएपछि राप्रपाको खेल सुरु हुने बताउँछन् ।

शिलापत्रसँगको कुराकानीमा उनले राप्रपाको मुख्यमन्त्री हुने संकेत पनि गरे । अर्थात्, राप्रपा उपधारा ५ अनुसार मुख्यमन्त्री दाबी गर्ने रणनीतिमा रहेकाले उपधारा ४ अनुसार अहिले एमालेलाई विश्वासका मत दिइहाल्ने पक्षमा देखिएको छैन ।

राप्रपाले तीनवटा रणनीतिमा गृहकार्य गरिरहेको पनि बताइन्छ । पहिलो, मुख्यमन्त्री लिने । दोस्रो, सभामुखसहित दुईवटा मन्त्री र तेस्रो, दुईवटा मन्त्री र निर्वाचन क्षेत्र सुरक्षित हुने गरी राजनीतिक सहमति गर्ने । यी तीनवटा विकल्पमा राप्रपाले छलफल अगाडि बढाएको छ । स्रोतका अनुसार त्यसका लागि सत्ता गठबन्धनसँग बढ्ता नजिक देखिन थालेको छ । एमालेसँग मिल्दा बहुमत नपुग्ने भएकाले राप्रपा तुलनात्मक रूपमा अहिले सत्ता गठबन्धनसँग नजिक देखिन थालेको हो । सत्ता गठबन्धनसँग नजिक हुनकै लागि राप्रपाले अहिले एमालेलाई समर्थन नरहेको बताएको पनि राप्रपा स्रोतको भनाइ छ ।

कांग्रेसको घरझगडा उस्तै

संविधानको धारा १३८ को उपधारा ४ अनुसार कार्कीले विश्वासको मत प्राप्त गर्ने सम्भावना नभएको भन्दै कांग्रेसभित्र फेरि कसलाई मुख्यमन्त्री बनाउने रडाको देखिएको छ । कांग्रेसभित्र कोशी प्रदेशमा तीनवटा गुट रहेका छन् । त्यसमा सभापति शेरबहादुर देउवा र शेखर कोइराला समूहका १०-१० जना र कृष्ण सिटौला समूहका ९ जना सांसद रहेको बताइन्छ ।

यसअघि दुईपटक मुख्यमन्त्री भएका र सर्वोच्चबाट हटाइएका उद्धव थापा सिटौला पक्षका हुन् । त्यसैले अहिले कांग्रेसभित्र थापालाई तेहेर्‍याउने पक्षमा छैनन् । कांग्रेसभित्र केदार कार्कीलाई अगाडि सार्नुपर्ने पक्ष छ । अर्को समूह थापाले काम गर्न नपाएका कारण उनैलाई अगाडि सानुपर्ने पक्षमा पनि छन् । त्यसो त, कांग्रेसभित्र अहिले माओवादीलाई नेतृत्व दिएर भए पनि राप्रपाको समर्थन लिनुपर्ने मत पनि छ । त्यसैले कांग्रेसको घरझगडा नमिल्दासम्म कोशी प्रदेशले निकास नपाउने तर्क पनि भइरहेको छ ।

माओवादी भने योपटक चुपचाप बसेर सकेसम्म एमालेको गठबन्धनमा मिल्ने नभए उपधारा ५ अनुसारको सरकार दाबी गर्ने पक्षमा देखिएको बताइन्छ । यद्यपि, माअ‍ोवादी केन्द्रभित्र पनि संसदीय दलका नेता इन्द्र आङ्वोलाई अगाडि सार्ने कि सभामुखबाट राजीनामा दिएका बाबुराम गौतमलाई भन्नेमा विवाद छ । यो विवाद भने केन्द्रीय गुटबन्दीसँग जोडिएको पनि चर्चा गरिन्छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज १, २०८० १६:४१