के कारणले हुन्छ ठूलो आन्द्राको क्यान्सर ? (भिडियाे)

A+ A A-

पछिल्लो समय कोलोरेक्टर अर्थात् ठूलो आन्द्राको क्यान्सर धेरै देखिने गरेको छ । ठूलो आन्द्रामा क्यान्सर विभिन्न कारणले हुन सक्छ । तर, अत्यधिक मात्रामा रातो मासु खाने, अत्यधिक धूमपान र मद्यपानको सेवन गर्ने, पोलेका खानेकुरा खाने, मोटोपना, प्रशोधित खानेकुरा खाने, ब्यायाम नगर्ने व्यक्तिहरूमा यसको जोखिम बढी हुने पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ डा. अखिलेशकुमार कश्यप बताउँछन् ।

ठूलो आन्द्राले खाना पचाउने, पानी सोस्ने, दिसा बनाउने आदि काम गर्छ । जब ठूलो आन्द्राको भित्री भागमा कोषिका अनियन्त्रित रुपमा वृद्धि हुन्छ, तब यसको नियमित काममा बाधा पुग्छ । यसलाई नै ठूलो आन्द्राको क्यान्सर भन्ने गरिन्छ । यो रोग सानो पोलिपबाट हुन्छ र केही वर्षमा क्यान्सरमा परिणत हुन्छ ।

विकसित देशहरूमा ४५ वर्षपछि ठूलो आन्द्राको क्यान्सर बढी देखिने भएका कारण ४५ वर्ष कटेका हरेक व्यक्तिको (ठूलो आन्द्राको जाँच) ‘क्लोनोस्कोपी’ गराउने गरिन्छ । यो १० वर्षको अन्तरालमा गर्ने गरिन्छ । यसो गर्दा क्यान्सर हुनुभन्दा अगाडिकै स्टेजमा देखिने ‘पोलिभ’लाई ‘क्लोनोस्कोपी’को सहायताले काट्न मिल्छ ।

त्यस्तै, अमेरिकी क्यान्सर सोसाइटीका अनुसार ४५ वर्षको उमेरबाट सुरु गरेर सबैले प्रत्येक १० वर्षमा एकचोटि क्लोनोस्कोपी जाँच गर्नु उपयुक्त हुन्छ । यसका साथै दिसामा क्यान्सर कोषिकाको डीएनए जाँच ३ वर्षमा एकपटक गर्न सकिन्छ । तर, नेपालमा क्लोनोस्कोपीका बारेमा त्यति धेरै थाहा नभएको डा. कश्यप बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘थाहा भए पनि यो महँगो पर्छ । सबैले ‘क्लोनोस्कोपी’ गराउन नसक्ने भएका कारण दिसाको जाँच गर्ने गरिन्छ । र, दिसा जाँच गर्दा जसको ‘पोजिटिभ’ देखिन्छ, त्यस्ता व्यक्तिको मात्र क्लोनोस्कोपी गराउने गरिन्छ ।’

बढ्दै ठूलो आन्द्राको क्यान्सर

यो क्यान्सर नेपालमा मात्र नभएर संसारमै बढिरहेको छ । संसारमा क्यान्सर रोगले मृत्यु हुनेमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सर फोक्सोको क्यान्सरपछि दोस्रो नम्बरमा पर्ने डा. कश्यप बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘ठूलो आन्द्राको क्यान्सर सातौँ, आठौँ नम्बरमा थियो । तर, अहिले ठूलो आन्द्रा र पेटको क्यान्सर फोक्सोको क्यान्सरपछाडि छ ।’

डा. कश्यपका अनुसार खानपिन परिवर्तन भइरहेको छ । पोलेका, नुनिला खानेकुराहरू धेरै प्रयोग हुने गरेका छन् । र, यो बाहेक नेपालमा ‘स्क्रिनिङ’ भइरहेको छैन । उनी भन्छन्, ‘यो क्यान्सर सामान्यतया पोलेको खानेकुरा, चुरोट, रक्सीको सेवन, अत्यधिक नुनिलो खानेकुराले हुने गरेको पाइन्छ ।’

के कारणले हुन्छ ?

त्यस्तै, यो क्यान्सर वंशाणुगत पनि हुन सक्ने सम्भावना उच्च रहन्छ । तर, यो कारणलाई परिवर्तन गर्न भने नसकिने उनी बताउँछन् ।

डा. कश्यप भन्छन्, ‘परिवारमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सर भएका व्यक्तिहरूले भने चिकित्सकको परामर्शमा ४५ वर्षपछि स्क्रिनिङ महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । त्यसैले समयमै स्क्रिनिङ गर्न सकेमा रोगको चाँडै पहिचान गर्न सहयोग पुग्छ ।’

पहिला ५० वर्षभन्दा माथिका व्यक्तिमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सर देखिन्छ भन्ने गरिए पनि अहिले यो ४५ वर्ष माथिकालाई देखिने गरेको छ ।

यसका लक्षण

डा. कश्यपका अनुसार धेरैजसो मानिसमा ठूलो आन्द्राको क्यान्सर हुँदा लक्षण नदेखिने भएका कारण पहिचान गर्न गाह्रो हुन्छ । जसले गर्दा ढिलो अवस्थामा मात्रै यसका लक्षणहरू देखा पर्ने गर्छन् । तर, समयमै स्क्रिनिङ गरेमा यो चाँडै पत्ता भने लाग्न सक्छ ।

– पेट दुख्ने वा पोल्ने
– दिसामा रगत देखिने
– दुब्लाउँदै जाने
– दिसाको प्रकृति परिवर्तन हुने
– कहिले पातलो दिसा र कब्जियत हुने ।

बच्न के गर्ने ?

यो क्यान्सर हुनबाट बच्न खानपिनमा ध्यान दिन जरुरी हुन्छ । यसका लागि धूमपान र मध्यपानको सेवन गर्नु हुँदैन । रातो मासुको सेवन धेरैधेरै गर्नु हुँदैन । पालेको खानेकुरा सबैभन्दा घातक मानिने डा. कश्यपको भनाइ छ ।

उनी भन्छन्, ‘नियमित ब्यायाम गर्नुपर्छ । हरियो सागसब्जी तथा फाइबरयुक्त खानेकुराको सेवन धेरै गर्ने र नियमित परीक्षण गर्न सक्यो यो क्यान्सर हुनबाट बच्न सकिन्छ ।’