प्रधानमन्त्रीको चीन भ्रमणअघि चुच्चे नक्सा र राजदूतको अभिव्यक्ति विवादमा, तत्कालीन र अहिलेका परराष्ट्रमन्त्रीको कुरा बाझियो

प्रधानमन्त्रीको चीन भ्रमणअघि चुच्चे नक्सा र राजदूतको अभिव्यक्ति विवादमा, तत्कालीन र अहिलेका परराष्ट्रमन्त्रीको कुरा बाझियो

A+ A A-

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डको चीन भ्रमणअघि चुच्चे नक्सा र राजदूत छेन सोङको अभिव्यक्ति विवादमा तानिएको छ । गत २०७७ जेठमा नेपालको प्रतिनिधिसभाले कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा समेटेको चुच्चे नक्सा सर्वसम्मत पारित गरेको थियो । तर, चीनले सार्वजनिक गरेको नक्सामा चुच्चे नक्सा समावेश नगरेपछि विरोध सुरु भएको छ ।

तत्कालीन सरकारले चुच्चे नक्साबारे छिमेकी देश र संयुक्त राष्ट्रसंघमा औपचारिक जानकारी गारउनुपर्ने थियो । तर, नेपालको नक्साबारे छिमेकी देशलाई जानकारी गराए/नगराएको भन्नेमा तत्कालीन परराष्ट्रमन्त्री प्रदीप ज्ञवाली र अहिलेको परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउदबीच कुरा बाझिएको छ ।

बिहीबार अन्तर्राष्ट्रिय समितिमा यो विषय प्रवेश गर्‍यो । समितिमा परराष्ट्रमन्त्री साउदले तत्कालीन सरकारले चुच्चे नक्साबारे चीनलाई जानकारी नगराएको बताए । ‘म मन्त्री भएपछि सम्बन्धित महाशाखामा खोज्दा नपाएको जानकारी गराउन चाहन्छु । नेपालको संसदले पारित गरेको नक्सालाई छिमेकी देशले सम्मान गर्नुपर्छ,’ उनले भने ।

तर, तत्कालीन परराष्ट्रमन्त्री ज्ञवालीले चीनलाई जानकारी गराएको एमाले सांसदको दाबी छ । सांसद देवी भट्टचनले तत्कालीन भूमिसुधारमन्त्री पद्या अर्यालले परराष्ट्रलाई पत्र पठाएर परराष्ट्रले चीनका राजदूतलाई जानकारी गराएको बताए । ‘प्रदीप ज्ञवालीले चिनियाँ राजदूत बोलाएर जानकारी गराउनुभएको छ,’ उनले भने, ‘अब यो विषय प्रधानमन्त्रीले यूएनको सम्बोधनमा उठाउनुपर्छ ।’

international Committee1694084613.jpg

तत्कालीन र अहिलेका परराष्ट्रमन्त्रीको कुरा बाझियो

समिति बैठकमा तत्कालीन र अहिलेका परराष्ट्रमन्त्रीको कुरा बाझिएकोमा सदस्यहरूले सत्यतथ्य माग गरेका छन् । ‘चीनलाई जानकारी गराएको कुरा बाझिएको छ । एक्लाएक्लै गरेको हो कि आधिकारिक रूपमा गरेको हो ? कोही अधिकारी त बसेको होला ? मौखिक रूपमा मात्रै हो कि लिखित रूपमा हो ? सबै राजदूतलाई गराएको हो कि एउटालाई मात्र हो ? नक्सा जारी भएपछि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई जानकारी गराउनुपर्छ । यो नक्सा मात्रै होइन, अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको कुरा पनि हो । संवेदनशील विषय हो । कमी कमजोरी खोजी गरेर नदोहोरिनेतिर जानुपर्छ,’ पूर्वप्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपालले भने ।

माओवादीका उपमहासचिव वर्षमान पुनले नक्साबारे कहाँ कमजोरी भएको हो, खोजी गर्नुपर्ने बताए । ‘सर्वसम्मत नक्सा जारी गरेका थियौँ । जानकारी नगराउने कुरा कहाँ ल्याक्सेस छ, खोज्नुपर्छ,’ उनले भने ।

रास्वपाका सांसद शिशिर खनालले पनि नक्साबारे गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको बताए । ‘ठूला दलकै नेतृत्वमा परराष्ट्र मन्त्रालय छ । एकअर्काबीच समन्वय नहुनु नक्सालाई नजरअन्दाज गरेको देखिन्छ,’ उनले भने ।

सांसद प्रभु साहले नक्साबारे गल्ती गर्नेलाई दण्डित गर्नुपर्ने तर्क गरे । ‘नक्साबारे सामान्य गल्ती होइन । गम्भीर गल्ती हो । समितिबाटै छानबिन गर्नुपर्छ । दण्डित गर्नुपर्छ । जसलाई जे मन लाग्यो, त्यही गर्‍यो भने त हुँदैन,’ उनले भने ।

सांसद प्रेम सुवालले नक्साबारे पत्र नगएको भए तत्काल पत्र पठाउन सरकारलाई सुझाए । ‘भूमिले परराष्ट्रलाई पत्र पठाएर भनेपछि परराष्ट्रले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायलाई जानकारी गराउनुपर्ने हो । यसको नेतृत्व प्रधानमन्त्रीले गर्ने हो । यो जिम्मेवारी प्रधानमन्त्रीको हो । पत्र गएको छैन भने तत्काल पठाउनुपर्छ,’ उनले भने, ‘भारत र चीनले देख्ने गरी संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिवलाई चुच्चे नक्सा उपहार दिनुपर्छ ।’

एमालेका सांसद भीम आचार्यले नक्साबारे प्रस्ट धारणा आउनुपर्ने बताए । एमालेकै सांसद एकनाथ ढकालले प्रधानमन्त्री भ्रमणमा जाने बेला नक्साको विषय आउनु संयोग हो कि नियोजित भनी प्रश्न गरे ।

चुच्चे नक्साबारे समितिमा सवालजवाफ चलेपछि समिति सभापति राजकिशोर यादवले भविष्यमा कमजोरी नगर्न सरकारको ध्यानाकर्षण गराए । ‘भविष्यमा कमजोरी नहोस् । डाटा ल्याक्सेस नहोस् । हाम्रो आन्तरिक विषयमा कसैले हस्तक्षेप गर्न पाउँदैन । मित्र हो, मित्रजस्तै बस्नुपर्छ,’ उनले भने ।

राजदूत छेन सोङलाई सचेत गर्न माग

चिनियाँ राजदूत छेन सोङको अभिव्यक्ति विवादमा तानिएपछि सांसदहरूले राजदूतलाई सचेत गराउन सरकारसँग माग गरेका छन् । समिति बैठकमा पूर्वप्रधानमन्त्री माधव नेपालले राजदूतको अभिव्यक्ति आउनु राम्रो नभएको बताए ।

‘सबै देश र तिनका राजदूतले बुझ्नुपर्ने कुरा नेपाल भूराजनीतिक संवेदनशीलताको स्थितिमा छ । यो कुरालाई ध्यानमा राखेर विचार/अभिव्यक्ति दिँदा ध्यान दिऊँ । होइन भने नेपाल एकअर्काको बीचमा पर्ने हुन्छ । यो राम्रो होइन,’ उनले भने ।

माओवादीका उपमहासचिव वर्षमान पुनले राजदूतले तेस्रो देशका बारेमा बोल्न नहुने बताए । ‘स्पष्टीकरण लिने हो कि के गर्ने हो, सरकारले गरोस् । तेस्रो देशका बारेमा राजदूतले बोल्न मिल्दैन,’ उनले भने । लोसपाका अध्यक्ष महन्थ ठाकुरले चीनको राजदूतको अभिव्यक्ति आपत्तिजनक भएको बताए । ‘राजदूतको अभिव्यक्ति आपत्तिजनक छ । तर, मन्त्रीले पनि यहाँ आएर थाहा पाउनुभयो, के भन्ने ?,’ उनले प्रश्न गरे ।

एमालेका सांसद भीम आचार्यले पनि राजदूतको बोली राम्रो नभएको बताए । ‘राजदूतको बोली राम्रो छैन । परराष्ट्रले बुझेर समितिमा राख्नुपर्छ,’ उनले भने । एमालेकी सांसद सुनिता बरालले राजदूतलाई दिने प्राथमिकतामा गम्भीर हुनुपर्ने बताइन् । ‘राजदूतलाई दिने प्राथमिकता र कूटनीतिक मर्यादामा गम्भीर हुनुपर्छ,’ उनले भनिन् ।

राप्रपाका धवलशमशेर राणाले राजदूतलाई सचेत गराउनुपर्ने बताए । ‘नोट अफ अब्जेक्सन दिनुपर्छ । सुरुमै रोक्नुपर्छ । सबै राजदूतलाई सचेत गराउनुपर्छ, होइन भने आउट अफ कन्ट्रोल हुन्छ । एउटा बोल्दा अर्काेले पनि बोल्ने आँट गर्छ,’ उनले भने । सांसद प्रभु साहले नेपालको विषयमा अरू देशको राजदूतले बोल्न नहुने बताए । ‘परराष्ट्रले नियमन गर्नुपर्छ,’ उनले भने । सांसद प्रेम सुवालले भारतको राजदूतले बोल्दा केही नभन्ने र चीनको बोल्दा विरोध गर्ने गरेको बताए ।

फाउन्डेसन अफ ट्रान्स हिमालयन रिसर्च एन्ड स्टडिजले १६ भदाैमा काठमाडौँमा राखेकाे ‘विश्व अर्थतन्त्रमा चीन र नेपालमा यसको प्रभाव’ कार्यक्रममा बाेल्दै नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत छेन साेङ । तस्वीर : रासस

संसदमा पनि प्रवेश, फिर्ता पठाउन माग

राजदूतको अभिव्यक्ति संसदमा पनि प्रवेश गरेको छ । बिहीबारको बैठकमा जनमत पार्टीले चिनियाँ राजदूत सोङलाई तत्काल फिर्ता पठाउन माग गरेको छ । ‘नेपाल–भारत सम्बन्धबारे विषवमन गर्ने, वैमनस्यता लगाउने काम गर्न खोजिएको छ । यो घोर निन्दनीय छ,’ जनमत पार्टीका उपाध्यक्षसमेत रहेका सांसद अब्दुल खानले भने, ‘चिनियाँ राजदूतलाई तुरुन्त परराष्ट्र मन्त्रालयले स्पष्टीकरण सोध्नुपर्छ र तत्काल नेपालबाट फिर्ता पठाउनुपर्छ ।’

१६ भदौमा फाउन्डेसन अफ ट्रान्स हिमालयन रिसर्च एन्ड स्टडिजले राखेको ‘विश्व अर्थतन्त्रमा चीन र नेपालमा यसको प्रभाव’ कार्यक्रममा राजदूत सोङले भनेका थिए, ‘दुर्भाग्यवश, तपाईं (नेपाल) सँग भारतजस्तो छिमेकी छ,’ उनले भनेका थिए, ‘नेपाल र अन्य छिमेकीहरूप्रति भारतको नीति त्यति मैत्रीपूर्ण छैन । नेपालका लागि झनै हितकर छैन । त्यसैले हामी त्यसलाई नीतिगत बाधाहरू भन्छौँ । त्यस्तो परिस्थितिमा नेपाल सरकारले आफ्नो आर्थिक नीति बनाउँदा आफ्नो निर्णय लिनुपर्छ ।’

उनले भारतसँग विद्युत् व्यापार गरे पनि नेपाल ९ अर्ब व्यापारघाटामा रहेको उनले बताएका थिए । ‘तपाईंले बिजुली व्यापारमा घाटा गर्नुभयो । बिजुली तपाईंले गर्व गर्ने उत्पादनहरूमध्ये एक हो । तपाईंहरू सोच्नुहुन्छ कि यसले मुलुकमा आर्थिक स्वतन्त्रता ल्याउनेछ ?,’ राजदूत सोङको भनाइ थियो । उनको यो अभिव्यक्ति नेपालप्रति चीनको परम्परागत नरम कूटनीतिभन्दा भिन्न शैलीमा आएको छ । यसले नेपाल मात्र नभई नयाँ दिल्लीसम्म नयाँ तरङ्ग उत्पन्न गरेको छ ।

राजदूतको अभिव्यक्तिको अध्ययन गरिरहेका छौँ : सरकार

सरकारले राजदूतको अभिव्यक्तिको विषयमा अध्ययन गरिरहेको बताएको छ । बिहीबार संसदको अन्तर्राष्ट्रिय समितिमा परराष्ट्रमन्त्री साउदले भने, ‘चिनियाँ राजदूतको अभिव्यक्तिको अध्ययन गरिरहेका छौँ । छिमेकी सम्बन्ध मित्रवत् र घनिष्ठ छ । नेपाल सबै अन्तर्राष्ट्रिय समुदायसँग मिलेर काम गर्न चाहन्छ । सहयोगका लागि नेपाल जहिले पनि सम्मान गर्न चाहन्छ,’ उनले भने ।

सम्बन्धित समाचार

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ २१, २०८० २०:४९

दिनेश गौतम

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

आज केही प्रदेशमा मेघ गर्जनसहित पानी पर्ने, हावाहुरी पनि आउन सक्ने

आज राष्ट्रिय सूचना तथा सञ्चार प्रविधि दिवस मनाइँदै

पञ्जाबसँग ७ विकेटले पराजित भयो चेन्नई

विश्वकप खेल्ने टाेली घाेषणा भएपछि सन्दीपले लेखे– षड्यन्त्रकाे शिकार भएँ, सबैलाई आशिष मिलाेस्

नेता भएर अर्ती नदिनुस् आफूले पनि काम गर्नुस् : मुख्यमन्त्री कँडेल

लोकप्रिय

सहकारी ठगीले इलाम २ मा तनाव दिएपछि रवि लामिछानेको नयाँ स्टन्ट, धन्यवाद दिन गृह मन्त्रालय पुग्ने को हुन् ?

इलाम २ः प्रारम्भिक मतपरिणाममा एमाले र 'पूर्वएमाले'बीच टक्कर

श्रीमती रञ्जितासँगकाे सहमति भंग भएपछि रेशम विक्षिप्त, २० मिनेटमा सात स्टाटस

इलाम २ अपडेटः यस्तो छ प्रारम्भिक मतपरिणाम

भीम रावललाई प्रश्न– एमाले छाेड्‌ने निर्णयमा पुग्नुभएको हो ?

विचार

पसिना बगाउनेहरूलाई हेलाहोचो गरेर कसरी आऊला समृद्धि ?

लगानी सम्मेलन : यसअघि गरिएका लगानी प्रतिबद्धता कार्यान्वयन भए कि भएनन्, खाेजी हुनुपर्छ

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

ब्लग

कसरी हटाउने सार्वजनिक सवारीको बेथिति ?

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

शिक्षा

आफ्नै छोराछोरी पढाउन राजा वीरेन्द्रले भित्र्याएका थिए ए–लेभल, कस्ता विद्यार्थीले पढ्ने ?

जनकपुरकाे याज्ञवल्क्य स्कुलमा विद्यार्थीकाे आकर्षण, प्रवेश परीक्षा दिने आधाले मात्रै पाए भर्ना

१२ वर्षीय सुवर्णो आइज्याक बारी कसरी बने प्रोफेसर ?