संस्कृतिका नाममा बालबालिका र हतियारको प्रयोग हुँदा बोल्दैन प्रशासन

A+ A A-

‘श्रीकृष्ण जन्माष्टमी’ देशभर धूमधामका साथ मनाइयो । भगवान् श्रीकृष्णको जन्म भएको अवसरमा देशभर यो पर्व श्रीकृष्णको पूजा आराधना गरी मनाउने गरिन्छ ।

पौराणिक कथनअनुसार अन्याय, अत्याचार र राक्षसी प्रवृत्तिबाट सम्पूर्ण मानवको रक्षा गर्न भगवान् विष्णुको आठौँ अवतारका रूपमा जन्मिएका श्रीकृष्णले आजीवन सत्यको पक्षमा रही सत्कर्मका लागि मानव समुदायलाई प्रेरित गरेको बताइन्छ ।

कृष्णलाई मार्नका लागि कंसले बहिनी पुतनालाई प्रयोग गरेको र पुतनाको मृत्युको कामना गर्दै राक्षसको स्वरूपमा सजिएर नेवार समुदायमा लाखे नाच नचाउने गरिन्छ । नाग पञ्चमीका दिनबाट सुरु गरिएको पुतनाको मृत्युको कामना ऋषि पञ्चमीका दिन मृत्यु भएको सम्झँदै बन्दुक पड्काएर विसर्जन गरिने परम्परा छ ।

राक्षसको स्वरूपमा बनाइने खप्पर, कालिकाको वस्त्रसहित व्यक्तिलाई सिँगारेर लाखे नचाउने गरिन्छ । पछिल्लो समय यही परम्परालाई निरन्तरता दिँदै सुर्खेतमा पनि लाखे नाच नचाउने होडबाजी बढ्दै गएको छ । हिन्दु संस्कृतिका रूपमा रहेको लाखे नाचको संरक्षण गर्ने नाममा सुर्खेतमा तडकभडक बढन् थालेको छ । विभिन्न युवा क्लब तथा संस्थाहरूले नचाइरहेका लाखे नाचमा खुलमखुल्ला बालबालिका प्रयोग हुने क्रम बढ्दो छ ।

कानुनमा कुनै पनि प्रकारका हातहतियार तथा सभा–समारोहमा बालबालिका प्रयोगमा निषेध गरिएको छ । तर, लाखे नाचका नाममा धारिलो हतियार तरबार खुल्लमखुला नचाइँदा सुरक्षा चुनौती बढेको छ । लाखेमा सजिएकाहरूले प्रदर्शन गर्ने अश्लील हर्कतले सामाजिक सद्‌भावमा समेत असर पार्दै गएको लाखे नाचको संरक्षणमा जुटेका वीरेन्द्रनगर–९ का प्रवाशकुमार शाक्य बताउँछन् ।

सडकमा गाडी रोक्ने, बालबालिकाको प्रयोग, व्यक्ति तथा व्यवसायीसँग गैरकानुनी रूपमा आर्थिक संकलन गर्ने प्रचलन बढ्दा प्रशासन मौन बसेको शाक्यको भनाइ छ । मदिरा सेवन गरी तरबार नचाइँदा झुक्किएर होस् वा हातबाट फुत्किएको खण्डमा मानवीय क्षति हुने जोखिम उत्तिकै छ ।

अर्कोतर्फ बालबालिकालाई समावेश गराउँदा बालमनोविज्ञानमा गम्भीर असर पर्ने कर्णाली प्रदेश अस्पताल सुर्खेतका मनोविद् पूर्ण रावत बताउँछन् । विशेष गरी सिकारु उमेरमा रहेका बालबालिकाहरूलाई हतियार समाउने कार्यमा संलग्न गराइँदा आपराधिक मनोविज्ञान स्थापित हुनमा सहयोग पुग्ने उनको भनाइ छ ।

संस्कृतिका नाममा बालबालिकालाई हतियारसँग खेल्न दिइनु बालअधिकारका दृष्टिकोणले गलत रहेको बालअधिकारका क्षेत्रमा लामो समय काम गरेका राजु लामिछाने बताउँछन् । सानो उमेरका बालबालिकालाई यस्ता खालका क्रियाकलापमा सहभागी बनाइनु बालअधिकारको गम्भीर हनन भएको भन्दैै यसको बेलैमा रोकथाम गर्न जरुरी रहेको उनको भनाइ छ ।

कुनै पनि सार्वजनिकस्थलमा मेला, महोत्सव, जात्रालगायतका कार्यक्रमहरू प्रदर्शन गरिँदा स्थानीय प्रशासनसँग अनुमति लिनपर्ने हुन्छ । तर, कतिपयले अनुमतिबिनै धारिला हतियार प्रदर्शन गर्दा प्रशासन भने मौन छ । यस विषयमा सुर्खेतका प्रमुख जिल्ला अधिकारी नारायणप्रसाद सापकोटाले लाखे नाचका नाममा भइरहेका गलत क्रियाकलप रोक्नका लागि सार्वजनिक सूचना जारी गर्न लागिएको बताए ।

धार्मिक र सांस्कृति रूपमा महत्त्वपूर्ण रहेको लाखे नाचको संरक्षण गर्नु सबैको दायित्व रहेको उल्लेख गर्दै प्रजिअ सापकोटाले सामाजिक विकृति र गैरकानुनी काममा संलग्न जोकोहीलाई पनि कारबाही हुने बताए ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ २१, २०८० १६:२१