बालबालिकामा के कारणले हुन्छ, मानसिक स्वास्थ्य समस्या ? (भिडियो)

A+ A A-

बालबालिकाको मानसिक स्वास्थ्यका बारेमा हाम्रो परिवार वा समाजमा अझै पनि जानकारी छैन । बालबालिकालाई पनि मानसिक स्वास्थ्य समस्या हुन्छ भन्नेबारेमा धेरै अनभिज्ञ नै छन् । बालबालिकामा हुने मानसिक समस्याहरू बालबालिकाको व्यवहार र भावनाबाटै बुझ्न सकिने विज्ञहरू बताउँछन् ।

कुनै बालबालिका कम बोल्ने, अरुसँग धेरै घुलमिल नगर्ने, धेरै बोल्ने, एक्लै बस्ने, दु:खी हुने, रोइरहने गरिरहेको अवस्थामा मानसिक समस्या भएको हुन सक्ने बालबालिका तथा किशोरकिशोरी मनोचिकित्सक डा. अरुणराज कुँवर बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘अति झै–झगडा गर्ने, अति रिसाउने, राम्रोसँग खानेकुरा नखाने र राम्रोसँग नसुत्ने भयो भने आफ्नो बालबालिकालाई मानसिक समस्या भएको हुन सक्छ भन्ने अभिभावकले बुझ्न अत्यन्तै जरुरी छ ।’

बालबालिकामा मानसिक समस्या भए/नभएको मूल्यांकन गर्ने विभिन्न तरिकाहरू छन् । अमेरिकाको सेन्टर फर डिजिज कन्ट्रोल एन्ड प्रिभेन्सन (सीडीसी)का अनुसार अमेरिकाका ३ देखि १७ वर्ष उमेरका ६० लाख बालबालिकामा एटेन्सन डिफिक्ट डाइपरएक्टिभिटी डिसअर्डर (एडीएचडी)को समस्या देखिने गरेको छ ।

त्यस्तै, ५० लाख ८० हजारमा एन्जाइटीको समस्या देखिने गरेको छ भने ५० लाखभन्दा बढीमा व्यवहारमा फरकपन आउने गरेको छ । त्यसैगरी, २० लाखभन्दा बढीलाई डिप्रेसन हुने गरेको पाइएको छ ।

सीडीसीको तथ्याङ्कअनुसार २ देखि ८ वर्ष उमेरका बालबालिकामा छोरीभन्दा छोराहरूमा बढी मानसिक समस्या देखिने गरेको छ, जसमा धनी परिवारभन्दा गरिब परिवारका बालबालिकामा तुलनात्मक रूपमा बढी मानसिक समस्या देखिने गरेको उल्लेख गरिएको छ ।

त्यसकारण बालबालिकाको स्वभावमा उतारचढाव आयो भने अभिभावकले उनीहरूसँग कुराकानी गर्नुपर्ने डा. कुँवर बताउँछन् ।

पढाइका कारण मानसिक समस्या

डा. कुँवरका अनुसार पढाइमा राम्रो गर्छु वा धेरै मिहिनेत गर्ने बालबालिकालाई स–साना कुराहरूले चित्त दुख्छ, जसले गर्दा त्यस्ता बालबालिका स्कुल जान मान्दैनन् । र, कतिपय बालबालिकामा पढाइको दबाबका कारण मानसिक स्वास्थ्यमा असर परिरहेको हुन्छ । बालबालिकालाई दुःख दिएर मात्र पढाइ राम्रो हुने भन्ने हुँदैन ।

उनी भन्छन्, ‘बालबालिका स्वस्थ छन् भने उनीहरूले पढाएको कुरा सजिलै बुझ्न सक्छन् । तर, उनीहरूलाई तनाव मात्र भइरहेको छ भने पढाएको बुझ्दैनन् ।’

विभिन्न अध्ययनहरूका अनुसार पढाइको चिन्ताले पनि बालबालिकामा विभिन्न खालका मानसिक समस्या देखिने गरेका छन् । पढाइको अत्यधिक चापका कारण बालबालिकामा डिप्रेसन, एन्जाइटीलगायतका समस्याहरू देखिन्छन् ।

अमेरिकास्थित नेसनल लाइब्रेरी अफ मेडिसिनले चीनका विद्यार्थीमा गरेको एक अध्ययनमा ६२ प्रतिशतसम्म एकेडेमिक प्रेसरको प्रभाव मानसिक स्वास्थ्यमा पर्ने देखाएको थियो । अध्ययनका अनुसार २४.७१ प्रतिशित चिनियाँ विद्यार्थीमा डिप्रेसन र एन्जाइटीको लक्षण देखिएको छ ।

त्यसैले हरेक बालबालिकाको जीवनलाई सहजीकरण गरिदिन आवश्यक देख्छन्, डा. कुँवर । उनी भन्छन्, ‘यसका लागि अभिभावक, शिक्षक, स्कुल सबैले सहयोग गर्नुपर्छ । र, तुलना गर्ने गर्नु हुँदैन । यसो हुँदा बालबालिकाले आत्मविश्वास गुमाउँछन् ।’

पढाइमा चिन्तित भइरहेका बालबालिका अभिभावकले अरुसँग पढाइको तुलना गर्दा उनीहरूको दिमागमा नराम्रो असर पर्न सक्छ । र, पढाइको दबाबले गर्दा मानसिक समस्यामा पर्न सक्छन् ।