एसको निरस बैठकमै देखियो नेपाल र खनालको भावी अध्यक्षमा दाबेदारी, कार्यकर्ता जोगाउन भने धौधौ

एसको निरस बैठकमै देखियो नेपाल र खनालको भावी अध्यक्षमा दाबेदारी, कार्यकर्ता जोगाउन भने धौधौ

A+ A A-

एकीकृत समाजवादीको केन्द्रीय समिति बैठक काठमाडौंको बालकुमारीमा बस्दै थियो– ६ भदौमा । महाधिवेशन, चुनावदेखि सरकारको समीक्षासम्मका एजेन्डासहित बैठक बसिरहेका बेलामा सुुर्खेतबाट दुःखद खबर आइरहेको थियो । त्यस दिन एकीकृत समाजवादीलाई झण्डै दुुई वर्ष धानेर सुुर्खेतमा अस्तित्व जोगाएका जिल्ला अध्यक्ष मोहन बडुुवालसहित ६२ जना कार्यकर्ता एमालेमा फर्किंदै थिए । एमाले विभाजनअघि माधव नेपालको समूह बलियो रहेको सुर्खेतमा विभाजनको समयमा भने ठूलो पङ्क्ति एमालेमा बसिदिएको थियो । जसले गर्दा सुर्खेतमा जिल्ला कमिटी बनाउन नै एकीकृत समाजवादीलाई संकट आइपरेको थियो ।

त्यो संकटको बेलामा बडुवालसहितको टोलीले नेतृत्व लिएको थियो । तर, एकीकृत समाजवादीमा राजनीतिक भविष्य नदेखेपछि बडुवाल दोस्रो वर्षपछि एमालेमै फर्किए । सुर्खेत जिल्ला अध्यक्ष बडुुवालसहितको टोली एमालेमा फर्किनु ठीकअघि सिन्धुपाल्चोकबाट एकीकृत समाजवादीका प्रभावशाली नेता सुवास कर्माचार्य एमालेमा फर्किएका थिए । २०७९ को चुनावको सम्मुखमा एमाले छोडेर एकीकृत समाजवादीमा आएका कर्माचार्य सिन्धुपाल्चोकमा प्रभावशाली नेता थिए ।

एमाले नेता गोकुल बाँस्कोटाको समन्वयमा २० साउनमा महासचिव शंकर पोखरेलले एमालेमा भित्र्याए । एसका केन्द्रीय सदस्य कर्माचार्यलाई एमालेमा स्वागत गरेको एक साता नबित्दै २७ साउनमा अर्की केन्द्रीय सदस्य कमला तुलाधरलाई एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले बालकोटमा स्वागत गरे । त्यसको अर्को साता बडुवालको टोली सुर्खेतबाट एसलाई धक्का दिन आइपुगेको थियो ।

१५ दिनको बीचमा झण्डै २ सय नेता/कार्यकर्ताले एस छोडेर एमालेमा प्रवेश गरेका छन् । नेताहरूको सार्वजनिक सूचीका आधारमा एसले ठूलो सामर्थ्य गुमाएको प्रस्टै देखिन्छ । त्यसमाथि केन्द्रीय कमिटी बसिरहँदा जिल्ला अध्यक्षसहितको टोलीले छोडिदिँदा एसका लागि स्वाभाविक चिन्ताको विषय थियो । अहिलेसम्म ४ जना केन्द्रीय पदाधिकारी, १५ जना जिल्ला अध्यक्ष र ३२ जना केन्द्रीय सदस्य एमालेमा फर्किसकेका छन् । अध्यक्ष माधव नेपाल र सम्मानित नेता झलनाथ खनालसँग गम्भीर प्रश्न उठाएर वरिष्ठ नेता मुकुन्द न्यौपाने मात्र होइन, केदार न्यौपाने, भागवत विश्वासी र चूडामणि जंगलीसमेत एमालेमा फर्किए ।

हुनलाई मुकुन्द न्यौपानेले आफ्नो भाइ केदार न्यौपानेलाई समानुपातिक सांसद बनाउन चाहेका थिए । आफू सांसद नहुने भएपछि भाइको पक्षमा लागेका थिए । एकातिर समानुपातिक सूचीमा पहिलो नम्बरमा केदारको नाम परेन, अर्कातिर राष्ट्रिय पार्टी नबन्दा समानुपातिक सूची काम पनि लागेन । त्यसको झट्कामा न्यौपाने एमाले गएको आरोप एसभित्र चर्चा गरिन्छ । यद्यपि, २०७९ भदौदेखि नै न्यौपानेचाहिँ असन्तुष्ट थिए । त्यतिबेला माओवादी केन्द्रसँग एकता गर्ने चर्चा चलेसँगै न्यौपाने असन्तुुष्ट भएका थिए । त्यसको निरन्तरताचाहिँ गठबन्धनहुँदै मोर्चाबन्दीसम्म पुुगेको छ । त्यतिबेला साझा घोषणापत्र पनि बनाउने तयारी थियो । पार्टी एकताका लागि तीन सदस्यीय समिति बनाउने निर्णय पनि भएको थियो । न्यौपानेहरूको असन्तुष्टिकै कारण न समिति बन्यो, न साझा घोषणापत्र ।

२० साउनयता बडुवाल, कर्माचार्य र तुलाधरले एस छोड्दै गर्दा एसको राजनीतिक भविष्यमाथि प्रश्न उठाएका छन् । बालकुमारीको केन्द्रीय कमिटी बैठकमा उपस्थितको अनुहारले बडुवाल, कर्माचार्य र तुलाधरकै सन्देश प्रवाहित गरिरहेको थियो । सम्मानित नेता झलनाथ खनालले पार्टी विभाजनको औचित्य पुष्टि गर्न नसकेको मात्र होइन, वैचारिकी धार प्रस्ट नभएको भन्दै आलोचन गरिरहेका छन् ।

त्यो आलोचना केन्द्रीय कमिटीको बैठकमा पनि पोखिएको थियो । अनि, विभाजनको औचित्य पुष्टि नभएको तर्क गरेर खनालले पटकपटक प्रश्न उठाएको चाहिँ २०७९ वैशाखको स्थानीय चुनावपछि हो । स्थानीय चुनावमा अपेक्षित नतिजा नआएपछि रिसाएका खनाल २०७९ साल मंसिरको चुनावमा आफैँ पराजित भए । त्यसले थप पीडा दियो । अनि, खनालले निराशाको भाका सुनाउन थालेका हुन् । २०७९ वैशाखदेखि सुरु भएको आलोचनाको झङ्कार ८ साउन २०८० मा सकिएको केन्द्रीय कमिटी बैठकसम्म जारी रह्यो ।

त्यसको जवाफमा अध्यक्ष नेपालले पार्टी विभाजनको औचित्य पुुष्टि भएको दाबी मात्रै गरेनन्, नेताहरूको बद्ख्याइँ गर्नेहरू अझै पनि पार्टीभित्र रहेको र उनीहरूलाई नछाड्ने संकेत गरेका थिए । सम्भवत: उक्त भनाइ झलनाथ खनाल, रामकुमार झाँक्रीसहितको टोलीप्रति इंगित थियो । पार्टी विभाजनको बेलामा माधव नेपालको पक्षमा सतिसाल भएर उभिएकी झाँक्री एक वर्षयता असन्तुुष्ट त छिन् नै, पार्टी जिम्मेवारीमा पनि छैनन् । उनको दैनिकी सामाजिक सञ्जालमा बितिरहेको छ ।

झाँक्री मात्र होइन, यो पार्टीमा नेपाल र खनाल पक्षका नेताहरू निराश नै छन् । एकले अर्कोलाई दोषारोपण गर्दै नेताहरू पानीमाथिको ओभानो बनिरहेका छन् । केन्द्रीय सदस्य आशिष घिमिरे भन्छन्, ‘उहाँहरूमा पार्टी बनाउने धैर्यता नभएको र केही स्वार्थमा आएका तर त्यो प्राप्त नभएपछि एमालेमा नै फर्केका हुन् ।’

एस छोडेर एमाले प्रवेश गर्नेमा ३४ जनाभन्दा बढी केन्द्रीय सदस्यहरू नै छन् । एमाले फर्किएका केही केन्द्रीय सदस्यहरू भने एमालेबाट सांसदसमेत भइसकेका छन् । एमालेमा फर्किएलगत्तै तारा लामा तामाङ र प्रेम महर्जन एमालेबाट सांसद भएका छन् । उनीहरूजस्तै एमाले फर्किने केन्द्रीय सदस्यहरूमा मिठाराम केसी, डिल्ली उप्रेती, अशोक यादव, उषा गुरुङ, बालकृष्ण चापागाईं, चूडामणि जंगली, तर्कबहादुर शाही, धनबहादुर रायमाझी, यदुवंश झा, हीराचन्द्र केसी, विक्रम शाही, गणेश खनाल, देवीलाल थापा, सरोजकुमार यादव, शारदा स्वर्णकार, बिना बुढाथोकी, चन्द्रलाल बुढा, कुलवीर चौधरी, अशोक चन्द, सुवास कर्माचार्य, दलबहादुर सुनार, कुर्मराज शाही, रिता रावल, सुन्दर विश्वकर्मा, नन्दसिंह बुढा र कमला तुलाधर रहेका छन् ।

१५ जनाभन्दा बढी जिल्ला अध्यक्षहरूले पार्टी छोडेका छन् । पार्टीको जिल्ला नेतृत्वसँग जिल्लाका अन्य सदस्यहरू पनि एमालेमा फर्किरहेका छन् । एस छोडेर एमाले फर्किएका जिल्ला अध्यक्षहरूमा श्रीधर पोखरेल– मकवानपुर, हरि प्रसाद शर्मा– रुकुम पश्चिम, सुरमणि बेलबासे– दाङ, श्रीराम कार्की– तनहुँ, नरेश भण्डारी– गुल्मी, रमेश बस्नेत– रामेछाप, विष्णु देवकोटा– रसुवा, सुन्दर विश्वकर्मा– बारा, नन्दसिंह बुढा– डोल्पा, हिरण्ड भट्टराई– अछाम, गगन रावल– बाजुरा, आदिप्रसाद न्यौपाने– जुम्ला र भोलानाथ पोखरेल– उपत्यका विशेष पेसागत जिल्ला कमिटी रहेका छन् ।

आलोचित नेतृत्व

नेकपा एसको बैठकमा नेतृत्व नै नमिल्दा पार्टीमा त्यसको असर परेको आरोप केन्द्रीय सदस्यहरूले लगाएका छन् । बैठकमा बोल्ने अधिकांश केन्द्रीय सदस्यहरूले अध्यक्ष र सम्मानित नेताले फरकफरक दस्तावेज ल्याएकोमा दुवै नेताको आलोचना गरेको एक केन्द्रीय सदस्यले बताए । ती सदस्यले भने, ‘नेताहरूले नै दुई दस्तावेज केन्द्रीय कमिटी बैठकमा ल्याएको भन्दै अधिकांश केन्द्रीय सदस्यले आलोचना गरे । नेताहरूमाथि नै मिलेर दुवैको एउटै दस्तावेज ल्याउनुपर्नेमा फरकफरक ल्याएर पार्टीमा विवाद देखाउन खोजेको भन्दै आलोचना भएको छ ।’

पार्टीलाई कांग्रेस–माओवादीको पुच्छर बनाएको खनालले आरोप लगाउँदै आएका छन् । सम्मानित नेता खनालको पक्षका नेताहरू चुनावमा गठबन्धन गरेर जाँदा राष्ट्रिय पार्टी हुन नसकेको, पार्टीले आफ्नो अस्तित्व कांग्रेस र माओवादीको पिछा लागेर सकिएको समेत भन्न थालेका छन् । गठबन्धन नगरेको भए १६५ निर्वाचन क्षेत्रमा उम्मेदवार हुन्थे र समानुपातिक मत आउँथ्यो भन्ने खनाल पक्षका नेताहरूको भनाइ छ ।

नेपाल पक्ष गठबन्धनको पक्षमा उभिएका मात्रै छैनन्, एमालेबाट विद्रोह पुष्टि भइसकेको दाबी गर्छन् । बैठकमा पनि त्यही किसिमका कुराहरू उठेको भए पनि सबैको चासो र चिन्ता पार्टी बनाउनेमा नै रहेको केन्द्रीय सदस्य घिमिरे बताउँछन् । उनले भने, ‘बैठकमा सबैको चिन्ता चासो पार्टी बनाउनेमा छ । फरक दस्तावेज छन । दुवैको चिन्ता र चासो पार्टी कसरी बनाउन सकिन्छ ? कसरी बनाउने भनेर छलफल भइरहेका छन् ।’

अध्यक्ष नेपाल र नेता खनालमा जबज, वर्गशत्रु र संगठनका विषयमा कुरा मिलेको छैन । अध्यक्ष नेपालले पार्टीमा अवसरवाद हाबी भएको र आफ्नै नेताले नेतृत्वको बदख्वाइँ गर्दै हिँड्ने अराजक प्रवृत्ति बढेको बताएका छन् । उनीनिकट नेताहरू मुख्य नेतृत्वको आलोचना गर्ने तर फिल्डमा काम नगर्ने प्रवृत्ति हावी हुँदा पार्टीमा उत्साह होइन कि निराशा आएको दाबी गर्छन । अध्यक्ष नेपालनिकट एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘जेएन कमरेडले चुनाव हार्नुभयो । त्यसपछि पार्टी ठीक लाग्न छोडेको हो । गठबन्धन ठीक लाग्न छोडेको हो । अहिले उहाँ वर्ग दुस्मन खोज्दै हिँड्नुभएको छ । पार्टीबाट विद्रोह गर्दा उहाँ पनि सँगै हुनुहुन्थ्यो । गठबन्धन गर्दा पनि सँगै हुनुहुन्थ्यो । आफूले हारेपछि सबै बेठीक भन्नु झन् बेठीक प्रवृत्ति हो । उहाँले पार्टी बनाउनेभन्दा पनि भएको पार्टी पनि भाँड्ने काम गर्नुभयो ।’

खनालले त आफ्नो दस्तावेजमा नै पार्टीको नेतृत्व रावणको टाउकोजस्तो भएको आरोप लगाएका छन् । जसमा टाउको फुकेको, तल सुकेको बताएका छन् । केही नेताहरूले महासचिव भुसालको पनि आलोचना गरेका छन् । केही नेताहरूले त भुसालका कारण नै आफ्नो पार्टी राष्ट्रिय पार्टी हुन नसकेको भन्दै बैठकमा आलोचना गरेका छन् । आलोचना गर्नेहरूले भुसाललाई १० भाइ भन्दै यता आउने नेताहरूलाई पनि त्यहीँ रोकेको आरोप लगाएका छन् । बैठकमा आलोचित बनेकी अर्की नेतृ झाँक्री हुन् । उनले यो पार्टीमा पाउन बाँकी अवसर केही नरहेको तर पार्टीकै विपक्षमा बाहिर बोल्दै हिँड्नु गलत भएको केन्द्रीय सदस्यले बताएका छन् ।

नेतृत्वको होड सुरु

एसले माघ १४ देखि १८ सम्म महाधिवेशन गर्ने तयारी गरेको छ । अहिले नेताहरू फरकफरक दस्तावेज ल्याएर महाधिवेशनको तयारीमा लागेको बुझाइ पनि केन्द्रीय नेताहरूको छ । अध्यक्षमा खनालले पनि दाबी गर्ने संकेत गरिसकेका छन् । त्यसैको संकेतचाहिँ फरक दस्तावेज ल्याएर दिएका छन् । पार्टीमा दुई लाइन छ भन्ने कुरा भ्रातृ संगठनमा पनि देखिन्छ । यद्यपि, सांगठनिक रूपमा खनालभन्दा नेपाल बलिया छन् । तर, एकीकृत समाजवादीमा दुवै नेतालाई बिदा गरे नयाँ नेतृत्व खोज्नुपर्ने मत पनि छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, भदौ ८, २०८० १२:५७