कहिले सुरु गर्ने उच्च रक्तचापको औषधि ? (भिडियो)

A+ A A-

धमनीमा मुटुले ‘पम्प’ गर्दा आउने रगतको चापलाई रक्तचाप अर्थात् प्रेसर भनिन्छ ।

मुटुरोग विशेषज्ञ डा. प्रेमराज वैद्यका अनुसार त्यो रक्तचाप शरीरभर हुन्छ । तर, मुटु र फोक्सोभित्रको रक्तचाप भिन्नै हुन्छ । मेडिकल भाषामा जसलाई ‘सिस्टोलिक’ र ‘डायस्टोलिक’ रक्तचाप भन्ने गरिन्छ ।

मुटुले पम्प गर्दा हुने प्रेसरलाई सिस्टोलिक भन्ने गरिन्छ भने मुटु रिल्याक्स हुँदा हुने प्रेसरलाई डायस्टोलिक भन्ने गरिन्छ ।

डा. वैद्य भन्छन्, ‘प्रेसर पम्प हुँदा कम्तीमा पनि ९०/६० हुनुपर्छ । यसरी ९० हुँदै गर्दा मुटुले प्रेसर पम्प गर्दा रगत दिमागसम्म पुग्ने गर्छ । त्यस्तै, मिर्गौलामा रगत छानिनका लागि तल प्रेसर ६० हुनुपर्छ ।’

रक्तचाप मापन गर्नका लागि केही वर्षअगाडिसम्म व्यक्तिको उमेर जति छ, त्यसमा ९० जोड्ने भिनिन्थ्यो । तर, २००७ मा गरिएको एक अनुसन्धानले उमेरअनुसार प्रेसर बढाउनुलाई गलत साबित गरिदिएको दियो । त्यसपछि विभिन्न अध्ययन अनुसन्धान गर्दै जाँदा अहिले १२०/८० लाई सामान्य प्रेसर मान्न थालिएको छ । र, भविष्यमा यो पनि परिर्वतन हुन सक्ने भने देखिन्छ । मानिसको उमेर, उनीहरूको खानपिनले पनि रक्तचाप बढ्दै जान्छ ।

प्रि–हाइपरटेन्सन भनेको के हो ?

डा. वैद्यका अनुसार १८ वर्षभन्दा माथि उमेरका मानिसको उमेर ब्लड प्रेसर १२०/८० भन्दा माथि गयो भने उसलाई भविष्यमा हाई ब्लड प्रेसर हुन्छ । त्यस्ता व्यक्तिको १२०/८० भन्दा माथि ब्लड प्रेसर पुग्नुलाई प्रि–हाइपर टेन्सन भन्ने गरिन्छ । र, सामान्यतया ब्लड प्रेसर १४० भन्दा माथि गयो भने त्यस्ता व्यक्तिको रक्तचाप बढ्न सक्छ भन्ने गरिन्छ ।

औषधि कहिले सेवन गर्ने ?

उच्च रक्तचाप दुई किसिमका हुन्छन्, एउटा प्राइमरी र अर्को सेकेन्डरी ।

प्राइमरी हुनुको कारण अहिलेसम्म पत्ता लाग्न सकेको छैन । यस्तो रक्तचाप भएका व्यक्तिले एकपटक औषधि सेवन गरेपछि जीवनभर औषधि सेवन गरिरहनुपर्छ । त्यस्ता व्यक्तिले औषधि छोड्न मिल्दैन ।

तर, कुनै समयमा रक्तचाप एकदमै कम भएको अवस्थामा भने रक्तचाप मापन गरेर मात्र त्यो दिन छोड्न सकिने बताउँछन्, डा. वैद्य । त्यस्तै, सेकेन्डरी विभिन्न कारणले हुन सक्छ । उक्त कारणको समाधान गर्न सकिएमा यस्तो उच्च रक्तचाप नियन्त्रण गर्न सकिन्छ ।

डा. वैद्य भन्छन्, ‘यो रक्तचाप हुनुको सबैभन्दा प्रमुख कारण मिर्गौलामा समस्या भएपछि हुने गर्छ । किनभने मिर्गौलाले रगत छान्ने काम गर्छ । त्यही रगत छान्ने काममा बाधा भयो भने ‘एडिनलिन’ हर्मोन बढ्छ । र, प्रेसर बढ्छ ।’

मानसिक तनाव धेरै भएमा पनि प्रेसर बढ्ने समस्या हुन्छ । मानिस दौड्दा, बोल्दा पनि प्रेसर बढिरहेको हुन सक्छ । तर, त्यसलाई प्रेसर बढेको भनेर औषधि सेवन गरिहाल्न भने मिल्दैन ।

डा. वैद्य भन्छन्, ‘तर, प्रेसर १४०/९० भन्दा माथि पुगेको छ भने औषधि सेवन गर्नुपर्ने हुन्छ । त्यसमा पनि प्रेसर अस्ति पनि बढी थियो । हिजो पनि पनि बढी देखियो । र, आज पनि बढिरहेको छ भने मुटुरोग विशेषज्ञको सल्लाहअनुसार औषधि सुरु गर्नुपर्छ ।’

कुनैकुनै अवस्थामा भने एकपल्ट मात्रै एक ट्याब्लेट औषधि सेवन गर्नुपर्ने हुन सक्छ । त्यस्तो व्यक्तिले फेरि भोलि औषधि खानु पर्दैन ।