कर्णालीका विमानस्थल : जहाज कुर्दाकुर्दै बिरामीको ज्यान जान्छ, प्राधिकरणको नियमले झन समस्या

कर्णालीका विमानस्थल : जहाज कुर्दाकुर्दै बिरामीको ज्यान जान्छ, प्राधिकरणको नियमले झन समस्या

A+ A A-

हुम्लामा जहाजको पर्खाइमा रहेका ६ महिने शिशुको ज्यान गएको छ । जिल्ला अस्पताल हुम्लाले १७ साउनमा उपचार सम्भव नभएपछि जिल्ला बाहिर रिफर गरिएका शिशुको हवाई जहाज नउडेपछि शुक्रबार हुम्ला अस्पतालमै मृत्यु भएको हो । १४ साउनमा जिल्लाको सिमकोट गाउँपालिका–६ को माथिल्लो गाउँका सुरज सुनारका ६ महिने शिशु ईब्रान सुनारलाई निमोनिया भएपछि अस्पताल भर्ना गरिएको थियो । निमोनिया, झाडापखाला र इम्फेक्सन नियन्त्रणमा नआएपछि चिकित्सकहरूले थप उपचारका लागि जिल्ला बाहिर लैजान सुझाएका थिए ।

७ जेठमा बाजुराको हिमाली गाउँपालिका–७ का देवीदत्त जोशी, जगन्नाथ गाउँपालिका–१ का लालबहादुर रोकाया र बुढीनन्दा गाउँपालिकाका निर्वतमान वडा अध्यक्ष सतवीर बोहरासहित तीन जना सदाका लागि जहाज नचढ्ने गरी बिदा भए । यस्तै, १० साउनमा मुगुको खत्याड गाउँपालिका–१ रातापानीबाट उपचारका लागि अस्पताल लैजान बाजुराको कोल्टी विमानस्थल ल्याइएका बिर्खलाल कार्कीको दुई दिन जहाज कुर्दाकुर्दै मृत्यु भयो ।

उल्लेखित घटना गत बैशाखयता सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशका मुगु, बाजुरा र हुम्ला जिल्लामा उपचारका लागि हवाई जहाज कुर्दाकुर्दै ज्यान गुमाउनेका प्रतिनिधिमुलक घटना मात्र हुन् । कर्णालीका माथिल्ला जिल्लाहरू हुम्ला, डोल्पा र मुगलगायतका जिल्लामा बिरामी हुँदा अस्पताल जानसम्म निकै ठूलाो संघर्ष गर्नुपर्ने बाध्यतामा नागरिक छन् ।

विमानस्थलमै बास

मुगु कार्मारोङ गाउँपालिकाको पुलु स्वास्थ्य चौकीमा कार्यरत स्वास्थ्यकर्मी हिमा बुढा उपचारका लागि नेपालगञ्ज जान अघिल्लो बुधबार मुगु विमानस्थल पुगेकी थिइन् । एक दिन पैदल यात्रा र अर्को एक दिन गाडी चढेर विमानस्थल पुगेकी बुढा कहिले नेपालगञ्ज पुग्ने हुन् पत्तो छैन । उनको पेटमा सात महिनाको गर्भ छ ।

बुढाको नाकमा मासु पलाएकाले सास फेर्न गाह्रो हुन्छ । ‘पेटभित्रको बच्चाको अवस्थाबारे विशेषज्ञ चिकित्सकसँग परामर्श लिने र नाकको अपरेसन गर्ने तयारी गरी नेपालगञ्ज जाँदै थिएँ,’ बुढाले भनिन्, ‘जहाज नचल्दा एक सातादेखि विमानस्थलकै बास छ ।’

मुगुबाट स्थलमार्गहुँदै तराई झर्न थप जोखिम छ । मुगुदेखि नेपालगञ्जसम्मको साढे तीन सय किलोमिटर सडक पार गर्न तीन चार दिन लाग्छ । ‘तल (सडक) बाट जाँदा सुत्केरी व्यथा लाग्ने भएकाले माथि (जहाज) बाट जान कुरिरहेकी छु,’ उनले भनिन्, ‘अझै कति दिन विमानस्थलमै बस्नुपर्ने हो टुंगो छैन ।’

बुढाले गाउँबाट आफूसँगै २२ महिनाको कुपोषित बालक र उनकी आमा टासी लामालाई पनि ल्याएकी थिइन् । उनीहरू पनि टिकट काटेर पाँच दिनसम्म विमानस्थलमै रोकिए । चिसोका कारण कुपोषित बालकको स्वास्थ्य अवस्था बिग्रन थालेपछि उनले बालक र उनकी आमालाई स्थलमार्गबाट सुर्खेत पठाएकी छन् । ‘कर्णाली प्रदेश अस्पतालमा उपचारका लागि कुरा गरेकी छु,’ उनले भनिन्, ‘बाटो बिग्रिएकाले उनीहरू अझै अस्पताल पुगिसकेका छैनन् ।’

प्राधिकरणको निर्णयले उडान प्रभावित

हवाई दुर्घटनाको जोखिमलाई न्यूनीकरण गर्न भन्दै नेपाल नागरिक उड्ययन प्राधिकरणले साउन १५ गतेदेखि विशेषगरी दुर्गमका २९ वटा विमानस्थलमा दिउँसो साढे बाह्र बजेपछि व्यवसायिक/चार्टर उडान गर्न नपाइने नियम लागू गरिदिएपछि कर्णाली प्रदेश र सुदूरपश्चिम प्रदेशका दुर्गम जिल्लाका स्थानीयहरू प्रत्यक्षरुपमा प्रभावित बनेका छन् ।

कर्णाली प्रदेशका हिमाली तथा पहाडी जिल्लाको यातायातको एक मात्र हवाई सेवा बन्द हुँदा नागरिकहरूले सास्ती त पाएकै छन्, दुःखी बिरामी भएर उपचारका लागि सुगम जिल्लाका अस्पताल आउन नसक्दा ज्यानै गुमाउनुपर्ने अवस्था आइलागेको छ । कर्णालीका १० जिल्लामा आठवटा विमानस्थलहरू रहेका छन् । जसमा डोल्पामा १७ दिन, मुगुमा पाँच दिन, हुम्ला तथा बाजुरालगायतका जिल्लाहरूमा हप्तौदिनदेखि उडान बन्द छन्  ।

बर्खाको समयमा मुगु विमानस्थलमा १० बजेसम्म कुहिरो लाग्छ । त्यसपछि दिनभरि मुगुको मौसम सफा रहन्छ । प्राधिकरणको अपरेसन आवर मुगु विमानस्थलका लागि बिहान साढे ६ बजेदेखि साढे १२ बजेसम्म मात्रै हुन्छ । ताल्चा विमानस्थल प्रमुख रोमन भट्टराईले अपरेसन आवर मुगुका लागि अव्यवहारिक भएको बताउँछन् ।

‘बिहानभरि यहाँ कुहिरो लागेको हुन्छ, विमान आउन सक्दैन,’ उनले भने, ‘दिउँसो मौसम राम्रो हुन्छ, अपरेसन आवरका कारण उडान हुन सक्दैन ।’ उनले सम्बन्धित विमानस्थलको अवस्था अध्ययन गरेर मात्रै निर्णय लिनुपर्ने बताए । मुगुको ताल्चा विमानस्थलमा प्राधिकरणको निर्णयअघि बेलुका पाँच बजेसम्म उडान हुन्थ्यो ।

हुम्ला विमानस्थलको अपरेन आवर (जहाज र हेलिकोप्टर उडाउन मिल्ने समय बिहान साढे ६ बजेदेखि साढे १२ बजेसम्म मात्रै हो । अहिले बर्खाको समय भएकाले विमानस्थल बिहान १० नबजी खुल्दैन । यही समस्याका कारण पछिल्लो समय हुम्ला विमानस्थलमा उडान अत्यन्तै न्यून भइरहेको छ ।

दिनभरि खाद्यान्न र माथिल्लो क्षेत्रका गाउँगाउँबाट मानिस ओसार्ने हेलिकोप्टर अहिले कामबिहीन भएका छन् । सिमकोट नागरिक उड्डयन कार्यालयका प्रमुख महेन्द्र सिंहका अनुसार १४ गते यता आठवटा जहाज मात्र अवतरण भएका छन् । ‘हुम्लामा मौसम खुले बाटोमा बिग्रन्छ, बाटोमा खुले यहाँको मौसम बिग्रन्छ,’ उनले भने, ‘अझ अपरेसन आवरभित्रै वायु सेवा कम्पनीले उडान गर्नुपर्ने बाध्यता रहेकाले हुम्लामा अहिले न्यून उडान भइरहेको छ ।’

सिंहका अनुसार बर्खाको समयमा प्रायः १० बजे अघिसम्म मौसमले साथ दिँदैन । प्राधिकरणले हवाई जहाजसँगै हेलिकोप्टरलाई पनि सोही नियम लगाएको छ । हुम्ला सदरमुकाम सिमकोटसहित उपल्लो हुम्लामा यातायातका साधन नचल्ने भएकाले अनुदानमा गएको खाद्यान्न, नुनलगायतका सामग्रीहरू हेलिकोप्टरले कर्णाली करिडोरको स्यालतडीबाट ढुवानी गर्ने गरेका छन् । यसका लागि सिमकोट विमानस्थलमा फिस्टेल र माउन्टेन एयरका दुई हेलिकोप्टर छन् । उनीहरू पनि साढे १२ बजेपछि उडान भर्न पाउँदैनन् ।

कोभिड्ले थला परेको हवाई सेवा तथा पर्यटन क्षेत्रहरू फस्टाउन लागेको बेला प्राधिकरणको पछिल्लो निर्देशनले हवाईमार्गको भर पर्नुपर्ने हुम्लालगायत दुर्गमका नागरिक पीडामाथि थप पीडा भोग्न बाध्य हुनुपरेको व्यवसायीहरू बताउँछन् । आपत्कालीन उद्धार, खाद्यान्न, औषधि, निर्माण सामग्रीको ढुवानी लगायतसमेत ढुवानी हुन नसक्दा दुर्गमका जिल्लाहरूमा थप समस्या देखा पर्न थालिसकेको छ ।

खाद्यान्नका डिपोहरू रित्ता भैसकेका छन्, भने आपतकालीन औषधिको समेत समस्या हुन थालेको छ ।

महानिर्देशकसँग रुष्ट छ कर्णाली सरकार

कर्णाली प्रदेशका पहाडी तथा हिमाली जिल्लाका लागि भरपर्दो एक मात्र हवाई सेवा मौसम सफा भएको अवस्थामा पनि उडान भर्न नपाइने भएपछि कर्णाली प्रदेश सरकारसमेत नागरिक उड्यन प्राधिकरणसँग चिडिएको छ ।

प्रदेश सरकारले नागरिक उड्यन प्राधिकरणको निर्णय व्यवहारिक नभएकाले प्राधिकरणसँग निर्णय सच्चाउन माग गरिरहेको छ । प्राधिकरणका महानिर्देशक प्रदीप अधिकारीलाई सम्पर्क गरी निर्णय सच्याउन बारम्बार आग्रह गरेको भए पनि कुनै सुनवाई नभएपछि कर्णालीका पर्यटन मन्त्री कृष्णकुमार विसी प्राधिकरणमै पुगेका थिए ।

तर, अधिकारीले भेट्नै नमानेको मन्त्री विसी बताउँछन् । उक्त निर्णय लिनुअघि आफूहरूसँग कुनै प्रकारको सम्पर्क नभएको उल्लेख गर्दै प्राधिकरणले कर्णालीका नागरिकको अधिकार हनन् गर्न खोजेको मन्त्री विसीको आरोप छ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, साउन २७, २०८० १४:१६