धरानमा डेंगीकाे महामारी : उपहानगरकाे क्षमताले भ्याएन, केन्द्रले वास्ता गरेन

धरानमा डेंगीकाे महामारी : उपहानगरकाे क्षमताले भ्याएन, केन्द्रले वास्ता गरेन

A+ A A-

सुनसरीकाे धरान उपमहानगपालिकामा डेगीं संक्रमितको संख्या दिन प्रति दिन बढ्दै गएको छ । बुधबारसम्म संक्रमितको संख्या २ हजार ८३८ पुगेको उपमहानगपालिकाको स्वास्थ्य महाशाखा प्रमुख उमेश मेहताले बताए । हालसम्म धरानमै डेंगी संक्रमणबाट ८ जनाको मृत्यु भइसकेको छ ।

सन् २०२३ सुरु भएदेखि धरान डेंगी संक्रमणको ‘हटस्पट’ बन्दै गएको छ । बढ्दै गएको संक्रमणलाई हेर्ने हो भने अहिले नै धरानमा तत्काल डेंगीको संक्रमण रोकिने अवस्थामा देखिँदैन । तर, डेंगीको रोकथामका लागि उपमहानगरले २० वटै वडामा विभिन्न जनचेतनमूलक कार्यक्रम गर्दै आइरहेको प्रमुख मेहता बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘हामी डेंगीको रोकथामका लागि ‘खोज र नष्ट’ अभियानलगायत अन्य सचेतनामूलक कार्यक्रम नियमित रूपमा गर्दै आइरहेका छौँ । बुधबार मात्रै हामीले उपमहानगरका २० वटै वडामा पुगेर ‘खोज र नष्ट’ अभियान सञ्चालन गरेका थियौँ । र, आज पनि यहाँका विभिन्न जनप्रतिधिहरूसँग छलफल गरिरहेका छौँ ।’

डेंगी नियन्त्रणका लागि धरानले अनेक उपाय उपनाउँदै आए पनि अहिलेसम्म त्यो प्रभावकारी देखिन भने सकेको छैन ।

बिरामीको व्यवस्थापन

बिरामीको चाप बढ्दै जाँदा बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान बिरामी थेग्न नसक्ने अवस्था पुगेको छ । उसो त, साउनको दोस्रो हप्ता प्रतिष्ठानले डेंगीका बिरामीलाई उपचार गर्न छुट्टै ३० शय्या सञ्चालनमा ल्याएको थियो । तर, पनि प्रतिष्ठानमा बिरामीको चाप अत्यधिक बढ्न थालेपछि अहिले सय शय्या क्षमताको कोभिड–१९ अस्पताललाई तत्कालका लागि डेंगीको उपचारका लागि प्रयोग भइरहेको छ ।

Dengue ward 11690118325.jpg

अहिले प्रतिष्ठानले मात्रै बिरामी थेग्न नसक्ने भन्दै धरान उपमहानगपालिकाले खाली भएको आफ्नो भवनमा डेंगी परीक्षण र उपचार सुरु गरेको प्रमुख मेहता बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘डेंगीको जोखिम बढेपछि कोही पनि उपचारबाट वञ्चित नहोऊन् भनेर हामीले आफ्नै खाली भएको भवनमा नि:शुल्क डेंगी परीक्षण गरेका छौँ ।’

यस्तै, संक्रमणलाई रोक्न नसकिए पनि संक्रमित भएका बिरामीको अवस्था हेरेर उनीहरूको उपचार सुरु गरेको उपमहानगरको भनाइ छ । प्रमुख मेहताका अनुसार अहिले उपमहानगरले प्रत्येक वडाका स्वास्थ्य संस्थासँग समन्वय गरेर डेंगीको परीक्षण र उपचार सुरु गरेको छ ।

‘स्वास्थ्य संस्थामा मात्र नभएर सम्बन्धित वडाका जनप्रतिनिधि र स्वास्थ्यकर्मी घर घरमा पुगेर बिरामीको अवस्थाबारे सोधपुछका लागि पुग्ने गरेका छौँ । औषधि आवश्यक परेकालाई औषधि वितरण गर्दै आइरहेका छौँ ।’ यस्तै, केही दिनअगाडि मात्रै डेंगी नियन्त्रणका लागि भन्दै धरानमा विद्यालयसमेत बन्द गरिएका छन् ।

देशभर कति संक्रमित ?

इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण विभागका अन'सार देशभर ५ हजार ६८८ जनामा संक्रमण पुष्टि भइसकेको छ । जसमध्ये सबैभन्दा धेरै कोशी प्रदेशमा देखिएको छ । जहाँ ३ हजार ८२१ जना संक्रमित भएका छन् । त्यस्तै, बागमती प्रदेशमा ९६२, गण्डकी प्रदेशमा ३५७, सुदूरपश्चिम प्रदेशमा ३२५, लुम्बिनी प्रदेशमा १७०, कर्णाली प्रदेशमा २७ र मधेश प्रदेशमा २६ जनामा संक्रमण देखिएको महाशाखाको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।

१० जिल्ला प्रभावित

यो वर्ष सबैभन्दा धेरै १० जिल्ला प्रभावित भएका छन् । महाशाखाको तथ्यांकअनुसार सबैभन्दा बढी सुनसरीमा ३ हजार ४८६ जनामा संक्रमण पुष्टि भएको छ । जसमध्ये धरान उपमहानगरपालिकामा मात्रै २ हजार ८३८ जनामा संक्रमण देखिएको छ ।

त्यस्तै, धादिङमा ६५५, कास्कीमा २०८, दार्चुलामा १९१, काठमाडौंमा ९६, संखुवासभामा ७५, म्याग्दीमा ५८, मोरङमा ५७, कञ्चनपुरमा ५७ र झापामा ५६ जनामा डेंगी संक्रमण पुष्टि भइसकेको छ । डेंगी संक्रमित ‘एडिज एजिप्टी र एडिस एल्बोपिक्टस’ प्रजातिको लामखुट्टेको टोकाइबाट हुने एक सरुवा रोग हो । यो संक्रमण अहिले विश्वका १४० भन्दा बढी देशमा देखिइसकेको छ भने १२९ भन्दा धेरै देशहरूमा महामारीको रुप लिइसकेको छ ।

डेंगीका लक्षण

विज्ञहरूका अनुसार ज्वारो यसको मुख्य लक्षण हो । त्यसबाहेक वान्ता हुने, आँखा, मांसपेसी र जोर्नीमा अत्यधिक दुखाइ हुने गर्छ । त्यस्तै, हरेक वर्ष विश्वका ४० करोडभन्दा बढी मानिस डेंगी संक्रमणबाट प्रभावित हुने गरेका छन् । तर, डेंगी भएका अधिकांश व्यक्तिलाई संक्रमण भएको एक हप्तापछि आफैँ निको हुने गर्छ । कतिपयलाई भने गम्भीर हुन सक्छ । गम्भीर भएका व्यक्तिमा रक्तश्राव हुने, बेहोस हुनेसमेत हुन सक्छ । र, यसकै कारण केहीको मृत्युसमेत हुने गरेको छ ।

Dengue clinic31690118245.jpeg

जोगिन के गर्ने ?

यस कारण डेंगीबाट बच्ने सबैभन्दा उपयुक्त विधि भनेको लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नु नै हो । यसका लागि शरीर ढाक्ने गरी कपडा लगाउनुपर्छ । घरमा भित्र र घरबाहिर घुम्दा अझ विशेष गरी बालबालिकालाई लामखुट्टेको टोकाइबाट जोगाउनुपर्छ ।

सुत्ने बेला झुलको प्रयोग गर्नुपर्छ । यस्तै, झ्याल ढोकामा जालीको प्रयोग गर्न सकिन्छ । त्यसैगरी, डेंगीबाट बच्नका लागि आफ्नो घरवरपर सरसफाइ गर्नुपर्छ । खल्डा खुल्डीमा पानी जम्ने भएका कारण पुर्न पर्छ । टायर, लामो समयसम्म पानी जम्मा गरेर राख्ने भाँडालगायतका सरसामानको व्यवस्थापन गर्नु उपयुक्त मानिन्छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन १८, २०८० १४:५५