दिनदिनै उकालाे लाग्दैछ डेंगीकाे संक्रमण, चिकित्सककाे चिन्ता– अघिल्लाे वर्षझैँ हुनेभाे

दिनदिनै उकालाे लाग्दैछ डेंगीकाे संक्रमण, चिकित्सककाे चिन्ता– अघिल्लाे वर्षझैँ हुनेभाे

A+ A A-

देशभर मनसुन सक्रिय भइरहँदा डेंगी संक्रमितको संख्या दैनिक उकालो लाग्न थालेको छ । इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाको बुधबारसम्मको तथ्याङ्कअनुसार देशभर ४ हजार ६१९ जनामा संक्रमण पुष्टि भइसकेको छ । र, यो संख्या अझै बढेर जाने महाशाखाले जनाएको छ । महाशाखाका निर्देशक डा. रुद्र मरासिनीका अनुसार पानी परिरहेका कारण सरसफाइमा ध्यान नपुर्‍याउँदा डेंगी संक्रमितको संख्या बढ्दै गइरहेको छ ।

उनी भन्छन्, ‘यो जोखिम असोजसम्म उच्च रहने छ । त्यसैले लामखट्टेको लार्भा खोज्ने र नष्ट गर्ने अभियानलाई सबैले अपनाउन अति नै आवश्यक छ ।’ सरकारले डेंगी नियन्त्रणका लागि ‘खोज र नष्ट’ अभियान देशभर सञ्चालन गरिरहेको छ । तर, यो अभियान भने प्रभाकारी हुन सकेको छैन ।

गत वर्षको तथ्याङ्क हेर्ने हो भने यही समयमा डेंगी उकालो चढ्दै गएको थियो । र, अन्तत: एक वर्षमा ५४ हजार भन्दा बढीमा संक्रमण पुष्टि भएको थियो । अहिले पनि वर्षा हुँदा विभिन्न ठाउँमा पानी जमिरहेको छ । जसले गर्दा यो वर्ष पनि डेंगी संक्रमण बढ्ने निश्चित भएको संक्रामक रोग विशेषज्ञ डा. अनुप सुवेदी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, 'अहिले पनि संक्रमण बढ्ने निश्चित छ । तर, यसलाई नियन्त्रण गर्न सम्भव पनि छ ।’ डेंगी नियन्त्रणका लागि स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले प्रत्येक शुक्रबार हरेक कार्यालयमा सरसफाइ अभियान चलाइरहेकाे छ । केही दिनअगाडि मात्रै काठमाडौं महानगरपालिकाले पनि डेंगी नियन्त्रण सम्बन्धी कार्यक्रम ल्याएको छ । तर, सरकारले चलाइरहेका यस्ता कार्यक्रमको प्रभाव समुदायसम्म नपुगेका कारण संक्रमण बढ्दै गएको डा. सुवदी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘सरकारले अभियान चलाए पनि त्यो समुदायस्तरमा प्रभावकारी देखिएको छैन । जसले गर्दा संक्रमण माथिमाथि बढ्दै गइरहेको छ । हरेक समुदाय र अझ टोलटोलमा पुगेर लामखुट्टेको बास स्थान खोज र नष्ट कार्यक्रमलाई प्रभाकारी रूपमा सञ्चालन गर्न जरुरी छ ।’

उसो त अहिले देशका १० वटा जिल्ला सबैभन्दा धेरै प्रभावित भएको महाशाखाको तथ्याङ्कले देखाएको छ । यी १० जिल्लामा मात्रै ३ हजार ९७४ जनामा संक्रमण पुष्टि भएको छ । महाशाखाका अनुसार सुनसरीमा सबैभन्दा धेरै २ हजार ७३७, धादिङमा ४८३, कास्कीमा २०८, दार्चुलामा १९०, काठमाडौंमा ८८, संखुवासभामा ७५, म्याग्दीमा ५४, कञ्चनपुरमा ५२, रुपन्देहीमा ४५ र झापामा ४२ जनामा संक्रमण देखिएको छ ।

दैनिक रूपमा बढ्दै गएको तथ्याङ्कलाई हेर्ने हो भने यो वर्ष पनि गत वर्ष जस्तै देश डेंगीबाट प्रभावित नहोला भन्न नसकिने डा. सुवेदी बताउँछन् ।

‘सामान्यतया यो दुई वर्षको अन्तरमा देखिने भनिए पनि त्यसको पुष्टि गर्ने आधार केही छैन । पहिलाको जे प्याटन थियो, त्यो परिर्वतन भइसक्यो’, उनी भन्छन्, ‘पृथ्वीको तापक्रम बढिरहेको छ । मौसम परिर्वतन भइरहेको छ । यस्तो अवस्थामा लामखुट्टे बाँच्नका लागि उपयुक्त वातावरण बनिरहेको छ ।’

लामखुट्टे बाँचिरहँदा ऊसँग भाइरस अथवा किटाणु रहिरहन्छ । र, यसले गर्दा संक्रमण रहिररहन सक्छ । डेंगी एक सरुवा रोग हो । यो एडिज एजिप्टी र एडिस एल्बोपिक्टस प्रजातिको लामखुट्टेको टोकाइबाट मानिसमा सर्ने गर्छ । तर, यो एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा भने सर्दैन ।

डेंगीको संक्रमण भएमा टाउको दुख्ने, आँखाको गेडी तथा आँखाको पछिल्लो भाग दुख्ने, ढाड, जोर्नी तथा मांसपेशी दुख्ने, शरीरमा बिमिरा आउने, वाकवाकी लाग्ने, पेट दुख्ने जस्ता लक्षणहरू देखा पर्ने गर्छन् । तर, कतिपय व्यक्तिमा भने नाक वा गिजाबाट रगत बग्ने, शरीर रक्तश्राव हुने, बेहोस हुने पनि हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा बिरामीलाई जतिसक्यो चाँडो अस्पताल पुर्‍याउनुपर्ने चिकित्सकहरू बताउँछन् ।

डेंगी संक्रमणबाट बच्नका लागि सबैभन्दा उत्तम उपाय भनेको लामखट्टको टोकाइबाट बच्नु नै हो । त्यसकारण घर वरपर पानी जम्ने खाल्डाखुल्डी पुर्ने, सरसफाइमा ध्यान दिने, हातखुट्टा छोपिने गरी लुगा लगाउने, सुत्ने बेला झुलको प्रयोग गर्ने गर्नुपर्ने चिकित्सकहरूकाे सुझाव छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन १२, २०८० ०९:३७