हालसम्मकै ठूलो परिमाणमा सुन बरामद हुनुपूर्व पाँच वर्षमा कसरी भित्रियो २ अर्बको अवैध सुन ?

हालसम्मकै ठूलो परिमाणमा सुन बरामद हुनुपूर्व पाँच वर्षमा कसरी भित्रियो २ अर्बको अवैध सुन ?

A+ A A-

२ साउन २०८० मा दिउँसो करिब १ सय किलोग्राम अवैध सुन काठमाडौंको सिनामंगलबाट बरामद भयो । राजस्व अनुसन्धान विभाग र राष्ट्रिय अनुसन्धान विभागको सक्रियतामा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको भन्सारबाट जाँचपास भएको ठूलो मात्राको अवैध सुन सिनांमगलबाट बरामद भएको हो ।

विमानस्थलबाट आयात गरी सुन तस्करी भएको यो अहिलेसम्मको ठूलो घटना हो । हुनलाई २०७४ मा पनि ३३ किलो सुन प्रकरण चर्किएको थियो । त्यतिबेला सुन तस्करी भइसकेको तर तस्करीमा संलग्न टिमबीच विवाद हुँदा सनम शाक्यको हत्या भएपछि पोल खुलेको थियो । घटनामा संलग्न केही व्यक्ति गिरफ्तार भए तर सुन भेटिएन ।

त्यसबाहेक रसुवा नाकाबाट तस्करी भइरहेको ८८ किलो सुन प्रकरण पनि त्यसरी नै सेलाएको थियो । यो पटक भने तस्करी हुन लागेको सुनसँग व्यक्ति पनि पक्राउ परेका छन् । नयाँ आर्थिक वर्ष सुरु भएको दोस्रो दिन नै झण्डै १ अर्ब रुपैयाँबराबरको सुन बरामद भएको छ । यो मात्रा हेर्दा विगत ५ वर्षमा भएको सुनको मात्राको आधा एकैपटकमा बरामद भएको देखिन्छ ।

विगत ५ वर्षमा करिब १ सय २२ किलोग्राम अवैध सुन बरामद भएको तथ्यांक छ । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ देखि आर्थिक वर्ष २०७९/८० सम्म आइपुग्दा १ सय २२ किलो अवैध सुन बरामद गरियो । र, त्यसबापत राज्यले करिब २ अर्ब रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ ।

प्रहरी प्रधान कार्यालयले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार अघिल्लो वर्ष मात्रै अवैध सुन बरामदबाट झण्डै १ अर्बबराबर राजस्व संकलन भएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा अवैध सुनको बरामदबाट ९७ करोड ४७ लाख राजस्व संकलन भएको छ । यो घटनाले आर्थिक पाटो मात्र होइन, संलग्न व्यक्तिको संख्या पनि उल्लेख्य देखाउँछ । यो वर्ष ८८ जना पक्राउ परेको देखिन्छ ।

हुन त, घटना विश्लेषण गर्दा करिब ३२ किलोग्राम सुन बरामद हुँदा ९७ करोड रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको हो, त्यसमध्ये काठमाडौं उपत्यका प्रहरी कार्यालयले मात्रै १८ किलोग्रामभन्दा बढ्ता अवैध सुन बरामद गरेको हो । त्यही सुनबाट ९२ करोड ३६ लाख रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको हो ।

अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा भने तुलनात्मक रूपमा कम अवैध सुन बरामद भएको देखिन्छ । असार मसान्त २०८० सम्म करिब १८ किलोग्राम अवैध सुन बरामद गरिएको छ । र, त्यसबापत राज्यले १६ करोड २० लाख २२ हजदार २४२ रुपैयाँ राजस्व संकलन गरेको छ ।

१८ किलो अवैध सुन बरामद घटनामा ९१ जना संलग्न भएका छन् । प्रहरी प्रधान कार्यालयले उपलब्ध गराएको तथ्यांकअनुसार ६ किलोग्राम अवैध सुन काठमाडौं उपत्यका प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीले ६ किलोग्राम बरामद गरेको छ ।

त्यसैगरी, आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा २७ करोड १५ लाख ९१ हजार ६८० रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको छ भने ५५ जना पक्राउ परेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा २० करोड ३० लाख ५१ हजार १३२ रुपैयाँ राजस्व संकलन भएको छ भने ३० जना पक्राउ परेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ३० करोड १७ लाख ५७ हजार ३२७ रुपैयाँ संकलन भएको छ भने ११५ जना पक्राउ परेका छन् ।

काठमाडौं नै अवैध केन्द्र

यी तथ्यांकहरूलाई आधार मानेर विश्लेषण गर्ने हो भने काठमाडौं उपत्यकामा सबैभन्दा बढी अवैध सुनको कारोबार हुने गरेको छ ।

काठमाडौं उपत्यका प्रहरी कार्यालय रानीपोखरीको तथ्यांकले यो क्षेत्रमा सबैभन्दा बढी सुन अवैध कारोबार हुने गरेको देखाएको हो । हरेक वर्ष बरामद भएको सुनको मात्रा हेर्दा ६० प्रतिशतभन्दा बढी अवैध सुन काठमाडौंबाट बरामद भएको देखिन्छ ।

गत आर्थिक वर्ष २०७९/८० मा नै पनि रानीपोखरीले ६ किलोग्राम अवैध सुन बरामद गर्दा लुम्बिनी प्रदेशमा ४ किलोग्राम सुन बरामद भएको देखिन्छ । अन्य प्रदेशमा केही ग्राम र तोलामा अवैध सुन बरामद भएको देखिन्छ । काठमाडौंपछि लुम्बिनी र गण्डकी प्रदेशमा बढ्ता अवैध सुन कारोबार हुने गरेको देखिन्छ ।

कर्णालीमा शून्य

अवैध सुन बरामदको ५ वर्षे इतिहास केलाउँदा कर्णाली प्रदेशमा पनि अवैध सुन बरामद भएको देखिँदैन । अर्थात्, कर्णाली प्रदेशमा विगत वर्षमा एक तोला पनि अवैध सुन बरामद भएको छैन ।

यी पाँचै वर्षमा कर्णाली प्रदेशमा अवैध सुन बरामद भएको घटना पाइएको छैन । प्रहरी प्रधान कार्यालयले उपलब्ध गराएको तथ्यांकले यस्तो तथ्य देखाएको हो ।

त्यसो त, मधेश प्रदेशमा अवैध सुनको कारोबार निकै कम हुने देखिएको छ । विगत ५ वर्षको इतिहास हेर्दा केही तोला र ग्राममा अवैध सुन बरामद भइरहेको छ । तर, आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा भने २३ किलोग्राम सुन बरामद भएको देखिन्छ ।

मधेश प्रदेशसँगै कोशी प्रदेशमा पनि अवैध सुन बरामदका घटना कम भएको देखिन्छ । किलोग्राममा अवैध सुन बरामद भएको रेकर्ड छैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, साउन ४, २०८० १७:५१