वीरेन्द्रनगरमा चुलियाे खानेपानीकाे सङ्कट

A+ A A-

पछिल्लो समय कर्णाली प्रदेशकाे राजधानी रहेको सुर्खेतको वीरेन्द्रनगर नगरपालिकामा खानेपानीको सङ्कट चुलिँदै गएको छ । वीरेन्द्रनगरमा हाल दैनिक दुई करोड ५२ लाख लिटर पिउने पानीको अभाव हुँदै आएको छ । दैनिक तीन सय ४७ लिटर प्रतिसेकण्ड अर्थात् तीन करोड लिटर पानीको माग हुँदा हाल प्रतिसेकेण्ड ७० लिटर पानी मात्रै आपूर्ति हुने गरेको छ । खडेरीबाहेक अन्य समयमा दैनिक सरदर एक सय १६ लिटर प्रतिसेकेण्ड पानी वितरण हुँदै आएकोमा हाल खडेरी र पहिरोका कारण प्रसारण लाइनमा क्षति पुग्दा दैनिक ७० लिटर प्रतिसेकण्ड अर्थात् ६० लाख ४८ हजार लिटर पानी आपूर्ति हुँदै आएको छ ।

उपत्यकामा खानेपानी वितरणको जिम्मा पाएको सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाले जेठ २५ गतेसम्म दैनिक ६८ लिटर प्रतिसेकेण्ड अर्थात् ५८ लाख ७५ हजार दुई सय लिटर पानी वितरण गर्दै आएको थियो । असार १२ गतेको वर्षाका कारण आएको बाढीले प्रसारण लाइनमा क्षति पुर्‍याएपछि झण्डै दुई साता बन्द भएको पानीको आपूर्ति गत बुधबारको पहिरोले सोही ठाउँमा पुनः क्षति पुर्‍याउँदा झनै समस्या भएकाे छ ।

पछिल्लाेपटक आएको बाढीले वीरेन्द्रनगरमा आपूर्ति हुने खानेपानीको मुख्य स्रोत झुप्रा खोला प्रसारण लाइनमा क्षति पुर्‍याएपछि खानेपानीको समस्या झनै चुलिएको छ । बाढीले प्रसारण लाइनको झण्डै ३० मिटर पाइप बगाएपछि खानेपानी वितरणमा समस्या आएको छ । क्षति पुगेको प्रसारण लाइन बनाउन कम्तीमा दुई साता लाग्ने देखिन्छ ।

त्यसयता झुप्रा खोलाको पानी पूर्ण रूपमा बन्द भएको छ भने खुर्सानी बारी वैकल्पिक स्रोतबाट २० लिटर, खरीबोरी खोलाबाट ३० लिटर, इत्राम खोलाबाट १५ लिटर र खोर्के खोलाबाट पाँच लिटर प्रतिसेकण्ड गरी ७० लिटर प्रतिसेकेण्ड पानी आपूर्ति हुँदै आएको संस्थाले जनाएको छ । वीरेन्द्रनगर क्षेत्रको माग अनुसार यो मात्रा निकै कम हो । पानीको अभाव भएपछि समानुपातिक तवरले वितरण गर्न संस्थाले अहिले पानी वितरणका लागि निश्चित समय निर्धारण गरेको छ ।

वीरेन्द्रनगरमा पछिल्लो सर्वेक्षण अनुसार ३७ हजार घरधुरी छन् । अहिले २० हजार पाँच सय वटा धारा जडान भएका छन् । यी धाराहरूमा हाल नियमित पानी आउँदैन ।

‘पुरानो संरचनाबाट माग अनुसारको आपूर्ति गर्न सकिँदैन’

२०५९ सालमा वीरेन्द्रनगरमा प्रयोगमा आएका खानेपानीका स्रोतहरूको प्राविधिक अध्ययनका अनुसार इत्राम खोला, खोर्के खोला, बुलबुले र झुप्रा खोलाबाट एक सय चार लिटर प्रतिसेकेण्ड खानेपानी ५२ हजार ६ सय २७ जनालाई पुग्ने गरी सुर्खेत उपत्यका खानेपानीको डिजाइन गरिएको थियो । उती बेला झुप्रा खोलाबाट प्रतिसेकण्ड एकसय ५३ लिटर पानी ल्याउन सकिने गरी आयोजनाको डिजाइन गरिएको थियो । हाल झुप्रा खोलामा पर्याप्त पानी भए पनि संरचनाका कारण माग अनुसारको आपूर्ति गर्न समस्या भएको छ । बढ्दो जनघनत्वलाई मध्यनजर गर्दै वीरेन्द्रनगरमा १५ वर्षमा वृद्धि हुनेसक्ने सम्भावित एक लाख चार हजार दुई सय २९ जनसङ्ख्यालाई पुग्ने गरी पानी वितरण गर्ने आयोजनाको लक्ष्य थियो ।

२०६२ देखि २०७७ सम्म डिजाइन अवधि रहेको आयोजनाको हाल उक्त अवधि समाप्त भइसकेको छ । हाल वीरेन्द्रनगरको जनसङ्ख्या दुई लाख बढी रहेको छ । उपत्यकामा बढ्दो शहरीकरणसँगै जनसङ्ख्या वृद्धि हुँदै जाँदा खानेपानीको माग अनुसार आपूर्तिमा सन्तुलन कायम गर्न नसकिएको सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका अध्यक्ष कुलमणि देवकोटा बताउँछन् ।

हाल सेवा क्षेत्रभित्र बसोबास गर्ने जनसङ्ख्या डिजाइन अवधिमा अनुमान गरिएको भन्दा झण्डै ५० प्रतिशतले वृद्धि भएकोले आयोजनाको स्तरोन्नति हुनुपर्ने भए पनि सङ्घ, प्रदेश र वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाले कुनै चासो नदिएको अध्यक्ष देवकोटाको भनाइ छ । २५ वर्ष पुरानो खानेपानीको स्रोतले वीरेन्द्रनगरमा माग अनुसारको खानेपानीको आपूर्ति धान्न नसक्ने भन्दै २०६८ सालबाटै आयोजनाको पुनरावलोकनका लागि आवाज उठाउँदै आएको भए पनि सरकारी तवरबाट हालसम्म कुनै सुनुवाइ नभएको देवकोटाको गुनासो छ ।

हाल सञ्चालनमा रहेका खानेपानीका स्रोतहरूबाट हिउँद र वर्षाको समयमा प्रतिदिन औसत एक करोड ३५ लाख लिटर र सुख्खा खडेरीको समयमा औसत ८६ लाख लिटर आपूर्ति हुँदै आएको अध्यक्ष देवकोटाको भनाइ छ । दैनिक खानेपानी सहज आपूति गर्न हिउँद र वर्षायाममा एक करोड पाँच लाख र खडेरीमा एक करोड ५४ लाख लिटर पानी अपुग हुने गरेको उनको भनाइ छ ।

जलवायु परिवर्तनका कारण लामो समयसम्म वर्षा नहुनाले पानीका स्रोतहरू दिनानुदिन सुक्दै गएका छन् ।वीरेन्द्रनगरको दीर्घकालीन खानेपानीको समस्या समाधानका लागि भेरी लिफ्ट खानेपानी आयोजनालाई यथाशीघ्र अगाडि बढाउनुपर्ने र हालको सुर्खेत उपत्यकामा वितरण हुँदै आएको आयोजनाको स्तरोन्नति गरिनुपर्ने उनको भनाइ छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, साउन ३, २०८० ०७:३३