ज्येष्ठ नागरिकको मानसिक स्वास्थ्यको ख्याल कसरी राख्ने ? (भिडियो)

A+ A A-

पछिल्लो समय मानसिक स्वास्थ्यका बारेमा धेरै मानिसहरू सजग हुँदै गए पनि वृद्धावस्थामा देखिन सक्ने मानसिक समस्याका बारेमा भने चासो देखाउने गरेको पाइँदैन ।

विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार शारीरिक, मानसिक तथा सामाजिक तवरले स्वस्थ हुनु नै स्वस्थ व्यक्ति हो । तर, उमेर बढ्दै जाँदा कतिपय वृद्धवृद्धा परिवार तथा समाजबाट तिरष्कृत हुने गरेका छन् । जसका कारण ज्येष्ठ नागरिकमा मानसिक समस्या देखिन सक्ने मनोरोग विशेषज्ञ डा. अनन्त अधिकारी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘तर, वृद्धावस्थामा अलि फरक तरिकाले समस्या देखिन सक्छन् ।’

बदलिँदै गएको अहिलेको परिवेशमा भौतिक सुखसुविधा र रहनसहनका लागि मानिस लागिपर्ने गरेका छन् । सबैको जीवनशैली व्यस्त छ । धेरैजसो छोरा–बुहारी दुवै जनाले काम गर्ने हुँदा वृद्ध बुबा–आमा एक्लै घरमा बसिरहेका हुन्छन् । यो अवस्थामा कुनै ज्येष्ठ नागरिकमा मानसिक समस्याका लक्षण देखिएका छन् भने उनीहरूमा अझै बढ्दै जाने सम्भावना धेरै हुने डा. अधिकारी बताउँछन् ।

भौतिक सुखसयल, सेवा सुविधाले ज्येष्ठ नागरिकको मानसिक स्वास्थ्यको जगेर्ना हुँदैन । उनीहरूका धेरै कुराहरू भावनासँग जोडिएका हुन्छन् ।

उनी भन्छन्, ‘उमेर बढ्दै जाँदा अल्जाइमरको समस्या देखिने गर्छ । यो समस्या धेरैजसो ६६ वर्ष कटेका व्यक्तिहरूमा बढ्दै जाने देखिएको छ । यस्तो कुराले वृद्धवृद्धाको शरीरमा मात्र नभएर मान, सोच विचार र व्यवहारमा पनि परिर्वतन ल्याउँछ ।’

उमेर बढ्दै जाँदा ज्येष्ठ नागरिकमा आएको परिर्वतन उनीहरूलाई ख्याल गर्ने परिवारले हरेक दिन झेल्नुपर्दा ती व्यक्तिहरू दिक्दार हुन सक्छन् । र, यसो हुँदा वृद्धवृद्धालाई उनीहरू बेवास्ता गर्न थाल्छन् ।

तर, वृद्धा अवस्थामा मानसिक समस्या देखिएको अवस्थामा उनीहरूको अझै बढी ख्याल गर्नुपर्छ । उनीहरूको मानसिक स्वास्थ्यको जगेर्ना गर्न एकदमै जरुरी छ ।

‘वृद्धा अवस्थामा देखिने सबैभन्दा ठूलो समस्या विस्मृति रोग हो । यसमा पनि अल्जाइमर, डिमेन्सियालगायत विभिन्न प्रकारका छन्,’ उनी भन्छन् ।

ज्येष्ठ नागरिकसँग कुरा गरौँ

परिवारका अन्य सदस्यसँग ज्येष्ठ नागरिकको कुरा नमिल्दा उनीहरूमा नकारात्मक असर पर्न सक्छ । वृद्धावस्थामा चाहिने परिवारको सामीप्यता हो । त्यसैले उनीहरूले भनेको कुरा सुनिदिने गर्नुपर्छ । र, दिनमा धेरै समय दिन नसके पनि १ घण्टा उनीहरूलाई सुनिदिने गर्नुपर्छ । यति मात्र गर्न सकियो भने पनि उनीहरूको मनोबल बढ्ने डा. अधिकारी बताउँछन् ।

उनी भन्छन्, ‘उनीहरूका हरेक क्रियाकलापलाई नजिकबाट नियाल्नुपर्छ । र, उनीहरूलाई भावनात्मक कुराकानी गर्ने वातावरणको सिर्जना गरिदिनुपर्छ । योसँगै ज्येष्ठ नागरिक बोझ होइनन्, उनीहरू हाम्रो जिम्मेवारी हुन् भन्ने कुरा बुझ्न सकियो भने उनीहरूको मानसिक स्वास्थ्यलाई सबल बनाउन मद्दत पुग्छ ।’