आदर्श यशोधरा– २ (कथा)

A+ A A-

आदर्श यशोधरा हुन्
प्रारम्भ यशोधरा
उनी नै ध्रुवतारा जून ।
सदा गुञ्जायमान छन्
त्याग तपस्वीको धुन ।

कथानक शैली धाराप्रवाह नदीजस्तै बगिरह्यो । भिक्षुणीको मुखारविन्दद्वारा लालित्यपूर्ण शब्द बर्सिइरह्यो । जति श्रवण गर्‍यो, उति प्रवचनले जिज्ञासु भएँ । भिक्षुणीको दिव्य वाणीले चुम्बकले फलाम तानेझैँ तानिरह्यो । जहाँ गुलियो, उहीँ भुलियोजस्तै भयो । भिक्षुणीले हँसिलो मुहार लगाउँदै भनिन्, 'हे भक्तजन ! अब म यशोधरा कसरी आर्सिन् ? अर्थात् गर्भवासको सुरुवात कसरी भयो ? यसै सन्दर्भलाई जोड्नेछु । यहाँहरूको कौतुहल मेटाउँछु । वैशाख शुक्ल पूर्णिमाको रात थियो । टहटह जुन लागिरहेको थियो । जुनेली रात मुस्कुराइरहेको थियो । आकाशभरि जूनताराहरू झलमल्ल थिए । चारैतिर जूनको प्रकाश छरिइरहेको थियो । मौसम अनुकूल थियो । शीतलता छाइरहेको थियो ।

त्यो रात विशेष रमणीय थियो । प्रेममय वातावरण बन्यो । राजा सुपबुद्ध र रानी प्रमिता मिठासपूर्ण प्रेमिल गफमा भुल्दै थिए । एकअर्कामा बलियो सद्भाव थियो । रात ढल्दै गयो । वातावरण प्रगाढ भावनात्मक बन्यो । प्रेमिल गफमा समर्पणभाव उर्लियो । दुवै आलिङ्गनमा बाँधिए । कामदेवले प्रवेश गर्‍यो । एकअर्कामा लीन हुँदै अलौकिक आनन्द लिँदा भए । दुवै प्रफुल्ल मुद्रामा थिए । राजा सुपबुद्ध र रानी प्रमिताले सन्तानको अपेक्षा गरे । भगवान्‌ले उहाँहरूलाई वरदान दिए । त्यसै रात गर्भावस्थाको आरम्भ भयो । दुवै जना सन्तुष्टिको सास फेर्दै निद्रादेवीको पोल्टामा परे ।

रानी प्रमिता मस्त निद्रामा थिइन् । बिहानी प्रहरमा रानीले सपना देखिन् । इष्टदेव सूर्यनारायणले पारिजातको पुष्प रानीको अँजुलीभरि राखिदिनुभयो । रानी झल्याँस्स ब्युँझिइन् । रानीलाई सपना पनि बिपनाजस्तै भान भयो । मनमा हर्षोल्लास छायो । शरीर फूलको थुङ्गाजस्तो हलुङ्गो भयो । मस्तिष्कमा सकारात्मक भाव सलबलायो । मनमा प्रसन्नता छायो । ऊर्जाशील ब्रह्ममुहूर्तको प्रहरले स्पर्श गरिरहेको थियो । नवप्रभातले स्वागत गरिरहेको थियो । उषाकालीन समय उज्यालिँदै थियो । उसै समयमा रानी उठिन् । स्नान गरिन् । सफा पवित्र वस्त्र पहिरिइन् । पूजाकोठामा गइन् । भगवान्‌को पूजा आराधना गरिन् ।

राजा सुपबुद्ध र रानी प्रमिता मिठासपूर्ण प्रेमिल गफमा भुल्दै थिए । प्रेमिल गफमा समर्पणभाव उर्लियो । दुवै आलिङ्गनमा बाँधिए । कामदेवले प्रवेश गर्‍यो । एकअर्कामा लीन हुँदै अलौकिक आनन्द लिँदा भए । अनि दुवै राजारानीले सन्तानको अपेक्षा गरे ।

पूजापाठ, नित्यकर्म सकेर रानी प्रमिताले राजासँग भनिन्, 'महाराज स्वामी, ब्रह्ममुहूर्तमा अनौठो सपना देखेँ । अचम्म लागिरहेको छ । मन नै उज्यालिएको छ । सूर्य भगवान् इष्टदेव अवतरण भएको भान भयो स्वामीजी ।'

रानीको कुरा सुनेर राजा सुपबुद्धले भने, 'महारानी, कस्तो सपना देख्यौ ?'

रानी प्रमिताले हँसिलो मुहारमा नजरमा नजर जुधाउँदै भनिन्, 'स्वामीज्यू, बिहानी प्रहरको सपना साक्षात् हुन्छ भन्छन् । त्यस्तै ब्रह्ममुहूर्तमा सपना देखेँ । इष्टदेव सूर्यनारायणले अँजुलीभरि पारिजातको सेतो फूल राखिदिनुभयो । झल्याँस ब्युँझिएँ । सपना नै बिपनाजस्तो लाग्यो । आश्चर्य लागिरहेको छ महाराज !'

महाराजले प्रसन्न मुद्रामा भने, 'हे महारानी, भगवान् इष्टदेव सूर्यनारायण सपनामा साक्षात् भए । इष्टदेवको सत्कार गर्नुपर्‍यो । त्यसो भए सप्ताह लगाउनुपर्‍यो । पूजापाठ, होम आदि गर्नुपर्‍यो । सप्ताह लगाउँदा दरबारमा शुद्धीकरण हुन्छ । भगवान् इष्टदेव प्रसन्न भएर वरदान दिनुहुन्छ । दरबारमा सुखशान्ति, लाभ हुन्छ । सन्तान प्राप्ति हुन्छ । म आजै दरबारका पूजारीलाई आदेश दिन्छु ।'

राजाको विचारमा सहमत हुँदै रानीले भनिन्, 'हुन्छ स्वामी महाराज, स्वआज्ञा होस् ।'

राजा सुपबुद्धले पुरोहितलाई बोलाउँदै भने, 'हे गुरुदेव, दरबारमा सप्ताह लगाउनुपर्‍यो । सम्पूर्ण व्यवस्था गर्नुपर्‍यो । तपाईंलाई सप्ताहको जिम्मेवारी सुम्पिएँ ।'

राजाको आदेशमा पण्डितले आज्ञाकारी हुँदै भने, 'महाराज, हजुरको आज्ञा शिरोधार्य छ । म तयार छु । सम्पूर्ण व्यस्थापन म मिलाइहाल्छु ।'

पण्डितले उसै दिन पूजाको सम्पूर्ण चाँजोपाँजो मिलाए । दरबारमा विशिष्ट ज्योतिषीहरू आए । ज्योतिषीहरूले भविष्यवाणी गरे । पात्रो पल्टाएर हेरे । कोरा कागजमा कोठाकोठा कोरे । कोठाभित्र १, २, ३, ४ गर्दै भर्दै गए । गुणा भागा हिसाब गरे ।

ज्योतिषीले निष्कर्ष निकाल्दै भने, 'दरबारमा पुत्रीलाभ देखिन्छ, जुन राजकुमारी ओजस्वी तेजस्वी हुन्छिन् । संसारमा आदर्श नारीको रूपमा चिनिन्छिन् । राजकुमारीलाई बुद्धत्व प्राप्ति हुन्छ । उनीजस्तै उनलाई वर प्राप्ति हुन्छन् । दुवै संसारकै महान् व्यक्ति हुनेछन् । संसारमा ध्रुवताराको रूपले चिनिन्छन् । शान्तिको दूतको रूपमा मानिन्छ । उनको दिव्य उपदेश संसारले अनुसरण गर्नेछ । एक इतिहासको अवतरण हुँदै छ । दुवै मानवरूपी चोलामा भगवान्‌को जन्म हुँदै छ । धर्ती प्रकाशमय हुन्छ ।'

अर्को दिन एक सय आठ पण्डित भेला भए । जग्गेका लिङ्गहरू गाडियो । हरियो केराको बुटो, हरियो उखु गाडेर जग्गे निर्माण गरियो । आँप वरपीपलका पातको जग्गेमा तोरण बाँधियो । जग्गेको बीच भागमा होमकुण्ड तयार भयो । होमकुण्डमा अग्निदेवता विराजमान भए । पुष्प–अक्षता अर्पण गरियो । सात दिनसम्म अखण्ड दीप बल्यो । लाखबत्ती बालियो । अग्निकुण्डमा चरुको होम हालियो । होम आदिको धुवाँ वरिपरि छायो । घिउ, जौ, तिलको चरुले हवन गर्दा वातावरण स्वच्छ भयो ।

त्यसैगरी, होम आदि गरेर पाञ्चाल राजारानीले सन्तान प्राप्त गरेका थिए । द्रौपदी होमकुण्ड अग्निबाट उत्पन्न भएकी थिइन् । राजा सुपबुद्ध र रानी प्रमिता सन्तानको कामना गर्दै पूजापाठ, होम आदि गर्दै थिए, सोही बेला कोलिया नगरीका बासिन्दाहरू भेला भए । पण्डितले प्रवचन वाचन गरे । नगरवासी प्रजाहरूले प्रवचन श्रवण गरे । सप्ताह भव्य भयो । भजनकीर्तनले नगर गुञ्जायमान भयो ।

प्रभु अर्पणमा तिमी
दृश्य दर्पणमा तिमी
यी भक्तजनहरूको,
सदा समर्पणमा तिमी ।

भजन गाउँदै भक्तजनहरू छमछम नाचे । सप्ताहको अन्तिम दिन पण्डितहरूलाई दानदक्षिणा, भोजन गराइयो । सबैले प्रसादी ग्रहण गरे । सप्ताहको सातौँ रात जाग्राम बसियो । रातभरि भजनकीर्तन भयो ।

आऊ भगवान् आऊ
सदा जयजय गाऊ
दुःखीहरूको घाउमा
सदा मलम लगाऊ ।

जाग्रामले रात मुस्कुराइरहेको थियो । भजनकीर्तनमै रात ढल्क्यो । बिहानी प्रहरमा अझै ऊर्जा थपियो । दरबारमा हर्षोल्लास छायो । रातलाई बिदाइ गर्दै उषाकालीन समय प्रकट भयो । भजन चर्को स्वरमा गुञ्जायमान भयो ।

गङ्गाजीसँगै बगिरहेको दीप अद्भुत सुन्दर देखियो । गङ्गाजीमाथि बगिरहेको दीपले सबैको मन आनन्दित तुल्यायो । पर पुगुञ्जेल बगिरहेको दीप राजारानी र नगरवासीले नियालिरहे । सबैको दृष्टि पवित्र भयो । मन प्रसन्न भयो । राजा–प्रजा सबै सन्तुष्ट भए ।

भजन गाउँदै नगरवासी प्रजाहरू नाचे । पञ्चेबाजाको धुन गुञ्जियो । रातो डोलीमा फूलपाती राखियो । राजा सुपबुद्ध र रानी प्रमिता रथमा बसे । अस्त्रशस्त्रसहित पदयात्रा सुरु भयो । गङ्गाजीमा फूलपाती सेलाउन पाइलाहरू अघि बढे ।

पञ्चेबाजा बज्यो । भजन गुञ्जायमान भयो । नगरवासी प्रजाहरू नाचे । पद पथभरि नगरवासी उत्साहित भए । कोही खाँदाखाँदैको खाना छोडेर यात्रामा सामेल भए । कोही खेतीबाली लगाउँदालगाउँदै छोडेर सामेल भए । मार्गभरि पदयात्रा हेर्नेको भिड थियो । पदयात्रा निकै रमाइलो र भव्य भयो ।

अविरल बगिरहेकी रोहिणी नदीमा पुगे । रातो डोली बिसाइयो । गङ्गाजीमा फूलपाती सेलाइयो । राजा–प्रजा सबैले गङ्गा स्नान गरे । नयाँ पवित्र वस्त्र पहिरिए । गङ्गा किनारमा बालुवाको शिवलिङ्ग स्थापना गरियो । राजारानीले शिवलिङ्गमा धुपदीप, सप्तरङ्गी पुष्पगुच्छाले पूजा अर्चना गरे । नैवेद्य चढाए । साक्षात् सूर्यनारायणको आराधना गरियो । सूर्यनारायणलाई दहीको अर्घ्य अर्पण गरियो । धर्ती मातालाई प्रणाम गर्दै पूजा गरे । आकाश, जल, वायु, अग्नि, पृथ्वी आदि पञ्चतत्त्वको पूजा गरे । गङ्गाजीको पूजा आराधना गरे । सम्पूर्ण प्रकृति जगत्‌को पूजा गरे । धुपदीप आरती भयो ।

आरतीको दीप झलमल्ल बलिरह्यो । आरती दीप गङ्गाजीमा बहाइदिए । फूलपातीले हात जोडेर गङ्गाजीलाई प्रणाम गरे । हातको फूलपाती गङ्गामा अर्पण गरे । अविरल गङ्गाको प्रवाहसँगै दीप झलमल्ल बल्दै बगिरह्यो । गङ्गाजीको नीलो जलप्रवाहसँगै दीप झलमल्ल बगिरह्यो ।

गङ्गाजीसँगै बगिरहेको दीप अद्भुत सुन्दर देखियो । गङ्गाजीमाथि बगिरहेको दीपले सबैको मन आनन्दित तुल्यायो । पर पुगुञ्जेल बगिरहेको दीप राजारानी र नगरवासीले नियालिरहे । सबैको दृष्टि पवित्र भयो । मन प्रसन्न भयो । राजा–प्रजा सबै सन्तुष्ट भए । स्वच्छ गङ्गाजी प्रसन्न भइन् । गङ्गाको स्वच्छ वायुको स्पर्शले जडचेतन आनन्दित भएर नाच्यो । सफा आकाश मुस्कुराइरहेको थियो । धर्तीमाताले गर्व गर्दै थिइन् । मौसम आफ्नै अनुकूल थियो । प्रकृतिदेव प्रफुल्ल भए । सभ्य र भव्यताका साथ सप्ताह सम्पन्न भयो ।

(खरेलका लभ इन जेरुसलेम, रानीतलाउ, पुरुष, समलिङ्गी सम्बन्ध उपन्यास प्रकाशित छन् ।)

र, याे पनि

आदर्श यशोधरा (कथा)
म पुरुष

प्रकाशित मिति: सोमबार, साउन १, २०८० ०८:५६