प्रचण्ड किन सधैँ दिल्ली लाइनसँग कृतज्ञ ? (भिडियाे)

फाइल तस्वीर

A+ A A-

प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले १८ असारमा व्यवसायी प्रितम सिंहबारे लेखिएको पुस्तक विमोचन कार्यक्रममा भावुकतासहित दिल्ली दरबारको सदायताको प्रसंग निकाले । सिंहको पुस्तक विमोचनका क्रममा प्रचण्डले भने, ‘यातायात, सामाजिक सेवा, शिक्षाको क्षेत्रमा मात्रै होइन, उहाँ राजनीतिमा पनि रुची राख्नुहुन्छ । उहाँले एकपटक मलाई प्रधानमन्त्री बनाउन धेरै मिहिनेत गर्नुभयो । धेरैपटक दिल्ली जानु पनि भयो ।’

प्रधानमन्त्री प्रचण्डले यो परिघटनाको कहिलेको हो ? चाहिँ प्रस्ट उल्लेख गरेका छैनन् । तर, सिंहले दिल्ली दरबारमा लविङ गरिदिएको प्रति कृतज्ञ रहेको सन्देश भने दिएका छन् । प्रधानमन्त्रीको कुर्सीबाट प्रचण्डले जस्तो अभिव्यक्ति दिए, त्यो स्वाभाविक रूपमा देशको स्वाभिमानसँग जोडिन्छ । त्यसैले, सामाजिक सञ्जालदेखि संसदसम्म हंगामा भइरहेकाे छ । २० असारमा प्रचण्डले आफ्नो भनाइमा 'रफ्फु' भर्न कोसिस गरेका थिए । तर, प्रचण्डले प्रस्टीकरण दिएजस्तो न सहज थियो न विवेकी । दुर्भाग्य, भारतीय नागरिक सिंह र भारतको प्रशंसा गर्न भारतीय राजदूत नवीन श्रीवास्तलाई साक्षी राखेका थिए ।

१८ असारमा प्रचण्डले जसरी प्रधानमन्त्रीका लागि दिल्ली धाउनुपर्ने प्रसंग निकालेर प्रधानमन्त्रीको हैसियत र नैतिकतामाथि मात्रै प्रश्न उठाइदिएनन्, नेपालको सार्वभौमिकतामाथि पनि प्रश्न उठाएका थिए । तर, प्रचण्डले सरकार बन्ने र बनाउने सन्दर्भमा दिएको यो पहिलो अभिव्यक्ति भने होइन । जेठ २०८० को भारत भ्रमणमा प्रचण्डले कालापानी क्षेत्रको भूमि साट्न सकिने भनेर अर्को भारतीय लाइन बोलेका थिए । नेपालमा बहस नै नभएको र सामान्य सहमति नभएको विषय भूमि साटफेरको मुद्दा भारतमै उठाएर प्रचण्डले भारतलाई खुसी पार्न खोजेको अर्थमा विश्लेषण भएको थियो ।

हुन पनि, भारत कालापानी क्षेत्रसँग भारतीय भूमि साटफेर गरेर सीमा विवाद सल्टाउन चाहन्थ्यो । र, त्यो भारतीय पक्षभन्दा नेपाली पक्षबाट भइदियोस् भन्ने चाहन्थ्यो । त्यतिमात्र होइन, प्रचण्डले २०७८ मा प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा निर्वाचितपछि भारत भ्रमणमा जाँदा भारतका लागि कम्फर्टेबल सरकार र गठबन्धन कांग्रेस–माओवादीकै भएको प्रतिक्रिया दिएका थिए । उनले भनेका थिए, ‘म के देख्छु- नेपाली कांग्रेस, हामी र जनता समाजवादी पार्टी मिल्नु भनेको भारतका निम्ति पनि योभन्दा कन्फर्टेबल समीकरण हुँदैन । चीनका लागि पनि यो कन्फर्टेबल नै हुन्छ । यति राम्रो सम्भावना अहिले छ, यसमा जानुपर्‍यो भनेर मैले भनेको छु ।’

प्रचण्ड तिनै नेता हुन्, जसले १० वर्षे सशस्त्र द्वन्द्वमा ८ वर्ष भारतको राजधानी नयाँ दिल्लीमा बिताएका थिए । माओवादीको स्थायी समिति, पोलिटब्युरोदेखि केन्द्रीय समितिका बैठकसम्म भारतीय शहरमा भएका छन् । ती सम्मेलन र बैठकहरू भारतीय सुरक्षा निकायको सूचना र निगरानीमै सम्पन्न भएका छन् । तर, तिनै प्रचण्डले चर्को भारतीय विस्तारवादको नारा लगाउन लगाएर नेपालमा भने सुरुङ युद्ध गराएका थिए । भारतीय विस्तारवादसँग युद्ध लड्ने भन्दै पहाडी इलाकामा सुरुङ युद्ध गर्न ट्रेन्च खनाएका थिए ।

भारतसँग जोडिएका प्रसंगमा प्रचण्ड विवादमा आइरहन्छन् । त्यसलाई राजनीतिक विश्लेषक झलक सुवेदी अस्वाभाविक ठान्दैनन् । सुवेदीको भनाइमा प्रचण्ड बोल्ने सन्दर्भमा बहकिन्छन् र बहकिने क्रममा पदीय पोजिसनसमेत ख्याल गर्दैनन् । सुवेदीले भने, ‘प्रधानमन्त्री प्रचण्ड बोल्ने विषयमा बहकिने, पद पोजिसनको आधारमा विचार पुर्‍याएर बोल्नुपर्ने कुरा पनि बहकिएर बोल्नुहुन्छ । हतारमा बोल्नुहुन्छ । जुन अरुका लागि मात्र होइन, उहाँका लागि नै प्रतिउत्पादक बन्छ ।’

भारतीय लाइनमा भूमि साट्ने

जेठमा भारत भ्रमण गरेका प्रधानमन्त्री प्रचण्डले कालापानी, लिपुलेक र लिम्पियाधुरा क्षेत्रबारे भूमि सट्टापट्टा गर्न सकिने अभिव्यक्ति दिएका थिए । उनको उक्त अभिव्यक्ति पनि विवादित बन्यो । प्रतिनिधिसभामा स्पस्टीकरण दिँदै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले आफूले नेपालका केही बुद्धिजीवीहरूले प्रस्तुत गरेका ढाँचाको चर्चा गरे पनि नेपाली भूमि साट्ने विकल्प प्रस्तुत नगरेको बताए । प्रचण्डले प्रतिनिधिसभामा भनेका थिए, ‘बंगलादेश मोडेलको कुरा मेरो होइन । प्रतिपक्षी दलका नेता, जसले यो विषय उठाउनुभएको छ उहाँनिकटकै बुद्धिजीवीले मलाई यो कुरा भनेका छन् । मुख्य कुरा सीमा समस्या समाधान गर्ने विषय हो ।’

भारत जान अस्वाभाविक लविङ

२०६५ सालमा पहिलोपटक प्रधानमन्त्री हुनेबित्तिकै चीन भ्रमणबाट फर्किँदा विमानस्थलमा आफ्नो पहिलो राजनीतिक भ्रमण भारतमै हुने भनेपछि प्रचण्ड विवादमा आएका थिए । प्रधानमन्त्री बनेर पहिलो विदेश भ्रमण चीनबाट गरेका प्रचण्डले त्यो समयमा आफैँले गरेको नयाँ सुरुवातको आफैँले खण्डन गरेका थिए । नेपालमा प्रधानमन्त्री हुनेबित्तिकै भारत भ्रमण जाने परिपाटी नै बसेको छ । तर, प्रचण्डले त्यो परिपाटीमा ब्रेक लगाएका थिए । तर, त्यो चीनबाट फर्किँदा एयरपोर्टमै छताछुल्ल भयो । उनले भारतबाट मेरो राजनीतिक भ्रमण हुने भनेर नभन्दा पनि केही हुने थिएन । तर, उनको हतारमा बोल्ने बानीका कारण समस्या आएको सुवेदी बताउँछन् । उनको उक्त अभिव्यक्तिले भारतप्रतिको उनको दृष्टिकोण बाहिर एक, भित्र अर्को रहेको टिप्पणी भयो ।

त्यसयता प्रचण्ड निरन्तर भारतप्रति कृतज्ञजस्तो देखिने गरेका छन् । योपटक प्रधानमन्त्री हुँदा पनि भारत भ्रमणलाई नै पहिलो प्राथमिकतामा राखे । भारत भ्रमणबाट मात्रै अयन्त्रको दैलो खुल्ने आशयले प्रचण्डकै बलमा भारत भ्रमण भएको थियो । भारत रिसाउला भनेर चीनको निम्तामा बोआओ फोरम बहिष्कार गरे । कतार भ्रमण पनि रद्द गरे । भारत भ्रमण सकेपछि बल्ल अन्य देशको भ्रमणमा चासो राखेका छन् ।

भारतसँग प्रचण्ड कतिसम्म नतमस्तक छन् भन्ने उदाहरण त उनले विदेश सल्लाहकार नियुक्त गर्न नसकेको प्रसंगले पनि पुष्टि गर्छ । भारतीय अरुचिका कारण सल्लाहकारका लागि नियुक्ति प्रक्रिया अगाडि बढेको व्यक्तिलाई ६ महिनादेखि रोकिएको छ ।

प्रचण्डले भारतबारे भित्र एक बाहिर अर्काे व्यवहार देखाउने गरेकाे अर्काे उदाहरण माधवकुमार नेपाल सरकारबारे माओ‌वादीले गरेकाे आन्दाेलन अर्काे उदाहरण हाे । २०६६ मा बनेको माधवकुमार नेपाल नेतृत्वको सरकारलाई माओवादीले ‘कठपुतली’ को संज्ञा दियो । सरकारविरुद्ध ६ दिनसम्म आमहड्तालको बेलामा प्रचण्डले बानेश्वरमा समापन सभामा भनेका थिए, ‘नोकरसँग होइन, मालिकसँग वार्ता गर्छु ।’ उनले मालिकसँग वार्ता गर्छु भन्नुको आसय भारतसँग वार्ता गर्छु भनेका थिए ।

प्रधानमन्त्री प्रचण्डले यी अभिव्यक्ति त भारतलाई केन्द्रमा राखेर दिएका थिए । उनी आफूलाई सधैँ भारतविरोधी देखाउने पनि उनी पछि पर्दैनन् । तर, समय समयमा उनले भारतलाई केन्द्रमा राखेर उसको पक्षमा अभिव्यक्ति दिएको देखिन्छ । दिल्ली दरबारसँग कृतज्ञ सुनिने पछिल्लो अभिव्यक्तिपछि प्रतिपक्षले मात्र होइन, सामाजिक सञ्जालमा प्रधानमन्त्रीको राजीनामा माग्न थालिएको छ । तर, सत्ता गठबन्धनसँगै माओवादी केन्द्र भने प्रधानमन्त्री प्रचण्डको प्रतिरक्षामा लागेको छ । प्रधानमन्त्रीको सचिवालय र माओवादी केन्द्रका उपाध्यक्ष कृष्णबहादुर महराले विज्ञप्तिमार्फत प्रचण्डको प्रतिरक्षा गरेका छन् ।

हेर्नुस् भिडियो :

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार २१, २०८० २१:१०