माओवादी नेताकाे 'स्याडाे बक्सिङ'ले २१ महिनामा पनि सुल्झिएन अखिल क्रान्तिकारीकाे किचलाे

माओवादी नेताकाे 'स्याडाे बक्सिङ'ले २१ महिनामा पनि सुल्झिएन अखिल क्रान्तिकारीकाे किचलाे

A+ A A-

माउ पार्टीकै कोही नेता असन्तुष्ट हुँदा त उठ् भने उठ् र बस् भने बस् गराउन सक्ने शक्तिशाली नेतृत्व रहेको माओवादी केन्द्रमा एउटा भ्रातृ संगठनको विवाद २१ महिनादेखि निरन्तर छ । महाधिवेशनबाट चयन भएको नेतृत्वविरुद्ध असन्तुष्ट पक्षले समानान्तर कमिटी चलाइरहेको छ । तैपनि, न विद्रोहीमाथि कारबाही हुन्छ न त विवाद सुल्झिन्छ । किनभने, अखिल क्रान्तिकारीभित्र मौलाएको विवादका पछाडि माउ पार्टीका नेताहरूको 'स्याडो बक्सिङ' चलिरहेको छ ।

विद्रोही समूहले २१ जेठमा केन्द्रीय कमिटीको बैठक राखेर असोजमा राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने निर्णय गर्‍यो । दुई दिन चलेको बैठक सकिएको चार दिनपछि पुनः सोही समूहले क्रान्तिकारी संगठनको रक्षार्थ संघर्षमा जुटौँ भन्दै अर्को अपिल जारी गर्‍यो । अपिलमा भनिएको छ– संगठनलाई विधिवत, संस्थागत र एजेण्डामा केन्द्रित गरी सञ्चालन गर्न र वास्तविक विद्यार्थीहरूको अखिल (क्रान्तिकारी) निर्माण गरी विद्यार्थी आन्दोलनलाई जीवित तुल्याउँदै नयाँ पुस्तालाई देशको मूल नीति र नेतृत्वमा ल्याउनका लागि हाम्रो संघर्ष हो । हामी कसैका दास होइनौँ दासत्वबाट संगठन लाई मुक्त गर्ने अभियानमा लागि परेका हौँ ।

यो समूह नेता पवन कार्की उनै हुन्, जो २२औँ सम्मेलन हुनुभन्दाअघिसम्म अध्यक्ष पञ्चा सिंह नजिक मानिन्थे । तर, आफू महासचिव नहुने पक्काजस्तै भएपछि कार्कीले सम्मेलन हलमा नै नाराजुलुस गरे, मञ्चमा कुर्सी हानेका थिए । सम्मेलनस्थलमा तोडफोड पनि भएको थियो ।

१७ असोज २०७८ मा सम्पन्न भएको २२औँ राष्ट्रिय सम्मेलनबाट पञ्चा सिंह सर्वसम्मत अध्यक्ष चयन भएकी हुन् । तर, राष्ट्रिय सम्मेलन हलबाट नै सुरु भएको विवाद अहिलेसम्म जारी रहेको छ ।

पार्टी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले छानेकी नेतृलाई क्रान्तिकारीको अध्यक्ष घोषणा गरेर सम्मेलन सकिएको थियो । १९ उपाध्यक्षसहित ४१ जना पदाधिकारी ६ महिनापछि ५ वैशाख २०७९ मा चयन भएका थिए । तैपनि विवाद साम्य भएन ।

२०७९ असारमा असन्तुष्ट पक्षले समानान्तर कमिटी घोषणा गरेको थियो । यो असन्तुष्ट समूहको भेलाले पवन कार्कीको संयोजकत्वमा १९९ सदस्यीय विशेष राष्ट्रिय भेला आयोजक समिति घोषणा गरेको थियो । जुन अहिलेसम्म कायम छ ।

कार्यालय र पदाधिकारीको बैठकमा कार्की आफैँ सहभागी भएकाले खासै विवाद नभए पनि जबर्जस्ती विवादित बनाएको क्रान्तिकारीका महासचिव दिपेश पुन बताउँछन् । उनले भने, ‘सम्मेलन हलबाट अध्यक्ष मात्र घोषणा भएको थियो । त्यसपछि पदाधिकारी र केन्द्रीय कमिटी घोषणा भयो । त्यो उहाँले स्वीकार्नु भयो । पछि उहाँनिकट साथीहरूले हामी पनि पदाधिकारी हुनुपर्छ भन्ने दबाब दिन थालेपछि विवाद बढेको हो । त्यो विवाद पनि पार्टी अध्यक्ष कमरेडले संगठनको अध्यक्ष, म र पवनजीलाई राखेर मिलाउनु भएको हो । पछि पुनः विवाद पवनजीहरूले निकाल्नु भयो ।’

संगठनकी अध्यक्ष पञ्चा सिंह एकलौटी रूपमा अघि बढेको भन्दै असन्तुष्ट पक्षले उपाध्यक्ष कार्कीको संयोजकत्वमा समानान्तर समिति घोषणा गरेर गतिविधि गरिरहेका छन् । देशभरि नै समानान्तर समितिमार्फत आफ्नो समूहको गतिविधि गरिरहेको असन्तुष्ट समुहका संयोजक कार्की बताउछन् ।

‘हामीले पटक–पटक अवैध निर्णयहरू खारेज गर्न गरेको आग्रहलाई बेवास्ता गरिएपछि बाध्य भएर १९९ सदस्यीय केन्द्रीय कमिटी घोषणा गरेको हो,' कार्कीले भने, ‘हामीले संगठनलाई विधि विधानमा चलाऔँ भनेका हौँ । उहाँहरूले सुरुबाट नै विधान मान्नुभएन । उहाँहरूले पार्टीको निर्देशन मान्नुभएन । हामीले पटक-पटक पार्टीको ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि कुनै पहल नभएपछि बाध्य भएर समानान्तर समिति बनाएका हौँ ।’

गत वर्ष ६ असारमा काठमाडौंमा केन्द्रीय समिति बैठकमा नै विवाद भएपछि कार्कीसहित १० जनालाई कारबाही गरिएको थियो । पछि दुई जनाको कारबाही फुकवा गरे पनि ८ जनालाई कारबाही गरेर प्रहरीको घेरामा बैठक सम्पन्न गरेको कार्कीले बताए ।

उनले भने, ‘पार्टी अध्यक्षले नै मिलेर जानु भनेर भन्दा उहाँहरूले नमान्दा विवाद भएको हो । प्रहरी लगायर दमन गर्नुभयो । हामीलाई कारबाही गरेर बैठक बस्नुभयो । त्यसपछि पनि हामीले इन्चार्जलाई ज्ञापनपत्र बुझायौँ तर सुनाइ भएन । अन्ततः समानान्तर कमिटी गठन गरेका हौँ ।’

कार्की उपाध्यक्ष भएर दुई वटा बैठकमा सहभागी भए पनि जुनियर साथीहरूलाई पदाधिकारी बनाउने भन्न थालेपछि कुरा नमिल्दा विरोध गर्दै हिँडेको महासचिव पुनको आरोप छ । पार्टी महासचिव देव गुरुङले माओवादीको आधिकारिक अखिल क्रान्तिकारी पञ्चा सिंहले नेतृत्व गरेको मात्र हो भन्ने विज्ञप्ति निकालिसकेको उल्लेख गर्दै उनी भन्छन्, ‘उहाँहरूले त कमिटीभन्दा बाहिर गएर गतिविधि गरिरहनुभएको छ ।’

पछिल्लो समय अध्यक्ष सिंहले पोखरा विश्वविद्यालय र प्राविधिक शिक्षा तथा व्यावसायिक तालिम परिषद्‌द्वारा लिने सम्बन्धनका विषयमा आर्थिक लेनदेनमा बार्गेनिङ गरेको भन्दै संस्थापनभित्रबाटै विरोध जनाएको कार्की बताउँछन् । उनले भने, ‘अब संगठनको राष्ट्रिय सम्मेलन गरेर पुनः क्रान्तिकारीको ओज र इतिहास बचाउनुपर्छ भन्ने हाम्रो माग हो । मिलेर जानुपर्छ । संगठनमा एकलौटी गर्नु हुँदैन । विधि बनाएर सम्मेलनमा जाँदा जो नेतृत्वमा आउँछ त्यो मानेर जानुपर्छ ।’

पार्टी अध्यक्ष प्रचण्ड पञ्चा नेतृत्वको कार्यक्रममा सहभागी भएकाले आफूहरू नै आधिकारिक भएको पुन बताउँछन् । पार्टीले नै कमिटी नमानेकाले असन्तुष्टहरूले समानान्तर गतिविधि गर्नु ठीक नभएको उनको टिप्पणी छ । समानान्तर कमिटीका अध्यक्ष कार्की भने मनोमानी ढंगले कमिटी चलाउँदा समस्या आएको बारे पार्टी नेतृत्वलाई जानकारी गराइएको बताउँछन् ।

स्ववीयु निर्वाचनअघि पनि प्रचण्डले पञ्चा र कार्कीलाई राखेर छलफल गरेका थिए । संयुक्त प्यानल बनाएर चुनाव लड्न भनेका थिए । तर, आफूहरूलाई बेवास्ता गरिएको कार्की बताउँछन् । ‘हाम्रा साथीहरू भएको ठाउँमा पञ्चाजीहरूले नेविसंघ र एस अखिललाई छोड्न थाल्नुभयो । सम्मेलनमा नजाने, आफ्नो कार्यकाल लम्ब्याउनेबाहेक केही गरिराख्नुभएको छैन । त्यसैले हामीले असोजमा राष्ट्रिय सम्मेलन गर्ने भनेका छौँ,’ उनले भने ।

क्रान्तिकारीमा विवाद नरोकिएपछि फागुन १७ गते माओवादी केन्द्रका महासचिव देव गुरुङले त्रिविसहितका सबै विश्वविद्यालयलाई पत्र पठाउँदै पञ्चा सिंहले नेतृत्व गरेको संगठन नै आधिकारिक भएको जानकारी दिएका थिए ।

माओवादी पार्टीभित्रको दुई लाईन संघर्षको असर विद्यार्थी संगठनमा देखिएको माओवादीका नेताहरू नै बताउँछन् ।उपमहासचिव जनार्दन शर्मानिकट सिंह अध्यक्ष भएपछि अर्का उपमहासचिव वर्षमान पुन र वरिष्ठ उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठले कार्कीलाई समर्थन गरेको देखिएको छ । माओवादीका एक केन्द्रीय सदस्यका अनुसार, नेताहरूले भ्रातृ संगठनमा गुटबन्दी गर्दा विवाद समाधान हुनुभन्दा पनि झन बढेको हो । ‘अखिल क्रान्तिकारीको विवाद सुरुमा नै मिल्थ्यो । कसैले संस्थापनलाई बोक्ने, कसैले विद्रोहीलाई बोक्ने गरेपछि विवाद बढेर समानान्तर कमिटी निमार्णसम्म पुगेको हो । नेताहरूले चाहेमा एकछिनमा नै समस्या हल हुन्छ,’ उनले भने ।

माओवादीले समस्या समाधान गर्न पूर्वअध्यक्ष रमेश मल्ल, नरेन्द्र न्यौपाने र रत्न ढकालसहितको कार्यदल बनाएको थियो । कार्यदलले समस्या समाधान गर्न पार्टीलाई प्रतिवेदन समेत बुझाएको थियो । उक्त प्रतिवेदन अहिलेसम्म पनि सार्वजनिक भएको छैन ।

प्रतिवेदनमा विवाद मिलाउन तीन सुझाव दिएको छ । पहिलो विकल्पको रूपमा सिंह नेतृत्वले कार्की नेतृत्वको संयोजकलाई कारबाही फिर्ता लिनुपर्ने छ भने कार्की नेतृत्वले आफ्नो गतिविधि बन्द गरेर दुवै पक्षलाई एक ठाउँमा ल्याएर समाधानको बाटो निकाल्ने । दोस्रो विकल्पको रूपमा कार्की नेतृत्वको गतिविधि बन्द गरेर उनलाई पार्टीमा उचित व्यवस्थापन गरेर निकास निकाल्ने । अनि, तेस्रो विशेष राष्ट्रिय सम्मेलन गरी नयाँ नेतृत्वको प्रक्रियामा जाने सुझाव तयार गरिएको छ ।

तर, माओवादीले यी तीनवटै विकल्पमा चासो देखाएको छैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार १४, २०८० ०६:१८