विप्लवलाई महासचिव बनाउन वर्षमान र जनार्दनले देलान् साथ ?

A+ A A-

माओवादी केन्द्रको भावी महासचिवको रूपमा नेत्रविक्रम चन्दको चर्चा सुरु भएको छ । माओवादी केन्द्रसहित सत्ता गठन्धनका तीन दलसँग मिसिन विप्लव नेतृत्वको नेकपा समाजवादी मोर्चामा आएपछि उक्त चर्चा सुरु भएको हो । विप्लवलाई माओवादी केन्द्रसँग एकता गरी महासचिव बन्ने परिस्थिति बनाउन खोजिएको अर्थमा पनि विश्लेषण भइरहेको छ । विगत एक वर्षदेखि प्रचण्ड र विप्लव एकताको खोजीमा रहेका छन् । उपाध्यक्ष कृष्णबहादुर महरा दुई नेताबीचको पुलको काम गरिरहेका छन् ।

माओवादी नेतृत्वले नै विप्लवलाई पार्टीमा महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारी दिने प्रतिबद्धतासहित मोर्चामा ल्याएको माओवादी केन्द्रका एक पदाधिकारी बताउँछन् । ती पदाधिकारीका अनुसार, माओवादी केन्द्रमा भएका नेताहरूको आन्तरिक लडाइँबाट अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड आजित भएपछि त्यसको विकल्पका रूपमा विप्लवसँग पार्टी एकता गर्ने तयारी भएको हो । विप्लवलाई प्रचण्डले आफूपछिको नेतृत्वको रूपमा स्थापित गर्ने रणनीति लिएको माओवादी वृत्तमा चर्चा छ ।

माओवादी केन्द्रमा दोस्रो तहका नेताहरू वर्षमान पुन र जनार्दन शर्मासहितका नेताहरूका गुट र उपगुटहरू छन् । नारायणकाजी श्रेष्ठको छुट्टै समूह छ । पुन र शर्मा भने नेतृत्व हत्याउने खेलसम्मको गुट निर्माणमा छन् । त्यसैले उनीहरू भावी महासचिवको दाबेदार पनि हुन् । गत महाधिवेशनमा महासचिवको दाबी गरेका दुवै जना सहमतिमा आउन सकेनन् । उनीहरू सहमतिमा नआएका कारण देवप्रसाद गुरुङले महासचिव बन्ने माैका पाएका थिए ।

त्यतिबेला पनि महरासहित प्रचण्डको प्रयास विप्लवलाई ल्याएर महासचिव बनाउने माओवादीभित्र चर्चा थियो। र, पुन र शर्मा उक्त वार्ता भाँड्न सक्रिय थिए । यी दुवै नेता विप्लवलाई निको मान्दैनन् । पुन र शर्मासँगको टसलकै कारण विप्लव र प्रचण्डको सम्बन्ध बिग्रिएको माओवादी नेताहरूको भनाइ छ । शर्मा र पुनबीच अहिलेसम्म पनि को सिनियर भनेर प्रतिस्पर्धा हुने गरेको एक स्थायी कमिटी सदस्य बताउँछन् ।

त्यसैले अहिले पनि शर्मा र पुन सकेसम्म विप्लवको बाटो छेक्न चाहन्छन् । तर, प्रचण्डचाहिँ विप्लवलाई भित्र्याएर पुन र शर्मालाई साइजमा राख्न खोजिरहेका छन् । माओवादीभित्रका गुटहरूबाट प्रचण्ड कति आजित छन् भन्ने उदाहरण हो गत वर्ष भदौ १७ गते कर्णाली प्रदेशको सुर्खेतमा पार्टी कार्यक्रममा उनले भनेका कुरा । त्यतिबेला उनले भनेका थिए, ‘आन्तरिक गुटबन्दीकै कारण पार्टी पछाडि परेको छ, नेतामा आफू नै प्रचण्ड हुँ भन्ने मानसिकता भएकै कारण पार्टी कमजोर भयो ।’

१८ भदौमा बागमती प्रदेश कमिटीको बैठकलाई सम्बोधन गर्दै प्रचण्डले भनेका थिए, ‘पार्टी चुस्त नबनाउने हो भने विघटन गरिदिए हुन्छ । जनतालाई ढाँटेर, छलेर काम गर्नु हुँदैन ।’

त्यसको चार दिनपछि प्रचण्डले पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडामा भनेका थिए, ‘पद, प्रतिष्ठा, पैसालाई प्रश्रय दिने हो । आफूलाई मार्क्सका चेला, अनुयायी मान्नेहरूले माओवादी केन्द्र विघटन गरिदिनु इमानदारी हुन्छ । गुट बनाउने, पैसा कमाउने, पद प्राप्तिका लागि तँछाडमछाड गर्ने हो भने एमालेमै गए भयो नि ।’

माओवादीमा विप्लवको आगमन हुँदा यताको सन्तुलन बिग्रने माओवादी नेता लेखनाथ न्यौपाने बताउँछन् । उनले भने,‘नेतृत्वले विप्लवलाई उत्तराधिकारी भन्ने अवस्था आएमा माओवादी केन्द्रको सन्तुलन बिग्रन्छ ।’

विप्लव माओवादीसँग एकता गर्ने तयारीका साथ मोर्चामा आबद्ध भएको माओवादी नेताहरूको बुझाइ छ । यदि विप्लवसँग पार्टी एकता भएमा उनलाई क्षमताअनुसारको जिम्मेवारी दिने कुरामा खासै समस्या नहुने माओवादी केन्द्रका सचिव डिलाराम आचार्य बताउँछन् । उनले भने, ‘पार्टी बनाउने हो । काम गर्ने हो । अहिले नै केही गरिहाल्ने होइन । काम गर्दै जाँदा राम्रो काम गर्नेलाई जिम्मेवारी दिने कुरा हो । अहिले नै माओवादीमा उहाँ आउँदा कुनै समस्या आउँदैन ।’

माओवादीमा अब मुख्य नेतृत्वको वरिपरि पार्टी गोलबन्द हुन्छ । अरु नेताभन्दा विप्लव डायनामिक छन्, अरु नेताहरूको जसरी धम्क्याएर, घुर्क्याएर पद लिने काम बन्द हुने माओवादीका एक स्थायी कमिटी सदस्य बताउँछन् । ती सदस्यले भने, ‘पार्टीमा भएको गुटबन्दी, घुर्क्याउने र पद लिने प्रवृत्ति बढेको छ । त्यसबाट मुक्ति पाउन पनि विप्लवलाई नेतृत्वका लागि तयार गर्ने सोच प्रचण्डमा देखिएको छ, जसबाट गुट चलाएर पद प्राप्तिको माध्यम बनाउने गरेका छन् तिनको हालीमुहाली कम हुनेछ ।’

माओवादीमा दोस्रो पुस्ताका नेताहरूले बढी गुटबन्दी गरेकाले प्रचण्डले समय समयमा पार्टी नै विघटन गर्ने धम्की दिन्छन् । दोस्रो पुस्ता आफैँमा प्रतिस्पर्धा गर्ने र गुट बनाउने गरेकाले तिनलाई सन्तुलनमा राख्न पनि विप्लवलाई महासचिव बनाउने योजना बनाएको ती पदाधिकारी बताउँछन् ।

माओवादीमा दुई लाइन संघर्ष पुरानै हो । माओवादीबाट विभाजन भएर पुन: एकता गरेको तत्कालीन बादल समूह अहिले महासचिव देव गुरुङसँग छ । तर, यो समूह प्रचण्डले भनेको कार्यान्वयन गर्नेमा पर्छ । विप्लवलाई महासचिव बनाउन गुरुङकाे व्यवस्थापन गर्नुपर्ने हुन्छ । प्रचण्डले त्याे कसरी गर्छन् भन्ने अर्काे प्रश्न हाे ।

रोल्पाका कृष्णबहादुर महरा र पुनबीच पनि त्यति मिल्ती छैन । २०६९ साल माघमा मकवानपुरको हेटौँडामा भएको सातौँ महाधिवेशनमा प्रचण्डले महरालाई महासचिव बनाउन चाहेपछि पुनले पनि दाबी गरेका थिए । त्यसपछि महासचिव पोष्टबहादुर बोगटीलाई बनाएका थिए प्रचण्डले । आफूलाई महासचिव हुनबाट पुनले रोकेको बुझाइ महराको छ । महरा लामो समयदेखि विप्लवलाई माओवादी केन्द्रमा नै फकाउन लागिपरेका थिए ।

विप्लवलाई पनि छैन सहज

विप्लवलाई पनि सबै कुरा थाती राखेर एकपटक माओवादी केन्द्रमा फर्कन त्यति सहज छैन । एक वर्ष पहिला विप्लवको पार्टी विभाजन भयो । अहिले मोर्चामार्फत एक हुँदै पार्टी एकता गर्न पनि सहज हुने देखेर विप्लव पनि मोर्चामा आएका हुन् । यसमा मुख्य भूमिका महराले खेलेको माओवादी नेताहरू बताउँछन् । महरा आफू राजनीतिबाट विदा हुने समयसम्म विप्लवलाई नेतृत्वमा स्थापित गर्न चाहन्छन् । विप्लव महराले पढाएका विद्यार्थी हुन् ।

माओवादीमा पछिल्लो समयमा शर्मा र वरिष्ठ उपाध्यक्ष नारायणकाजी श्रेष्ठ नजिक मानिन्छन् । तर, विप्लवलाई महासचिव हुनबाट रोक्न शर्मा र पुन मिल्न सक्ने पनि सम्भावना नकार्न नसकिने एक माओवादी बताउँछन् । ती नेताले भने, ‘महासचिव नै विप्लवलाई दिँदा कोही त बोल्लान् । तर पार्टी बनाउने कुरा हो । विप्लवलाई रोक्न मिल्न पनि सक्नुहुन्छ ।’

'विप्लवले पार्टी विभाजन गरेर जाँदा यही पार्टीलाई बनाउनुपर्छ भन्ने नेताहरू छन् । अझ प्रचण्डको महापतन भन्दै विप्लवजीले पुस्तक नै लेख्नुभयो । अब उहाँ माओवादीसँग एकता गर्ने हो भने महापतन लेख्नु भुल थियो भन्नुपर्ने हुन्छ,' माओवादीका एक केन्द्रीय सदस्यले भने, ‘पार्टी विधि विधानमा चल्छ । कसैलाई पद दिन महाधिवेशन हुनुपर्ला, सम्मेलन हुनुपर्ला ? यत्तिकै आएका भरमा पद दिने कुरा हुँदैन । महाधिवेशन, सम्मेलनमा प्रस्ताव आउँदा छलफल हुने कुरा हो । अहिले नै विप्वललाई महासचिव दिने भन्ने कहीँकतै छैन । उहाँले माओवादीसँग एकता गर्छु नै भन्नुभएको छैन । अनि कसरी महासचिव बनाउने कुरा आयो ?’

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार ६, २०८० २०:४५