‘साहसी’ वडा अध्यक्ष

A+ A A-

स्थानीय सरकार गठन भएको अढाइ वर्ष हुन लागेको छ । दुई दशकपछि गठन भएका स्थानीय सरकारले जनजीविकासँगै विकास निर्माण र राज्यको सम्पत्ति संरक्षण गर्नुपर्ने महत्त्वपूर्ण काममा तदारुकता नदेखाएको भन्दै अधिकांश ठाउँका नागरिक असन्तुष्ट छन् ।

काठमाडौं त मुलुकको संघीय राजधानी । यहाँ भए/गरेका राम्रा काम देशैभरिका स्थानीय तहका लागि अनुकरणीय हुन्छन् । काठमाडौंमा मुलुकका ७७ जिल्लाका ७ सय ५३ वटै स्थानीय तहका नागरिक बसोबास गर्छन् । त्यसैले पनि यहाँ हुने क्रियाकलापले अर्थ राख्छ ।

काठमाडौंमा भने चुनावी घोषणापत्रअनुसार काम गर्न नसकेको भन्दै महानगरका जनप्रतिनिधिको आलोचना भइरहेको छ । जनजीविका र विकास निर्माणको कामले गति लिन नसकेको भन्दै महानगरवासीले जनप्रतिनिधिलाई खबरदारी गर्दै आएका छन् । यद्यपि, महानगरमा कामै नभएको वा जनप्रतिनिधिले ‘सिन्कै नभाँचेको’ भने होइन । जेजति काम भएका छन्, त्योभन्दा धेरै अपेक्षा महानगरवासीको भएकाले जनप्रतिनिधिले अपजसको सामना गर्नुपरेको हो ।

यहीबीचमा काठमाडौंका एक जना वडाअध्यक्षको कामले काठमाडौं महानगरपालिकामा तरंग पैदा गरेको छ । आफ्नो वडामा भएका सार्वजनिक जग्गा पहिचान गर्दै डोजर चलाउन थालेका उनले ठूलो जोखिम मोलेर सार्वजनिक जग्गा सरकारमातहत ल्याउने काम गरिरहेका छन् ।

उनी हुन् काठमाडौं वडा नम्बर ४ का वडाअध्यक्ष ५८ वर्षीय मोहन विष्ट । हिजोआज उनी डोजरकै आसपासमा भेटिन्छन् । बिहान ५ बजे नै फिल्डमा पुग्ने उनी राति ८ बजेसम्म वडाअन्तर्गत रहेका सार्वजनिक जग्गा पहिचान तथा संरक्षणका लागि खटिरहेका छन् ।

सार्वजनिक जग्गा संरक्षणमा काठमाडौं महानगरपालिकाका ३२ वडामध्ये उनी उदाहरणीय वडाअध्यक्ष बनेका छन् । अहिलेसम्म उनले नेपाल सरकारको नाममा भए पनि व्यक्ति वा संस्थालेहडपेर बसेको ६५ रोपनी जग्गा सरकारमातहत ल्याएका छन् ।

चण्डोलमा १ रोपनी

चण्डोलमा लक्ष्मण बाँस्तोला (हाल लण्डन) ले सार्वजनिक जग्गामा सटरसहितको भवन बनाई वर्षौंदेखि भाडा उठाएर खाइरहेका थिए । वडाअध्यक्ष विष्टले गत वैशाखमा उक्त जग्गा वडामातहत ल्याई अस्थायी वडा कार्यालय राखिदिए । नयाँ वडा कार्यालय बालुवाटारमा बन्दै गरेकाले उक्त अस्थायी वडा कार्यालयबाट सेवाग्राहीले सहज रूपमा सेवा पाइरहेका छन् ।

टुसाल पार्क २ रोपनी २ आना

टुसालमा टहरा बनाएर बसेकाहरूले २ रोपनी २ आना जग्गा अतिक्रमण गरेका थिए । उक्त जग्गामा एक थापा परिवार टहरा बनाएर बसेको थियो । वडाअध्यक्षले जग्गा खाली गर्नु भनेपछि उनीहरूले अदालतमा रिट हाले । उक्त रिट अदालतले खारेज गरिदियो र उनीहरू जग्गा छोडेर गए । अहिले उक्त क्षेत्रमा त्यसै क्षेत्रका प्रदेश सांसद नारायण सिलवालको प्रदेश निर्वाचन क्षेत्र पूर्वाधार विकास कार्यक्रमबाट दिइएको ३८ लाख रुपैयाँले टुसाल पार्क निर्माण गरिएको छ ।

डीडी पार्कको ९ आना

धनमन्तरीमा एक समुदायले भोगचलन गर्दै आएको ९ आना जग्गा उनले वडामातहत ल्याए र डीडी पार्क निर्माण गरे । निर्माण सम्पन्न भइसकेको डीडी पार्क भदौभित्र उद्घाटन गर्ने कार्यक्रम रहेको वडाअध्यक्ष विष्टले जानकारी दिए ।

धोवी खोला कोरिडोर

वडा अध्यक्ष विष्टले धोवी खोला कोरिडोर अर्थात् साविक धोवी खोलामा लक्ष्मी श्रेष्ठले अतिक्रमण गरेको जग्गा वडामातहत ल्याउने प्रयास गरे । त्यसपछि श्रेष्ठले अदालतमा रिट हालिन् । यो रिट अदालतले खारेज गरिदियो । अहिले उक्त जग्गामा वडा कार्यालय र रारा समाजले ‘रारा पार्क’ निर्माण गरेका छन् । यो सर्वसाधारणका लागि खुला भइसकेको छ ।

कपन मार्गमा ६ रोपनी

यो जग्गा व्यक्तिको नाममा गइसकेको थियो । शुरूमा हरिशरणसिंह ठकुरी र कान्छासिंह ठकुरीको नाममा रहेको कपन मार्गको ६ रोपनी जग्गा पछि दुवै जनाले आ–आफ्ना श्रीमतीको नाममा नामसारी गरे । बाँसबारी माध्यमिक विद्यालयले सार्वजनिक जग्गा व्यक्तिको नाममा भएको भन्दै महानगरपालिकामा उजुरी हाल्यो । त्यसपछि वडाअध्यक्ष विष्टकै अग्रसरतामा उक्त जग्गा खाली गर्न सम्बन्धित पक्षलाई अनुरोध गरियो । वडा अध्यक्षको यो कदमविरुद्ध ठकुरी परिवार जिल्ला, उच्च हुँदै सर्वोच्च अदालतसम्म पुगे । तर, तीनै तहबाट स्टेअर्डर जारी नगर्ने निर्णय भएपछि अन्ततः वडाले उक्त जग्गा खाली गरायो ।

धोवी खोलामा १५ रोपनी

यो जग्गा व्यावहारिक रूपमा वडामातहत आइसकेको छैन । चाबहिलबाट गोपीकृष्ण हलअगाडिको पुल तरेर दाहिनेतिरको कोरिडोर क्षेत्रमा कित्ता नम्बर ५२८ को १५ रोपनी जग्गा अतिक्रमण भएको छ । यो जग्गा व्यावहारिक रूपमा वडामातहत ल्याउने प्रयासमा अहिले वडाअध्यक्ष लागेका छन् ।

यहाँ ठूला–ठूला घर छन् जुन सार्वजनिक जग्गाभित्र बनेका छन् र घरधनी कसैसँग पनि लालपुर्जा छैन ।

हालै मात्र रेखांकन गरिएको छ । १५ रोपनीभित्र झण्डै एक दर्जन घरधनीलाई वडा अध्यक्ष विष्टले जग्गा खाली गर्न अनुरोधपत्र पठाए । सरकारी जग्गामा घर बनाएकाहरूले वडाको अनुरोध नटेरेपछि गत शनिबार चेतावनीस्वरुप घरका पर्खाल र केही टहरामा डोजर चलाइएको छ ।

उनले स्थानीय युवा क्लब, नागरिक समाज, विभिन्न संघसंस्थाको पहलमा उक्त जग्गा खाली गरेरै छाड्ने बताएका छन् ।

उनका अनुसार श्रीवस्तनी मन्दिरदेखि चक्रपथसम्म २५ रोपनी, धुम्बाराही हाइटमा २ रोपनी, कृष्ण गल्ली नयाँ कोलनी मार्गमा ११ रोपनी जग्गा वडामातहत ल्याइएको छ ।

अझै कुन–कुन क्षेत्रमा सार्वजनिक जग्गा अतिक्रमण भएको छ भन्ने अध्ययन भइरहेको उनले बताए । ‘सार्वजनिक जग्गा पहिचान गरी सरकारमातहत ल्याउने क्रम जारी नै रहन्छ,’ उनले भने, ‘अझै कुन–कुन ठाउँमा यसरी जग्गा हडपिएको छ भन्ने कुरा खोजिरहेका छौं ।’

‘भ्रष्टाचारी र कमिसनखोर मेरा शत्रु’

सार्वजनिक जग्गा सरकारमातहत ल्याउने काम चानचुने होइन । यस क्रममा थुप्रै दबाब, धाकधम्की आफूले सहनुपरेको वडाअध्यक्ष विष्टको अनुभव छ । धोवी खोला कोरिडोरको सार्वजनिक जग्गा सरसफाइ गर्न जाँदा एक व्यक्तिले आफूमाथि हात नै हालेको उनले बताए । वडाअध्यक्ष विष्टले भने, ‘धैरेले मलाई सचेत गराउँछन्, तपाईं यत्रो ठूलो जोखिम किन लिनुहुन्छ ? तपाईं सधैं जनप्रतिनिधि रहनु हुन्न, अरु चुप लागेर बसेका छन्, तपाईं किन कसैको आँखाको तारो बन्नुहुन्छ ?’ तर, केही नगरी सुरक्षित हुनुभन्दा केही गरेर मर्न रहर आफूलाई भएको उनी बताउँछन् ।

काठमाडौं–४ की स्थानीयवासी शोभा सापकोटा वडाअध्यक्ष विष्ट सार्वजनिक जग्गा संरक्षण गर्नेदेखि वडालाइ सफा र हराभरा बनाउन पनि सफल भएको बताउँछिन् । ‘कहिलेकाहीँ महानगरपालिका जाँदा पनि उहाँको चर्चा सुन्छु, वडा अध्यक्षहरूमध्ये उहाँले राम्रो काम गर्नुभएको भन्ने कुरा अरुले पनि गर्छन्,’ सापकोटाले भनिन्, ‘हामी त यहीँका बासिन्दा हौं, उहाँको कामप्रति सन्तुष्ट छौं ।’

कतिपय स्थानीयबासी भने वडाअध्यक्ष नियतले खराब नभए पनि कार्यशैलीका कारण आलोचित बनेकाे बताउँछन् । काठमाडौं ४, धुम्बाराहीका विशाल खड्का वडा अध्यक्ष विष्ट अलि छिटो रिसाउने बानीका कारण आलोच्य रहेको बताउँछन् । ‘उहाँ भ्रष्टाचार गर्नु हुन्न र गर्न पनि दिनु हुन्न भन्ने सुनेको छु, अनि विकास निर्माणमा देखाएको अग्रसरता पनि हेरिरहेको छु,’ खड्का भन्छन्, ‘तर उहाँले सबैसँग समन्वय गरेर अगाडि बढ्न नसकेको जस्तो लाग्छ, उहाँमा अलि छिटो रिसाइहाल्ने बानी छ, जुन जनप्रतिनिधिमा विल्कुलै सुहाउँदैन ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ २३, २०७६ ०२:१७