कोशीमा अर्को सरकार बनाउन लफडा : सभामुखसमेत जोडेर बहुमत पुर्‍याउने कांग्रेस-माओवादीको दाउ, एमाले भन्छ- मिल्दैन

कोशीमा अर्को सरकार बनाउन लफडा : सभामुखसमेत जोडेर बहुमत पुर्‍याउने कांग्रेस-माओवादीको दाउ, एमाले भन्छ- मिल्दैन

A+ A A-

कोशी प्रदेश सरकारबाट माओवादी केन्द्र र जसपाले समर्थन फिर्ता लिएपछि मुख्यमन्त्री हिक्मत कार्की नेतृत्वको सरकार अल्पमतमा परेको छ । मुख्यमन्त्री नियुक्ति भएको पाँच महिना पुग्दा नपुग्दै कार्की नेतृत्वको सरकार अल्पमतमा परेको हो ।

९३ सदस्यीय प्रदेशसभामा ४७ सदस्यले बहुमत पुग्ने स्थितिमा एमाले, माओवादी, राप्रपा र जसपाका गरी ६० सांसदको समर्थनमा कार्की गत पुस २४ गते मुख्यमन्त्रीमा नियुक्त भएका थिए । पछि, माओवादी सांसद बाबुराम गौतम सभामुख बनेपछि पनि सरकारको पक्षमा ५९ सांसद थिए ।

माओवादीका १२ र जसपाका एक सांसदले समर्थन फिर्ता लिएपछि अब भने कोशी सरकारमा एमाले (४०) र राप्रपा (६) गरी ४६ सांसदको मात्र समर्थन रहेको देखिन्छ । अल्पमतमा परेका मुख्यमन्त्री कार्कीले अब एक महिनाभित्र विश्वासको मत लिनुपर्छ ।

मुख्यमन्त्री कार्कीको सरकारबाट समर्थन फिर्ता लिएपछि माओवादीले आफ्नै नेतृत्वमा सरकार बनाउने पहल गरेको छ । यता, गठबन्धनभित्रकै ठूलो दल नेपाली कांग्रेसले पनि आफ्नै नेतृत्वमा सरकार बनाउने निर्णय गरेको छ । मङ्गलबार कांग्रेस संसदीय दलको बैठकले आफ्नै नेतृत्वमा नयाँ सरकार बनाउने पहल गर्ने निर्णय गरेको हो ।

माओवादी र कांग्रेस दुवै दल मुख्यमन्त्रीका लागि जोडबल गरिरहँदा कांग्रेस-माओवादीसहितको गठबन्धनलाई पनि नयाँ सरकार बनाउन सहज बहुमत भने देखिँदैन । गठबन्धनभित्रको नेपाली कांग्रेस २९, माओवादी केन्द्र १२, नेकपा एस ४ र जसपाको एक गरी जम्मा ४६ सांसद छन् । त्यसैले नयाँ सरकार बनाउन समेत एक जना सङ्ख्या पुर्‍याउन कांग्रेस-माओवादीसहितको गठबन्धनलाई सकस छ ।

कसरी बन्ला सरकार ?

संविधानको धारा १६८ (२) अनुसार दुई वा दुईभन्दा बढी दलको समर्थनमा बहुमत पुर्‍याउन सक्ने सांसदलाई प्रदेश प्रमुखले मुख्यमन्त्री नियुक्ति गर्नुपर्छ । अहिलेका मुख्यमन्त्री कार्की यही प्रावधानअनुसार मुख्यमन्त्री नियुक्त भएका हुन् । यसरी नियुक्त भएको कार्कीले अहिले अल्पमतमा पुगेका छन् ।

अब कार्कीले राजीनामा दिए वा प्रदेशसभाबाट विश्वासको मत पाउन सकेनन् भने अर्को सरकारको गठन अघि बढ्छ । प्रक्रियाअनुसार अबको सरकार संविधानको धारा १६८ (३) अर्थात् सदनको सबैभन्दा ठूलो दलको संसदीय दलको नेतालाई मुख्यमन्त्री बनाउनुपर्ने हो । यस्तो अवस्थामा सदनको ठूलो दल एमालेको संसदीय दलका नेता हिक्मत कार्की पुनः मुख्यमन्त्री बन्छन् ।

तर, लुम्बिनी र गण्डकीको अभ्यासले भने कार्की तत्कालै मुख्यमन्त्री हुने बाटो छेक्ने देखिन्छ । गण्डकी र लुम्बिनीका प्रदेश प्रमुखले १६८ (२) अनुसारको सरकार ढलेपछि पनि पुनः १६८(२) अनुसारै नयाँ सरकारको आह्वान गरेका थिए ।

कोशी प्रदेशका प्रदेश प्रमुखले १६८ (२) अनुसारै सरकार गठन आह्वान गरे पनि सरकार बनाउन भने लफडा पर्ने देखिन्छ । यदि राप्रपाले एमालेको साथ छोडेन भने राप्रपा एमालेको गठबन्धनमा ४६ सांसद पुग्छन् । कांग्रेस-माओवादीमा समेत ४६ सांसद मात्र देखिन्छन्,सभामुखबाहेक ।

तर, माओवादी भने सभामुखसहित ४७ जनाको दाबी लिएर आफ्नो नेतृत्वमा गठबन्धनको सरकार बनाउने तयारीमा छ । माओवादीको यो तयारीमा नेकपा एसका संसदीय दलका नेता रहेका राजेन्द्र राईसमेत कन्भिन्स छन् ।

बहुमत नपुगी कसरी सरकार बन्छ ? भन्ने शिलापत्रको प्रश्नमा पूर्वमुख्यमन्त्रीसमेत रहेका नेकपा एसका संसदीय दलका नेता राजेन्द्र राई भने सभामुखसहित बहुमत पुग्ने बताउँछन् । 'राप्रपालाई समेत हाम्रो गठबन्धनमा ल्याउने तयारी भइरहेको छ,' राईले भने, 'यदि सांसद सङ्ख्या पुगेन भने सभामुखज्यूसहितको सांसद सङ्ख्या माओवादीले पेस गरेर नयाँ सरकार बन्छ ।'

सभामुखसहितको गनेर मुख्यमन्त्री दाबी गर्दा कांग्रेस-माओवादीसहितको गठबन्धनमा ठिक्क ४७ सङ्ख्या पुग्छ । तर, सभामुख कुनै पनि दलको सदस्य नहुने भएकाले मुख्यमन्त्री दाबी गर्न माओवादीले सभामुखसहितको विवरण पेस गर्न प्राविधिक हिसाबले भने सक्दैन । यदि पेस भए पनि प्रदेश प्रमुखले सभामुखसहितको सङ्ख्याको दाबीलाई अस्वीकृत गर्न सक्छन् ।

तर, जसपाको कोटाबाट प्रदेश प्रमुख बनेका परशुराम खापुङसँग कांग्रेस-माओवादीसहितको गठबन्धन दल ढुक्क छन् । सभामुखसहितको सङ्ख्या बुझाए पनि त्यसलाई सदर गर्नेमा आश्वस्तमध्येका एक हुन्, माओवादी संसदीय दलका नेता इन्द्र आङ्बो ।

शिलापत्रसँग कुरा गर्दै आङ्बोले सभामुखसहितको दाबी लिएर आफूहरू प्रदेश प्रमुखकोमा जाने बताए । 'राप्रपाको पनि समर्थन हामीले खोजिरहेका छौँ,' आङ्बोले भने, 'यदि त्यताबाट समर्थन आएन भने सभामुखसहितको दाबी पेस गर्छौं ।'

सभामुखसहितको नाम जोडेर सरकार गठनको दाबी पेस गरेमा एमाले प्रतिरक्षाको तयारी गर्ने जनाएको छ । 'सभामुख कुनै पार्टीको हुँदैन, यदि त्यस्तो भयो भने सभामुख आफैँले प्रतिकार गर्नुपर्छ,' एमाले प्रमुख सचेतक रेवतीरमण भण्डारी भन्छन्, 'यदि त्यति गर्दा पनि भएन भने हामी थप प्रक्रियामा अघि बढ्छौँ ।'

प्रकाशित मिति: मंगलबार, जेठ २३, २०८० १९:३८