आलोपालोको नाममा सुर्खेत र नेपालगञ्जका २७ यातायात कम्पनीको सिण्डिकेट, नमान्नेका १० गाडी रोकिए

आलोपालोको नाममा सुर्खेत र नेपालगञ्जका २७ यातायात कम्पनीको सिण्डिकेट, नमान्नेका १० गाडी रोकिए

सिण्डिकेटका कारण राेकिएका गाडीहरू । तस्विरः शिलापत्र

A+ A A-

अघिल्लो साताको शुक्रबार राति करिब १२ बजे सगरमाथा यातायात प्रालिद्वारा सञ्चालित लु २ ख ५५७२ नम्बरको फोर्स गाडी सुब्बाकुना आइपुग्यो । नेपालगञ्जदेखि मुगुका लागि छुटेको उक्त गाडीमा ३४ जना यात्रु सवार थिए ।

रातको समयमा आएको गाडीलाई संयुक्त यातायात व्यवसायी समिति सुर्खेतका केही व्यक्तिले धम्की दिँदै यात्रुलाई झारेर अर्को गाडीमा बस्न लगाए । अनुमतिबिना कुनै पनि गाडी अगाडि जान नपाउनेभन्दै सुर्खेतसम्मको भाडा लिएर बाँकी रकम फिर्ता दिन गाडीचालकलाई धम्क्याएको एक यात्रुले बताए ।

सो बसलाई संयुक्त यातायात व्यवसायी समितिले सुर्खेत बसपार्कमा पार्किङ गरेर राखिएकाे छ । पछिल्ला केही दिनयता लुम्बिनीबाट सञ्चालित विभिन्न यातायात व्यवसायी संघका करिब १० वटा यात्रुवाहक सवारीसाधन सुर्खेतलगायतका जिल्लामा रोकिएका छन् ।

नेपालगञ्जदेखि कर्णालीका पहाडी जिल्लाहरू दैलेख, कालीकोट, जुम्ला, मुगु तथा सुदूरपश्चिमको अछामलगायतका रुटमा चल्ने गाडीहरूमा कर्णालीका यातायात व्यवसायीले सिण्डिकेट लगाएर दु:ख दिएको लुम्बिनीका यातायात व्यवसायीको आरोप छ । सरकारले २०७५ सालमा समितिहरू खारेज गर्दै यातायात क्षेत्रका सबैखाले सिण्डिकेट अन्त्य गरेकाे थियाे । तर, पाँच वर्षपछि पनि यातायात क्षेत्रमा सिण्डिकेट पूर्णरूपमा अन्त्य भएकाे छैन ।

सुनौलो पञ्चदेवल, नमस्ते कान्तिपुर, सगरमाथा, सनराइज यातायात प्रालिलगायत कम्पनीले नेपालगञ्जदेखि लामो तथा छोटो दूरीको दिवा र रात्रिकालीन सेवा सञ्चालन गर्दै आएका छन् । यी व्यवसायीले सम्बन्धित जिल्लाका यातायात प्रालिसँग समन्वय गरेर नेपालगञ्जदेखि गाडी छुटाउने गरेका छन् । तर, सुर्खेतका यातायात व्यवसायीले यी रुटमा चल्ने यात्रुवाहक सवारीसाधनलाई सुब्बाकुनामै रोक्ने गरेका छन् ।

जुम्ला र मुगुका लागि छुट्ने रात्रिकालीन बसहरू नेपालगञ्जबाट साँझ ७/८ बजे छुटेर राति १२ बजेपछि सुर्खेत प्रवेश गर्छन् । रातको समयमा संयुक्त यातायात व्यवसायी समितिका कर्मचारीले गाडीचालक, सहचालकलाई धम्क्याएर यात्रुलाई अर्को बसमा हालेर पठाउने गरेको नमस्ते सगरमाथा यातायात प्रालि बाँकेका अध्यक्ष लोकराज कँडेलको आरोप छ । ‘हामीले उहाँहरूलाई नेपालगञ्जबाटै बसहरू चलाउनुस्, हाम्रो कुनै आपत्ति छैनभन्दै आएका छौँ । उहाँहरूले रातको १ बजे आफ्ना १५/२० जना कर्मचारी राखेर हाम्रा गाडी स्टाफहरूलाई हातपात गर्ने, ज्यान मार्ने धम्की दिनेलगायतका कामहरू गर्दै आउनुभएको छ,' कँडेलले भने, ‘जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा भएको छलफलमा सहमति भएको भए पनि उहाँहरूले हाम्रा १० वटा गाडीहरू अपहरण शैलीमा राख्नुभएको छ ।’

सुर्खेतका व्यवसायीले सिण्डिकेट लगाएर आफूहरूलाई हतोत्साहित बनाउन खोजेको भन्दै सरकारले प्रदान गरेको रुट परमिटका आधारमा निर्वाध गाडी चलाउन पाउनुपर्ने उनको माग छ ।

अध्यक्ष कँडेलको यो दाबीकाे देउती नागरिक यातायात प्रालिका सचिव रमेश खड्काले खण्डन गरेका छन् ।

सुर्खेतका यातायात व्यवसायीले महिनामा आलोपालोमा १५/१५ वटाको क्युमा गाडी चलाउने व्यवस्था गरेका छन् । सोहीबमोजिम नेपालगञ्जका गाडीहरू बिहान ६ बजेदेखि १२ बजेसम्म सुर्खेत आउने र १२ बजेपछि मात्रै फर्कन पाउँछन् । यस्तै, सुर्खेतबाट १२ बजेसम्म नेपालगञ्ज जाने र १२ बजेपछि सुर्खेत फर्कन पाउने गरी आलोपालोको व्यवस्था गरिएको छ ।

सोही आलोपालोअनुसार, नेपालगञ्जका १९ वटा यातायात प्रालिमध्ये १६ वटाले गाडीहरू चलाइरहेका छन् भने तीनवटा यातायात प्रालिले स्वतन्त्र रूपले गाडी सञ्चालन गर्दै आएका छन् । सुर्खेतका यातायात व्यवसायीको टाउको दुखाइको तिनै तीन कम्पनी बनेका हुन् । यस विषयमा सुर्खेतका ११ र नेपालगञ्जका १६ वटा यायातायात प्रालिबीच जेठ १० गते जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा आलोपालोमा १५/१५ को अवधारणामा गाडी सञ्चालन गर्ने विषयमा सहमति भएको भए पनि तीनवटा कम्पनीले नमान्दा समस्या सिर्जना भएको खड्का बताउँछन् ।

‘हामीले उहाँहरूलाई के भनेका छौँ भने, आउनुस्, व्यवस्थित भएर व्यवसाय सञ्चालन गरौँ । उहाँहरूलाई मात्रै होइन, हामीलाई पनि ३० दिनै गाडी चलाउन मन लाग्छ,’ खड्का भन्छन्, ‘तर व्यवस्थित भएर चलौँ भन्ने हो । जसरी हामीले यहाँ लडाइँझगडा, दुर्घटना न्यूनीकरण, यात्रुको सुरक्षालगायत यावत् विषयमा व्यवस्थापन गरेका छौँ, त्यसरी नै नियमानुसार तिमीहरू पनि आऊ भन्दा १६ वटा कम्पनीले माने तर तीनवटाले नमान्दा यो समस्या सिर्जना भएको हो ।’

पछिल्ला १० दिनयता यातायात व्यवसायीबीच एक प्रकारको द्वन्द्वको स्थिति सिर्जना भएको उल्लेख गर्दै खड्काले आफ्नो कम्पनीका गाडीहरू खिड्कीज्युलामा रोकिदिएपछि आफूहरूले पनि सुर्खेतमा गाडी रोक्न बाध्य हुनुपरेको दाबी गरे ।

कोभिड महामारीबाट धराशायी भएको यातायात क्षेत्रलाई माथि उठाउन संयुक्त समितिको अवधारणाअनुसार आफूहरू चलेको उल्लेख गर्दै विद्यमान व्यवस्थाअनुसार चल्नका लागि सहमतिमा आए मिलेर जाने खड्काको भनाइ छ । आफूहरू प्रशासनको सहकार्यमा निरन्तर वार्ता र संवादमा रहेको भन्दै शान्तिपूर्ण समस्या समाधानतर्फ लाग्न खड्काको आग्रह छ ।

सरकारले यातायात क्षेत्रमा भएका सबैखाले सिण्डिकेट नीतिगत रूपमा हटाएको वर्षाैं भए पनि व्यवहारमा भने यातायात व्यवसायीको सिण्डिकेट जारी छ । कर्णालीमा दिनहुँजसो हुने दुर्घटनाको प्रमुख कारण पुरानो बस, क्षमताभन्दा तेब्बर यात्रु बोक्ने, मनपरी ढंगले सवारी चलाउने तथ्य थाहा हुँदाहुँदै पनि फितलो अनुगमन र दोषीमाथि कानुनी कारबाही नहुनु नै हो । सुर्खेतमा काँक्रेविहार, मध्यपश्चिम, देउती नागरिकलगायतका यातायात व्यवसायी प्रालिहरूले संयुक्त व्यवसायी समिति बनाएका छन् । सोही समितिमार्फत बिनाप्रतिस्पर्धा आलोपालोमा गाडीहरू सञ्चालन हुँदै आएका छन् ।

प्रशासनलाई चुनौती

१० जेठमा सुर्खेतका प्रमुख जिल्ला अधिकारी नारायणप्रसाद सापकोटाको अध्यक्षतामा राजमार्गमा हुने अवरोध हटाउन गर्नुपर्ने सुरक्षा कारबाही कार्यविधि, २०७५ बमोजिम गठित समन्वय समितिको बैठकले सडक अवरोध हटाउने निर्णय गरेको थियो । बैठकमा लुम्बिनी तथा कर्णालीका यातायात व्यवसायी संघका प्रतिनिधि, सुर्खेतका चारवटै सुरक्षा निकायका प्रमुख, सडक तथा यातायात व्यवस्था कार्याल सुर्खेतका प्रमुखहरू सम्मिलित थिए ।

उक्त बैठकमा सडक अवरोध हटाई यातायात व्यवसायी संघहरूबीचको द्वन्द्व व्यवस्थापन गरी आवागमन सुचारु गर्ने निर्णय भएको थियो । लुम्बिनीका यातायात व्यवसायी संघहरू सुनौलो पञ्चदेवल, नमस्ते कान्तिपुर, बागेश्वरी यातायात प्रालि र सनराइज यातायात प्रालिले नेपालगञ्जदेखि दैलेख, अछाम, कालीकोट, जुम्ला र मुगुमा चल्ने दिवा तथा रात्रिकालीन सवारीसाधानलाई संयुक्त यातायात व्यवसायी समिति सुर्खेतले वीरेन्द्रनगरमा रोकेर यात्रुलाई हैरानी दिनेलगायतका काम गरेको भन्दै निवेदन परेको थियो ।

उक्त निवेदनउपर छलफल भई निर्वाध रूपमा यातायात सञ्चालन गर्न दिने सहमति भएको थियो । यस्तै, अब उप्रान्त कानुनबमोजिम रुट परमिट प्राप्त सवारीसाधनलाई आवतजावतमा कोही कसैले रोके वा रोकाएमा प्रचलित कानुनबमोजिम कारबाही गरिने उल्लेख थियो । तर, उक्त निर्णय भएको महिना दिन पुग्न नपाउँदै सुर्खेतका व्यवसायीले प्रशासनलाई नै चुनौती दिएका छन् ।

यस विषयमा यातायात व्यवसायीहरूले कानुनले नचिन्ने सिण्डिकेटलाई अझै पनि व्यवहारबाट अन्त्य गर्न नसकेको सुर्खेतका प्रमुख जिल्ला अधिकारी नारायणप्रसाद सापकोटा बताउँछन् । राज्यले यातायात व्यवसायीको संरक्षण, सुरक्षा तथा नियमन गर्ने उल्लेख गर्दै उनले भने, 'राज्यले दिएको सेवा सुविधा उपयोग गरी व्यवसायीहरू आफ्नो हितका लागि आफैँ जिम्मेवार बन्नुपर्छ ।'

कानुनले यातायात क्षेत्रमा खुला नीति अपनाएको तर, व्यवसायी आफैँले आलोपालोको मापदण्ड बनाएर उत्पन्न भएको समस्यालाई व्यवसायीले नै समाधान गर्नुपर्ने प्रजिअ सापकोटाको भनाइ छ ।

‘हामीले समन्वय बैठक बोलाएका छौँ । उहाँहरूले आफ्नो सहजीकरण त आफैँ गर्ने हो नि । सरकारले त सेवा दिने हो, नियमन गर्ने हो, यसमा काम गर्ने त उहाँहरूले नै हो । कानुनमा सिण्डिकेट कहीँकतै छैन तर, उहाँहरूले अझै पनि यसलाई व्यवहारबाट हटाउन सक्नुभएको छैन । यसमा उहाँहरू बसेर मिलाउनुहुन्छ । यो उहाँहरूको हितको विषय पनि हो,’ प्रजिअ सापकोटाले भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, जेठ २३, २०८० १९:२५